نماز و بازار
رجال لا تلهيهم تجارة و لا بيع عن ذكر الله و اقام الصّلوة و ايتاء الزّكوة يخافون يوماً تتقلّب فيه القلوب و الابصار.
مرداني كه نه تجارت و نه معامله آنها را از ياد خدا و برپا داشتن نماز و اداي زكات غافل نمي‌كند.« نور ، 37»
ـ ذكر اين نكته نيز لازم است كه در اين آيه هم (تجارت) آمده است و هم (بيع) با اين كه به نظر مي‌رسد هر دو يك معني داشته باشد، ولي ممكن است تفاوت اين دو از اين نظر باشد كه تجارت اشاره به يك كار مستمر و مداوم است. ولي بيع براي يك مرحله و به صورت گذرا است.
ـ آنها پيوسته از روز قيامت و دادگاه عدل پروردگار كه از شدّت وحشتش دلها و چشمها در آن دگرگون مي‌شود بيمناكند (توجّه داشته باشيد جمله (يخافون) دارد خوف و ترسي كه آنان را به انجام مسؤوليتها و رسالتها وادار مي‌كند).
ـ‌ در حديث ديگري نقل شده كه درباره‌ اين گروه از مردان الهي كه پاسدار وحي و هدايتند فرمود:«هم التجار الذين لا تلهيهم تجارة و لا بيع عن ذكر الله اذا دخل مواقيت الصلوة وا الي الله حقّه فيها»:آنها تاجراني هستند كه تجارت و بيع آنان را از ياد خدا غافل نمي‌سازد، هنگامي كه وقت نماز داخل مي‌شود حقّ آن را اداء مي‌كنند.[1]
مراد به اقامه‌ نماز و ايتاء زكاة آوردن همه اعمال صالحه است كه خداي تعالي بندگان را بدانها مأمور كرده، كه در زندگي دنيايشان انجام دهند، اقامه‌ نماز وظايف عبوديّت براي خدا سبحان را ممثل مي‌كند، و ايتاء زكات وظايف او را نسبت به خلق ممثل مي‌سازد، چون نماز و زكات هر يك در باب خود ركني هستند.
در اين خانه‌ها مردمي كه تجارت و بيع، آنها را از ياد خدا و اقامه‌ نماز و دادن زكات ، يا پاك ساختن عمل ، باز نمي‌دارد، صبح و شام خدا را تسبيح مي‌كنند. گفته‌اند: مقصود از تسبيح كردن، نماز خواندن است، زيرا هر تسبيحي در قرآن نماز است.
ـ برخي گفته‌اند: مقصود از تسبيح كردن، تنزيه و پاك شمردن خداست،‌در ذات و افعالش از همه‌ نقايص.
از امام صادق و پدرش ـ عليهما السّلام ـ روايت است كه: اينها مردمي هستند كه وقت نماز تجارت را ترك كرده، به نماز روي مي‌آورند و اجر آنها از كسي كه تجارت كند، بزرگتر است.[2]
اثر ذكر خدا در بازار
امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمودند: «من ذكر الله عزّوجلّ في الاسواق غفر الله له بِعَدَد اهلها»[3]
كسي كه در بازار به ياد خدا باشد، خداوند به عدد اهل بازار او را مشمول غفران و بخشش خود قرار مي‌دهد.و همچنين آن حضرت فرمودند:«من قال في السّوق اشهد ان لا اله الاّ الله و اشهد انّ محمّدا عبده و رسوله كتب الله له الف حسنة»[4]كسي كه در بازار ذكرش شهادتين باشد خداوند براي او هزار حسنه مي‌نويسد.
بايد گفت كه اهل بازار اگر همواره به ياد خدا باشند، از خطاها و لغزشها و گناهان و صفات رذيله محفوظ مي‌مانند، زيرا لحظه‌اي جدايي از خداوند باعث مي‌شود تا به خود يا ديگري ظلم كنند.
بنابراين، اگر بخواهيم در كسب و تجارت دچار مفاسد دنيوي از قبيل ريا و اجحاف و بي‌انصافي و احتكار، و دروغ نشويم و به طور كلّي از محرمات كسب و تجارت به دور باشيم، بايد همواره ياد خدا را در قلوب خود زنده نگاه داريم. براي رسيدن به اين عمل مهمّ، راههايي وجود دارد كه بهترين آن، اقامه‌ نماز است. از امام صادق ـ عليه السّلام ـ «رجال لا تلهيهم تجارة ‌و لا بيع عن ذكر الله و اقام الصّلوة و ايتاء الزّكوة»[5]
مرداني كه نه تجارت و نه معامله آنها را از ياد خدا و برپا داشتن نماز و اداي زكات غافل نمي‌كند سؤال شد كه چه كساني هستند؟ حضرت فرمودند:آنها تاجراني هستند كه هر گاه وقت نماز فرا مي‌رسد كار را رها كرده و به سراغ نماز مي‌روند. اصولاً فلسفه‌ نماز براي ياد خداست و در قرآن آمده است:«اقم الصّلوة لذكري»[6]نماز را برپا داريد تا به ياد من باشيد.
و نماز است كه انسان را از فحشاء و منكرات باز مي‌دارد:«انّ الصّلوة تنهي عن الفحشاء و المنكر».[7]
[1] . نمونه، ج 14، ص 486 ـ 483.
[2] . مجمع البيان، ج 7، ص 224.
[3] . وسايل الشيعه، ج 12،‌ص 303.
[4] . وسايل الشيعه، ج 12، ص 303.
[5] . نور / 37.
[6] . سوره طه/ آيه 14
[7] . عنكبوت / 45.