هدف از آفرينش
و ما خلقت الجنّ و الانس الاّ ليعبدون.
من جن و انس را نيافريدم جز براي اينكه عبادتم كنند (و از اين طريق تكامل يابند و به من نزديك شوند. « ذاريات ، 56»
هدف خلقت انسان
از مهمترين سؤالاتي كه هر كس از خود مي‌كند اين است كه ما براي چه آفريده شده‌ايم؟ و هدف آفرينش انسانها و آمدن به اين جهان چيست؟
آيات فوق به اين سؤال مهم و همگاني با تعبيرات فشرده و پر محتوائي پاسخ مي‌گويد:
مي‌فرمايد: من جن و انس را نيافريدم جز براي اينكه عبادتم كنند.
(و ما خلقت الجن و الانس الا ليعبدون)
آيات مورد بحث تنها روي مسأله‌ عبوديت و بندگي تكيه مي‌كند، و با صراحت تمام آن را به عنوان هدف نهايي آفرينش جن و انس معرّفي مي‌نمايد.
هدف اصلي همان (عبوديت) است كه در آيات مورد بحث به آن اشاره شده، و مسأله‌ (علم و دانش) و(امتحان و آزمايش) اهدافي هستند كه در مسير عبوديت قرار مي‌گيرند، و (رحمت واسعه‌ خداوند) نتيجه‌ اين عبوديت است.
به اين ترتيب روشن مي‌شود كه ما همه براي عبادت پروردگار آفريده شده‌ايم، اما مهم اين است كه بدانيم حقيقت «عبادت» چيست؟
آيا تنها انجام مراسمي مانند ركوع و سجود و قيام و قعود و نماز و روزه منظور است؟ يا حقيقتي است ماوراي اينها؟ هر چند عبادات رسمي نيز همگي واجد اهميتند.
براي يافتن پاسخ اين سؤال بايد روي واژه‌ (عبد) و (عبوديت) تكيه كرد و به تحليل آن‌ها پرداخت.
(عبد) از نظر لغت عرب به انساني مي‌گويند كه سر تا پا تعلق به مولا و صاحب خود دارد، اراده‌اش تابع اراده‌ او،‌ و خواستش تابع خواست او است. در برابر او مالك چيزي نيست، و در اطاعت او هرگز سستي به خود راه نمي‌دهد. و به تعبير ديگر (عبوديت) اظهار آخرين درجه‌ خضوع در برابر معبود است، و به همين دليل تنها كسي مي‌تواند معبود باشد كه نهايت انعام و اكرام را كرده است و او كسي جز خدا نيست. بنابراين عبوديت نهايت اوج تكامل يك انسان و قرب او به خدا است. عبوديت نهايت تسليم در برابر ذات پاك او است.
عبوديت اطاعت بي‌قيد و شرط و فرمانبرداري در تمام زمينه‌هاست و بالأخره عبوديت كامل آن است كه انسان جز به معبود واقعي يعني كمال مطلق نينديشد جز در راه او گام برندارد، و هر چه غير او است فراموش كند حتي خويشتن را![1]
در حديث ديگري از امام صادق ـ عليه السّلام ـ مي‌خوانيم كه امام حسين ـ عليه السّلام ـ در برابر اصحابش آمد و چنين فرمود: ان الله عزوجل ما خلق العباد الا ليعرفوه، فاذا عرفوه عبدوه، فاذا عبدوه استغنوا بعبادته عن عبادة من سواه.
(خداوند بزرگ بندگان را نيافريده مگر به خاطر اين كه او را بشناسند، هنگامي كه او را بشناسند عبادتش مي‌كنند، و هنگامي كه بندگي او كنند از بندگي غير او بي‌نياز مي‌شوند).
لذا در حديثي از امام صادق ـ عليه السّلام ـ مي‌خوانيم كه وقتي از تفسير اين آيه (و ما خلقت الجن و الانس الا ليعبدون) از آن حضرت سؤال كردند، فرمود: خلقهم للعبادة:آنها را براي عبوديت آفريده است.
راوي مي‌گويد: سؤال كردم: خاصةام عامة؟آيا گروه خاصي منظور است يا همه‌ مردم؟
[1] . سوره‌ي ذاريات آيه‌ي 56 ـ نمونه، ج 22، ص 384.