پدر و مادر حق ممتاز و بي نظيري بر گردن فرزندان دارند؛ از اين رو مستحق اکرام و تعظيم خاص بوده و مسؤوليت فرزندان در اين رابطه بسيار خطير و غير قابل اغماض مي باشد.
رعايت حقوق و احترام آنان، آثار معنوي بسيار ثمر بخشي داشته و حتي در امور دنيوي فرزندان تأثير گذار مي باشد. از طرف ديگر، تضييع حق ايشان و عدم قيام به انجام وظايف از سوي اولاد، آثار زيانبار و جبران ناپذيري در دنيا و آخرت برايشان در پي خواهد داشت.
به جهت اهميت موضوع و ضرورت توجه به نکات بسيار ظريف در اين مورد، بخشي از راه کارهاي عملي در اداي حقوق و بزرگداشت مقام پدر و مادر ارائه گرديده. از خداوند متعال توفيق عملي براي خود و خوانندگان را مسألت مي نماييم.
1. با آن ها نيکو سخن بگوييد.
2. اگر آن ها را ناراحت کرده ايد، بکوشيد تا خوشحالشان کنيد.
3. در نيکي کردن به پدر و مادر، خوب و بد بودن آن ها را ملاحظه نکنيد (حتي بايد به والدين غير مومن نيکي کرد).
4. اگر امر به حرامي کردند، اطاعت نکنيد.
5. اگر اطاعت از آنان ممکن نبود، حق بدرفتاري نداريد.
6. لازم است پس از درگذشت آن ها نيز به ايشان احسان کنيد:
برايشان نماز بخوانيد.
از طرف آن ها حج برويد.
از طرف آن ها روزه بگيريد.
برايشان استغفار کنيد و ...
7. پس از مرگ آنان، تعهدات و بدهيهايشان را ادا کنيد.
8. دوستان آن ها را نيز اکرام کنيد.
9. پيش از آن که چيزي از شما بخواهند، حاجتشان را بر آوريد.
10. در حضورشان با احترام بنشينيد.
11. صداي خود را از صداي آن ها بلند تر نکنيد.
12. در چشمانشان خيره نشويد.
13. با دست و چشم به آن ها اشاره نکنيد.
14. آن ها را به اسم صدا نزنيد.
15. جلو تر از ايشان راه نرويد (مگر آن که ضرورتي داشته باشيد).
16. قبل از ايشان ننشينيد.
17. اگر عصباني شدند، نسبت به آنان خشوع کنيد.
18. در همه حال از آن ها تشکر کنيد.
19. مراقب باشيد، هيچ گاه به ايشان دشنام ندهيد.
20. بکوشيد تا هرگز آن ها را خشمگين نسازيد.
21. در حد ممکن، در برآوردن نيازها و تأمين هزينه آنان بکوشيد.
22. هر قدر مي توانيد نسبت به ايشان نيکي کنيد.
23. هرگز در مقابلشان تکبر نورزيد.
24. در خواست هايشان را برآورده سازيد (هر چند به آن نياز نداشته باشند).
25. چنان چه در حق شما بدي کردند؛ در مقابل، برايشان استغفار و طلب خير کنيد.
 (اجزهما بالاحسان احسانا و بالسيئات غفرانا).[1]
 26. در مجالس، بالاتر از ايشان ننشينيد.
27. دست خود را بالاي دست ايشان نگيريد.[2]
 28. اگر از شما خواستند پيش آنان بمانيد، در حد امکان از ايشان جدا نشويد.[3]
 29. در احسان به والدين، جانب مادر را بيشتر مراعات کنيد.
30. به وصيت هايشان عمل کنيد.
31. ديون (بدهي ها) آنان را ادا کنيد (در صورت توانايي).
32. اگر بين امر و نهي والدين تعارضي بود؛ اگر ممکن است، رضايت هر دو را جلب کنيد و گرنه جانب مادر را ترجيح دهيد.
33. اگر شما را به خوردن غذاي شبهه ناک امر کردند، اطاعت کنيد.[4]
 34. اگر در وقت نماز شما را به کاري امر کردند، نماز را به تأخير انداخته و فرمان آنان را اطاعت کنيد.
35. اگر در واجبات کفايي شما را نهي کردند، آن واجب را ترک کنيد.
36. از آزار ديگران نسبت به والدين جلوگيري کنيد.
37. پيش از آنان شروع به خوردن غذا نکنيد.
38. در مجالس، روي خود را از ايشان بر نگردانيد.
39. کاري نکنيد که ديگران به پدر و مادر شما بدگويند.
40. در وقت ورودشان از جا برخيزيد.
41. مراقب سلامتي آنان باشيد و اگر نياز به پزشک و ... دارند اقدام کنيد.
42. هرگز براي آنان آرزوي مرگ نکنيد.
43. از آنان بخواهيد تا در حق شما دعا کنند (دعاي والدين در مورد فرزندان مستجاب است، ان شاء الله)
44. غيبت ايشان را روا مداريد و نگذاريد ديگران از آن ها غيبت کنند.
45. در مواقع مختلف مدافع آن ها باشيد (تا جايي که حق ديگران تضييع نگردد).
46. نقاط ضعف آنان را براي ديگران بازگو نکنيد (مگر موارد خاص).
47. صفات نيک ايشان را در حضور و غيابشان يادآور باشيد.
48. ابراز محبت خود را نسبت به آن ها آشکار کنيد.
49. هر چه مي توانيد در برابرشان تواضع کنيد.
50. از ايشان تقاضايي نکنيد که موجب شرمندگيشان شود.
51. بدي هايشان را فراموش کنيد و تکرار نکنيد.
52. سعي کنيد هيچ وقت خوبي هايتان را به رخ آنان نکشيد (مگر اين که ضرورتي داشته باشيد).
53. براي پدر و مادر و ذوي الحقوق والدين خود نيز دعا و احسان کنيد.
54. نيکي به پدر و مادر را به بهانه اين که آنان هنوز جوان هستند ترک نکنيد.
55. لزوم احترام ايشان را به اعضاي ديگر خانواده گوشزد کنيد.
56. در حد امکان، زمينه تفريح، گردش و زيارت را برايشان فراهم آوريد.
57. هرگز صريحا به آنان جواب رد ندهيد.
مركز مشاوره حوزه علميه قم - در محضر پدر و مادر، ص 1 - 5
منابع كمكي:
1. قرآن کريم، سوره هاي: اسراء، بقره، لقمان، احقاف.
2. شهيد دستغيب، گناهان کبيره.
3. سيد جعفر مير عظيمي، حقوق والدين، قم: انتشارات مسجد جمكران.
[1]. دعاي ابو حمزه ثمالي.
[2]. علامه مجلسي مي فرمايد: يعني در موقع عطا به آنها، دست خود را بگير تا آن ها از دستت بردارند.
[3]. پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ فرمودند: انس پدر و مادر به تو در يک شبانه روز، از جهاد يک سال بهتر است و نيز براي يک نگاه محبت آميز به والدين، ثواب يک حج مقبول را وعده دادند.
[4]. زيرا پرهيز از لقمه شبهه ناک مستحب، ولي اطاعت آنان واجب است.