كتابنامه اسرار نماز
در پيرامون اسرار و رموز نماز دهها كتاب ارزنده از علماى بزرگ و فقهاى عاليقدر در طول چهارده قرن به رشته تحرير در آمده كه اسامى قسمتى از آنها را در زير مى آوريم :
۱ - اسرار الصلاة
از حسين بن عبدالله بن سينا متوفاى ۴۲۷ ه.
ابن سينا اين كتاب را در سه بخش تحت عنوانهاى : ماهيت نماز، احكام ظاهرى و اسرار باطنى نماز، ظاهر و باطن نماز بر چه كسانى واجب است، تألیف نموده است.
اين كتاب در ضمن «كلمات المحققين» به سال ۱۳۱۵ ه. در تهران چاپ و در سال ۱۴۰۲ ه. در قم افست شده است.
ترجمه فارسى آن به قلم «ضياء الدين درى» به سال ۱۳۲۶ شمسى در تهران به چاپ رسيده است.(۳۴)
۲ - اسرار الصلاة
از سيد ابن طاووس، متوفاى ۶۶۴ ه. اسم كامل آن «اسرار الصلاة و انوار الدعوات» است.
۳ - اسرار الصلاة
از شيخ جمال الدين، احمد بن شمس الدين محمد بن فهد اسدى حلى، متوفاى ۸۴۱ ه. مدفون در بقعه معروفش در كربلا.
۴ - اسرار الصلاة
از مولى محمد سعيد شريف، بن محمد مفيد قمى متوفاى بعد از ۱۱۲۶ ه. اين كتاب به سال ۱۳۱۳ ه. در حاشيه كتاب شرح الهدايه چاپ شده است. در اين رابطه دو كتاب ديگر به نامهاى :
«روح الصلاة» و «حقيقة الصلاة» به قاضى سعيد قمى نسبت داده شده، كه احتمالا همان «اسرار الصلاة» مى باشد.(۳۵)
برخى از بزرگان معتقدند كه اين كتاب بهترين كتابى است كه در اين رابطه نوشته شده است.(۳۶)
۵ - اسرار الصلاة
از مولى على اكبر كرمانى، از علماى معاصر ناصرالدين شاه. اين كتاب به فارسى نگارش يافته و در سال ۱۲۷۱ ه. به طبع رسيده است.
۶ - اسرار الصلاة
از صائن الدين على بن محمد بن افضل الدين تركه، متوفاى چهارم ذيحجة الحرام ۸۳۰ ه.(۳۷)
نسخه اى از اين كتاب در ۶۰ صفحه به تاريخ ۱۰۸۴ ه. در كتابخانه آيت الله مرعشى در قم موجود است.(۳۸)
۷ - اسرار الصلاة
از مصطفى بن محمد خوئى، كه نسخه اى از آن به خط مؤلف در ۱۶۶ صفحه در كتابخانه وزيرى يزد موجود است.(۳۹)
۸ - اسرار الصلاة
از على نقى بن محمد رضا همدانى، كه نسخه اى از آن در كتابخانه مرحوم آخوند در همدان(۴۰) و نسخه ناقصى در كتابخانه آيت الله گلپايگانى در قم موجود است.(۴۱)
۹ - اسرار الصلاة
از حاج محمد بن نادعلى بروجردى، كه نسخه اى از آن در ۱۵۶ صفحه در كتابخانه آيت الله مرعشى قم موجود است.(۴۲)
۱۰ - اسرار الصلاة
از شيخ محمد حسين خراسانى، كه در تاريخ ۱۳۸۹ ه در ۱۷۳ صفحه رقعى در تهران چاپ و منتشر شده است.
۱۱ - اسرار الصلاة
از سيد كاظم رشتى، متوفاى ۱۲۵۹ ه كه نسخه خطى آن در ۳۰ صفحه در كتابخانه آيت الله مرعشى در قم موجود است.(۴۳)
۱۲ - اسرار الصلاة
از سيد امير محمد صالح بن امير عبدالواسع خاتون آبادى، متوفاى ۱۱۱۶ ه.
