سلیمان (علیه السلام) و نماز
۱. سلیمان(ع) ، از نمازگزاران

ووهَبنا لِداوودَ سُلَیمـنَ نِعمَ العَبدُ اِنَّهُ اَوّاب * اِذ عُرِضَ عَلَیهِ بِالعَشىِّ الصّـفِنـتُ الجیاد * فَقالَ اِنّى اَحبَبتُ حُبَّ الخَیرِ عَن ذِكرِ رَبّى حَتّى تَوارَت بِالحِجاب. [۱] ص (۳۸) ۳۰ – ۳۲

ترجمه: ما سلیمان را به داوود بخشیدیم؛ چه بنده خوبى! زیرا همواره به سوى خدا بازگشت مى‏كرد (و به یاد او بود)!

به خاطر بیاور هنگامى را كه عصرگاهان اسبان چابك تندرو را بر او عرضه داشتند.

گفت: «من این اسبان را بخاطر پروردگارم دوست دارم (و مى‏خواهم از آنها در جهاد استفاده كنم‏»، او همچنان به آنها نگاه مى‏كرد) تا از دیدگانش پنهان شدند.

۲. سان دیدن طولانى سلیمان (ع) از اسبان سپاه خویش، سبب غفلت وى از اداى نماز در اوّل وقت

ووهَبنا لِداوودَ سُلَیمـنَ نِعمَ العَبدُ اِنَّهُ اَوّاب * اِذ عُرِضَ عَلَیهِ بِالعَشىِّ الصّـفِنـتُ الجیاد * فَقالَ اِنّى اَحبَبتُ حُبَّ الخَیرِ عَن ذِكرِ رَبّى حَتّى تَوارَت بِالحِجاب. [۲] ص (۳۸) ۳۰ – ۳۲

پی نوشت ها
_______________________
[۱] - گفته شده: مقصود از «ذكر ربى» نماز عصر است. (الكشاف، ج ۴، ص ۹۲ ؛ مجمع البیان، ج ۷ ـ ۸، ص ۷۴۰)

[۲] - گفته شده: سان دیدن سلیمان(ع) از اسبان خویش، سبب ترك نماز در اول وقت از وى شد. (التبیان، ج ۸، ص ۵۶۰)

در مورد این آیات، دو تفسیر كاملاً متفاوت بیان شده است كه مطابق آنچه ما گفتیم:

روزى حضرت سلیمان به هنگام عصر از اسبان تیزرو كه براى جهاد آماده كرده بود سان مى‏دید، نظیر سان دیدنى كه در آیه ۱۷ سوره‏ى نمل مى‏خوانیم: «و حشر لسلیمان جنوده من الجنّ و الانس» علاقه‏ى سلیمان به اسبان، جهت اهداف رزمى و براى خدا بود و لذا فرمود: سرچشمه‏ى علاقه من یاد خداست. «احببت حب الخیر عن ذكر ربّى» نگاه سلیمان هم چنان ادامه داشت تا اسب‏ها از دیدگان سلیمان پنهان شدند. او دستور داد بار دیگر اسبان را برگردانید و رژه را تكرار كنید. در سان دوم، سلیمان دستى بر گردن و ساق اسبان كشید و بدین وسیله از مربیان نیز قدردانى كرد.

این تفسیر، هم با ظاهر آیه سازگار است و هم فخر رازى و سید مرتضى آن را نقل كرده‏اند و از بیان مرحوم علامه مجلسى در بحار (ج ۱۴، ص ۱۰۴) نیز استفاده مى‏شود. بر اساس این تفسیر مراد از جمله «توارت بالحجاب» دور شدن اسبان از محل سان و دیدگان حضرت سلیمان و مراد از جمله‏ى «ردّوها علىّ» تقاضاى تكرار سان است.

امّا در بعضى تفاسیر مى‏خوانیم: سلیمان آن چنان در تماشاى اسبان غرق شد كه خورشید غروب كرد و نماز عصرش از دست رفت. لذا ناراحت شد و دستور داد خورشید برگردد و مشغول وضو شد و سر و گردن و پاهایش را مسح كرد.

در این معنا اشكالاتى است، از جمله:

۱. نامى از خورشید در آیه نیست تا مراد از «توارت بالحجاب» غروب آن و مراد از «ردّوها علىّ» بازگشت آن باشد.

۲. پیامبرى كه خداوند او را در آیه‏ى قبل با جمله‏ى «نعم العبد» و «اوّاب» ستایش مى‏كند، چگونه در آیه‏ى بعد فردى غافل از نماز معرّفى مى‏نماید!؟

۳. دستور برگشتن خورشید با لحنى آمرانه «ردّوها علىّ» چه توجیهى دارد؟ اگر نمازى كه ترك شده واجب بوده كه با شأن پیامبر سازگار نیست و اگر نماز نافله و مستحبى بوده، برگشت خورشید براى نماز نافله چه توجیهى دارد؟

این تفسیر در برخى روایات نیز آمده است، امّا روایات یاد شده سند صحیحى ندارند و با اصول عقلى كه مى‏گوید: باید انبیا معصوم باشند سازگار نیست، لذا بهتر است فهم این روایات را به اهلش واگذاریم.( تفسیر نمونه)