علل غیبت صغرای امام زمان عجل الله...

شخصی به نام احمدبن اسحاق قمی از علماء و بزرگان قم، نماینده امام یازدهم در قم بود. که به امر امام یازدهم مسجدی در قم به نام مسجد امام حسن عسکری علیه السلام بنا کرد. ایشان سفرهای متعددی به سامراء داشتند. در سفر آخرشان در بین راه بعد از قصرشیرین، بین اسلام آباد و قصرشیرین ازدنیا رفتند. در یکی از سفرها که در سامراء خدمت امام یازدهم علیه السلام شرفیاب می­شود از حضرت سوال می­کند آقا امام و خلیفه و جانشین بعد از شما چه کسی است؟ البته می­دانید که امام یازدهم علیه السلام همیشه فرزند بزرگوارشان را مخفی نگه می­داشت. چون از پیامبرخدا روایات­های زیادی رسیده بود که فرموده بود دوازدهمین جانشین من ریشه ظالم­ها و طاغوت­ها را می­کند و از بین می­برد. دشمنان هم این روایات را شنیده بودند و در صدد بودند اگر از امام یازدهم فرزندی بوجود آمد او را به شهادت برسانند. لذا امام فرزند عزیزشان را به کسی نشان نمی­دادند و در خفاء نگه می­داشتند. ولی به اصحاب خاص گاهی نشان می­دادند. یکی از شخصیت­هایی که در آن زمان توفیق نصیبشان شد که امام دوازدهم را زیارت کند همین احمد بن اسحاق بود، که حضرت فرمود: اگر بزرگواری شما پیش ما آشکار نبود ما فرزندمان را به شما هم نشان نمی­دادیم.

دو شرط نجات شیعیان در زمان غیبت کبری

امام یازدهم بیاناتی درمورد فرزندشان به احمدبن اسحاق فرمودند که یک جمله­اش این بود فرمودند: وَاللَّهِ لَيَغِيبَنَّ غَيْبَةً لَا يَنْجُو فِيهَا مِنَ التَّهْلُكَةِ إِلَّا مَنْ يُثْبِتُهُ اللَّهُ عَلَى الْقَوْلِ بِإِمَامَتِهِ وَ وَفَّقَهُ لِلدُّعَاءِ بِتَعْجِيلِ فَرَجِهِ (مجلسی/ بحارالأنوار/ ج52/ ص:1). به خدا قسم فرزندم مهدی علیه السلام غیبتی خواهند اشت که در زمان غیبت کسی از هلاکت و گمراهی مگر با دو شرط نجات پیدا نمی­کند. اول اینکه خدا او را بر اعتقاد بر امام زمان ثابت دارد و دوم اینکه خدا او را موفق بدارد که برای فرج و ظهور امام زمان دعا کند. اگر اعتقادش ثابت باشد و توفیق دعا برایش نصیب بشود این از هلاکت و گمراهی نجات پیدا می­کند. و الا به هلاکت خواهد افتاد.

دروغگو بودن تعیین کنندگان زمان ظهور

طبق روایات مدت غیبت امام زمان علیه السلام مشخص نیست. و معلوم نیست امام زمان چه مدت در غیبت خواهند بود. فقط خدا وقتش را می­داند ما نمی­دانیم چه مدت هست و هیچ کسی هم نمی­تواند برای آمدن امام زمان علیه السلام وقت معین کند. دعا کردن و التماس کردن و منتظر ماندن برای ظهور بسیار کار پسندیده­ای هست اما قابل توجه آنهایی که وقت تعیین می­کنند و می­گویند مثلاً دوسال یا پنج سال یا چند ماه دیگر آقا ظهور می­کنند. این کاری بر خلاف روایات فراوانی است که داریم. آنهایی که برای ظهور حضرت وقت مشخص می­کنند دروغ می­گویند. تعبیر روایات این است که كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ (مجلسی/ بحارالأنوار/ ج52/ ص:101). کسانی که وقت تعیین می­کنند دروغ می­گویند. وظیفه ما هم این است که آنها را تکذیب کنیم. چون احدی نمی­تواند وقت ظهور حضرت را تعیین بکند. حتی در روایات ما هست که بر فرض محال هم اگر کسی به وقت ظهور دسترسی پیدا بکند خداوند وقتش را عوض می­کند. ما می­گوییم کسی نمی­تواند وقتش را پیدا کند اگر کسی هم از هر طریقی فهمید أَبَى اللَّهُ إِلَّا أَنْ يُخَالِفَ وَقْتَ الْمُوَقِّتِينَ (الشیخ کلینی/الكافي/ ج1/ ص:368). خدا وقتش را تغییر می­دهد. ما حق نداریم وقتی تعیین کنیم اگر هم تعیین کنیم خدا به خاطر اینکه کسی نفهمد عوض می­کند. اینهایی که وقت تعیین می­کنند بسیار کار اشتباهی می­کنند. ما هم وظیفه داریم تکذیبش کنیم. یک موقع وقت تعیین نمی­کنیم اما امیدواریم انشاءالله بزودی باشد، نزدیک باشد. امیدواریم که در زمان ما باشد. شخصیت­هایی در زمان سابق وقت تعیین کردند. مثلاً عالمی به بچه­اش گفته بود شما سلام ما را به آقا برسان. آدم معتبری هم بود ولی نشد. شاید چند صد سال از آن زمان گذشته است ولی خبری نشده است.