۱۳ - اسرار الصلاة
از سيد جعفر سبزوارى، خواهرزاده سيد محمد سبزوارى متوفاى ۱۱۹۸ ه.
۱۴ - اسرار الصلاة
از سيد مرتضى بن سيد محمد كشميرى، از شاگردان سيد دلدار على، متوفاى ۱۲۳۵ ه.
۱۵ - اسرار الصلاة
از سيد موسى بن سيد محمد مستوفى همدانى، متوفاى حدود ۱۳۰۰ ه.
۱۶ - اسرار الصلاة
از حاج ميرزا جواد آقا ملكى تبريزى، متوفاى ۱۳۴۳ ه. از تربيت يافتگان مكتب مولى حسين قلى همدانى، كه در سال ۱۳۲۰ ه. از نجف اشرف به ايران بازگشت و در قم رحل اقامت افكند. برخى از مراجع بزرگ عصر در خدمت ايشان تلمذ نموده اند. معظم له روز عيد سعيد اضحى ۱۳۴۳ ه. وفات نموده، در كنار بقعه ميرزاى قمى در شيخان قم مدفون شدند.(۴۴)
مرحوم ملكى كتاب پر ارج «اسرار الصلاة» را در قم تألیف كردند و به سال ۱۳۳۸ ه. با چاپ سنگى منتشر نمودند و چاپ سوم آن به سال ۱۳۹۱ ه. در ۳۲۰ صفحه در تهران منتشر شد. اين كتاب اخيرا به فارسى نيز ترجمه و منتشر شده است.
۱۷ - اسرار الصلاة
از حاج شيخ عباس حائرى تهرانى، متوفاى ۱۳۶۰ ه صاحب كتاب :
الجواب الصائب عن شبهة ايمان ابى طالب و ديگر آثار ارزشمند.(۴۵)
۱۸ - اسرار الصلاة
از مولى عباس بن اسماعيل بن على بن معصوم قزوينى، كه در سال ۱۲۹۴ و ۱۳۰۴ ه. در ايران به چاپ رسيده است. اسم كامل آن :
«اسرار الصلاة و آدابها و ادعيتها» مى باشد.(۴۶)
۱۹ - اسرار الصلاة
از شيخ محمد بن على اكبر فريد نهاوندى، متوفاى ۱۳۳۰ شمسى. اين كتاب تحت عنوان «اسرار الصلاة يا رموز نماز» در ۴۴۸ صفحه به چاپ رسيده است.(۴۷)
۲۰ - اسرار العبادات
از مولى محمد تقى خرقانى، كه آن را به فارسى تألیف كرده و تا «سر الاسلام» نوشته است و پسرش شيخ محسن «اسرار تشريع الصلاة» را به آن افزوده است. تاريخ كتابت آن ۱۳۲۱ ه. است.(۴۸)
۲۱ - ترجمة الصلاة
از مولى محسن فيض كاشانى، متوفاى ۱۰۹۱ ه كه در ۱۶۸ صفحه به قطع رحلى به چاپ رسيده است.
تاكنون بيش از ۱۰ كتاب تحت عنوان «ترجمة الصلاة» از بزرگان شيعه به زبانهاى عربى، فارسى و اردو به رشته تحرير درآمده است.(۴۹)
۲۲ - التنبيهات العلية
از شهيد ثانى، معروف به «اسرار الصلاة» كه اسم كامل آن «التنبيهات العلية على وظائف الصلاة القلبية» مى باشد. در پايان مقدمه راجع به اين كتاب و مولف بزرگوار آن مشروحا سخن خواهيم گفت.
