بهترين حالات در سجده
كلاّ لا تطعه و اسجد و اقترب.
چنان نيست (كه آن طغيانگر مي‌پندارد) هرگز او را اطاعت مكن، و سجده نما و (به خدا) تقرب جوي. (علق ، 19)
سجده كن و تقرّب جوي؟
به دنبال بحثي كه در آيات گذشته پيرامون طغيانگران كافر و مزاحمت آنها نسبت به پيغمبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ و نماز گزاران آمده بود، در اين آيات آنها را زير رگبار شديد‌ترين تهديدها گرفته مي‌فرمايد:
چنان نيست كه او مي‌پندارد (گمان مي‌كند مي‌توان پا بر گردن پيغمبر به هنگام سجده بگذارد و او را از اين برنامه الهي باز دارد).
ـ در روايتي از ابن عباس آمده است كه روزي ابو جهل نزد رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ آمد در حالي كه حضرت نزديك مقام ابراهيم مشغول نماز بود، صدا زد مگر من تو را از اين كار نهي نكردم؟ حضرت ـ صلّي الله عليه و آله ـ بر او بانگ زد و او را از خود راند.
ابو جهل گفت: اي محمّد! بر من بانگ مي‌زني، و مرا مي‌راني؟ تو نمي‌داني قوم و عشيره‌ من در اين سرزمين از همه بيشتر است.
در آخرين آيه‌ اين سوره كه آيه‌ سجده است مي‌فرمايد:(چنان نيست كه او مي‌پندارد و اصرار بر ترك سجده تو دارد).
ـ (هرگز او را اطاعت مكن و به درگاه پروردگارت سجده كن و به او تقرب جوي: لا تطعه و اسجد و اقترب).
ابو جهل‌ها كوچكتر از آنند كه بتوانند مانع سجده تو شوند، و يا در راه پيشرفت آئينت سنگ بيندازند و مانع ايجاد كنند، تو با توكّل بر پروردگار و نيايش و عبادت و سجده، در اين مسير گام بردار و هر روز به خداي خود نزديك و نزديكتر شو.
ضمناً از اين آيه به خوبي استفاده مي‌شود كه (سجده) باعث قرب انسان در درگاه است، و لذا در حديثي از رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي‌خوانيم كه فرمود: (اقرب ما يكون العبد من الله اذا كان ساجدا) نزديكترين حالت بنده به خداوند زماني است كه در سجده باشد.
البته مي‌دانيم طبق روايات اهل بيت عصمت ـ عليهم السّلام ـ چهار سجده واجب در قرآن داريم (الم سجده) و (فصلت)و (النجم) و در اينجا (سوره علق) و بقيه سجده‌هاي قرآن مستحب است.[1]
در الميزان آمده:
امام رضا ـ عليه السّلام ـ فرمود: نزديكترين حال بنده به خدا حالت سجده او است.
(اقترب) امر از مصدر اقتراب است، كه به معناي تقرّب به خداي تعالي است.[2]
[1] . تفسير نمونه، ج 27، سوره علق، آيه 19، ص 170 ـ 174.
[2] . تفسير الميزان، ج 20، ص 790.