اذان
و اذا ناديتم الي الصّلوة اتّخذوها هزواً و لعباً ذلك بانّهم قوم لا يعقلون.
اينان وقتي شما اذان نماز مي‌گوييد آن را وسيله‌ تفريح خود گرفته بازيچه‌اش مي‌پندارند، و اين براي اين است كه مردمي‌ بي‌خردند. «مائده ، 58»
صاحب الميزان مي‌فرمايد: مراد به (ناديتم) اذاني است كه در اسلام قبل از هر نماز واجب يوميه تشريع شده است.
نقل شده كه جمعي از يهود و بعضي از نصاري صداي مؤذن را كه مي‌شنيدند و يا قيام مسلمانان را به نماز مي‌ديدند شروع به مسخره و استهزاء مي‌‌كردند. قرآن مسلمانان را از طرح دوستي با اين گونه افراد بر حذر داشت.[1]
پيام‌ها و نكته‌ها:
1ـ هر گاه صداي مؤذن براي نماز بلند مي‌شد خنده مي‌كردند.
2ـ منظور از مسخره كردن متنفر ساختن مردم از نماز.
3ـ نمازگزاران را مورد استهزاء قرار مي‌دادند.
4ـ نمازگزاران را جاهل و سبك عقل مي‌خواندند.
5ـ اذان شعار بزرگ اسلام است.
6ـ هر ملتي در هر عصر و زماني براي برانگيختن عواطف و احساسات افراد خود و دعوت آنها به وظايف فردي و اجتماعي شعاري داشته است و اين موضوع در دنياي امروز به صورت گسترده‌تري ديده مي‌شود.
7ـ در اديان الهي نيز براي اعلان وقت عبادت يا تجمّع پيروان خود به علايم و نشانه‌‌هاي خاصي برمي‌خوريم يهود آوازكرنا و زرتشتيان روشن كردن آتش در بلنديها و مسيحيان نواي ناقوس را برگزيده بودند.
8ـ اذان وسيله‌ دعوت عمومي در مجامع اسلامي مترقّي شد.
9ـ اذان در صدر اسلام، اذان اعلامي بود يعني با آن نه تنها وقت نماز اعلام مي‌شد بلكه براي تجمّع مسلمانان در كارهاي بزرگ و عمومي اسلامي مثل جنگ و جهاد و... هم استفاده مي‌شد.
10ـ اذان مقدمه‌اي براي معراج مؤمن به سوي خدا مي‌شود.
11ـ مؤذن با اذانش، خود و ديگران را در دنيا و آخرت مشمول رحمت الهي مي‌كند. رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي‌فرمايد:
12ـ همانا مؤذن مادامي كه اذان مي‌گويد همانند شهيدي است كه در خون خود غوطه‌ور است، اذان آواي بلند توحيد است.
13ـ اذان شعاري است كه با نام الله، شروع مي‌شود و با نام الله پايان مي‌پذيرد. رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود:
14ـ اذان‌گويان در روز رستاخيز از ديگران به اندازه‌ يك سر و گردن بلند‌ترند.
15ـ صداي اذان كه به هنگام نماز در مواقع مختلف از مأذنه شهرهاي اسلامي طنين‌افكن مي‌شود مانند نداي آزادي و نسيم حيات بخش استقلال و عظمت، گوشهاي مسلمانان راستين را نوازش مي‌دهد و صداي اذان بر جان بدخواهان رعشه و اضطراب مي‌افكند.
16ـ اذان يكي از رموز بقاي اسلام است.[2]
17ـ اذان از طريق وحي به پيامبر تعليم داده شد.
18ـ امام صادق ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايد هنگامي كه جبرئيل اذان را آورد سر پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ بر دامان علي ـ عليه السّلام ـ بود جبرئيل اذان و اقامه را به پيامبر تعليم داد هنگامي كه پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ سر خود را برداشت از علي سؤال كرد آيا صداي اذان جبرئيل را شنيدي؟ عرض كرد: آري، پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ بار ديگر پرسيد آيا آن را به خاطر سپردي؟ گفت: آري،‌ پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: بلال را كه صداي رسايي داشت حاضر كن و اذان و اقامه را به او تعليم بده. علي ـ عليه السّلام ـ بلال را حاضر كرد و اذان و اقامه را به او تعليم داد.[3]
19ـ تمسخر اذان، نماز و ديگر شعاير ديني از گناهان بزرگ.
چون تمسخر كنندگان نماز و اذان و يا ديگر شعاير ديني بايد طرد شوند و نبايد با آنان روابط دوستي برقرار كرد معلوم مي‌شود تمسخر نماز و اذان و ديگر شعاير، از گناهان بزرگ است.
20ـ نماز و اذان از اركان اساسي دين و شعاير مقدس آن است.[4]
21ـ اعتراف صريح يكي از رجال معروف انگلستان است كه در برابر جمعي از مسيحيان چنين اظهار مي‌داشت تا هنگامي كه نام محمد ـ صلّي الله عليه و آله ـ در مأذنه‌ها بلند و كعبه پا برجاست و قرآن رهنما و پيشواي مسلمانان است امكان ندارد پايه‌هاي سياست ما در سرزمينهاي اسلامي استوار و برقرار گردد.
باطن اذان
بديهي است همان طور كه باطن اذان و محتويات آن زيبا است بايد كاري كرد كه به صورت زيبا و صداي خوب ادا شود نه اينكه حسن باطن به خاطر نامطلوبي ظاهر آن پايمال گردد.[5]
[1] . نمونه، ج 4، ص 435.
[2] . نمونه، ج 4، ص 438.
[3] . نمونه، ج 4، ص 438 ـ 439.
[4] . تفسير راهنما، ج4، ص 460.
[5] . تفسير نمونه، ج 4، ص 438.