۲۳ - جامع الخيرات
از مولى محمد على بن محمد حسن ارانى كاشانى، متوفاى ۱۲۵۹ ه. اين كتاب شرح كتاب اسرار الصلاة شهيد ثانى است.(۵۰)
۲۴ - الدرة البيضاء
از شيخ على بن غلامعلى قزوينى، معاصر ناصرالدين شاه، كه نسخه اى از آن در ۶۰۰ صفحه در كتابخانه مسجد اعظم در قم موجود است.(۵۱)
۲۵ - غرة الجبين
از مولى محمد مهدى استرآبادى، متوفاى ۱۲۵۹ ه. در لكهنو، كه آن را در اسرار نماز به رشته تحرير درآورده است.(۵۲)
۲۶ - مرآت الصلاة
از خطيب تواناى معاصر، مرحوم حاج ميرزا حسن ناصرزاده تبريزى، متوفاى ۱۴۰۰ ه. كه عمرى در سنگر وعظ و خطابه از حريم اهلبيت عصمت و طهارت دفاع كرد. اين كتاب در ۲۴۰ صفحه به سال ۱۳۹۲ ه. در تبريز به چاپ رسيده است.
۲۷ - مصباح النجاة فى اسرار الصلاة
از شيخ عبدالحسين تهرانى، همنام و معاصر شيخ عبدالحسين تهرانى مشهور به «شيخ العراقين» متوفاى ۱۲۸۶ ه.
مؤلف به سال ۱۲۸۳ ه كتاب اسرار الصلاة شهيد را نوشته، حواشى و شروحى بر آن افزود.(۵۳)
اين كتاب به سال ۱۳۹۱ ه. در ۲۹۷ صفحه رقعى در تهران چاپ و منتشر شد.
۲۸ - معيار الصلاة
از عبد الوحيد بن نعمة الله بن يحيى استرآبادى، از علماى قرن يازدهم و از شاگردان شيخ بهائى (ره).(۵۴)
۲۹ - منهاج الولاة فى اسرار الصلاة
از آقاى محمد حسين بن آقا محمد باقر، كه در سال ۱۲۶۸ ه. در بروجرد آن را به رشته تحرير در آورده است.(۵۵)
۳۰ - هشت بهشت
از ميرزا محمد طبيب زاده احمد آبادى، صاحب شمس طالعه در شرح زيارت جامعه.
اين كتاب به سال ۱۳۷۱ ه. در ۱۷۸ صفحه در اصفهان به چاپ رسيده است.(۵۶)
۳۴- فهرست كتابهاى چاپى فارسى : ج ۱ ص ۲۰۴.
۳۵- طبقات اعلام الشيعه، قرن ۱۲ ص ۳۱۰.
۳۶- مجله مكتب السلام : سال ششم، شماره ۹ ص ۷.
۳۷- طبقات اعلام الشيعه، قرن نهم ص ۸۹.
۳۸- فهرست كتابخانه آيت الله مرعشى : ج ۸ ص ۲۳۴.
۳۹- فهرست كتابخانه وزيرى : ج ۴ ص ۱۳۰۵.
۴۰- فهرست كتابخانه هاى رشت و همدان ص ۱۲۴۲.
۴۱- فهرست كتابخانه آيت الله گلپايگانى : ج ۱ ص ۲۶۵.
۴۲- فهرست كتابخانه آيت الله مرعشى : ج ۲ ص ۳۸۰.
۴۳- فهرست كتابخانه آيت الله مرعشى : ج ۱۹ ص ۴۰۰.
۴۴- نقباء البشر: ج ۱ ص ۳۳۰.
۴۵- نقباء البشر: ج ۳ ص ۹۹۱.
۴۶- الذريعه الى تصانيف الشيعه : ج ۲ ص ۴۷ - ۵۱.
۴۷- فهرست كتابهاى چاپى : ج ۱ ص ۲۰۴.
۴۸- الذريعه : ج ۲ ص ۵۲.
۴۹- رجوع شود به مقدمه ترجمة الصلاة فيض كاشانى، به قلم سيد محمد على صفير، ص ۴۶.
۵۰- الذريعه : ج ۵ ص ۵۱.
۵۱- فهرست : كتابخانه مسجد اعظم ص ۱۶۹.
۵۲- الذريعه : ج ۵ ص ۵۱.
۵۳- الكرام البررة : ج ۲ ص ۷۱۶.
۵۴- الذريعه : ج ۲۱ ص ۲۸.
۵۵- الذريعه : ج ۲۳ ص ۱۷۹.
۵۶- فهرست مشار: ج ۲ ص ۳۴۰۰.
منبع:کتاب اسرار نماز شهید ثانی چاپ دوم