علم و احاطه امام زمان علیه السلام بر اعمال شیعیان

غیبت حضرت به این معنا نیست که ارتباط ما با امام زمان و ارتباط امام زمان با ما کاملاً قطع باشد. غیبت نسبی است. یعنی امام زمان را ببینیم و بشناسیم این در بسته شده، مگر اتفاقی یک عالم ربانی امام زمان را ببیند. اما از طرف ما در بسته شده ولی امام زمان با علم امامتش در همه جا، بر ما احاطه دارد. آقا امام زمان در نامه­ای که به شیخ مفید نوشتند فرمودند: فَإِنَّا يُحِيطُ عِلْمُنَا بِأَنْبَائِكُمْ وَ لَايَعْزُبُ عَنَّا شَيْءٌ مِنْ أَخْبَارِكُمْ (مجلسی/ بحارالأنوار/ ج53/ ص:150). ما به همه کارهای شما آگاه هستیم. وچیزی از حال شما بر ما پنهان نیست. امام زمانی که العیاذ بالله در گوشه­ای بنشیند و از احوال امت خبر نداشته باشد که چه بر سر امت می­گذرد ما چنین امام زمانی را قبول نداریم. ما امام زمانی را قبول داریم که اشراف و احاطه دارد. از تمام عوالم و کره زمین مثل کف دستش خبر داشته باشد. ما درباره علمای برجسته یا عرفای بزرگوار معتقدیم که از ضمیر افراد خبر می­دادند. از خانه افراد خبر می­دادند. چه برسد به قطب عالم هستی امام زمان، آقا بر همه چیز و همه جای عالم، علم و آگاهی دارد.

آیا می­شود امام زمان را دید یا به خدمتش رسید؟

ازمرحوم آیت الله انصاری همدانی پرسیده بودند آیا می­شود امام زمان را دید یا به خدمتش رسید؟ ایشان فرموده بودند که کور باد آن چشم دلی که همه جا امام زمان را حاضر نبیند. ما معتقدیم شعاع وجودی امام زمان همه جا همه حاضر است وَ بِأَسْمَائِكَ الَّتِي مَلَأَتْ [غَلَبَتْ ] أَرْكَانَ كُلِّ شَيْ ءٍ وَ بِعِلْمِكَ الَّذِي أَحَاطَ بِكُلِّ شَيْءٍ (الشیخ عباس قمی/ مفاتيح الجنان/ ج1/ ص:62). در دعای کمیل می­گوییم خدایا تو را به اسمائت که رکن همه موجودات را پرکرده قسم می­دهیم. یعنی اینها اسماء الهی درعالم حیات موجودات، ورکن موجودات به انسان کامل و امام معصوم متصل است. قیومیت اشیاء وابسته به انسان کامل هست همان طوری که روایت داریم اگر در روی زمین حجت و خلیفه خدا نباشد، زمین اهلش را فرو می­برد. حیات موجودات به وسیله امام زمان است. اگر امام زمان نباشد موجودات عالم از بین خواهند رفت. کسی که وجود ما و آسمان و زمین به برکت او هست آیا این آقا غایب است یا ما غایبیم؟ ما غایبیم. ما نمی­بینیم. جهل و گناهان ما جلو چشم ما پرده انداخته است والا امام زمان همه جا اشراف دارد. بدن شریفش هم روی کره زمین هست. روایات زیادی داریم که امام زمان در موسم حج شرکت می­کنند. دور خانه خدا طواف می­کنند. در عرفات و مدینه حاضر هستند.

حدیثی درباره محل زندگی امام زمان علیه السلام و ارتباط با آن حضرت

کسی نمی­تواند جای زندگی امام زمان را معین بکند. ولی یک احتمالش این است که حضرت در مدینه هم مدتی سکونت داشته باشند. امام صادق علیه السلام فرمودند: نِعْمَ الْمَنْزِلُ طَيْبَةُ وَ مَا بِثَلَاثِينَ مِنْ وَحْشَةٍ (الشیخ کلینی/ الكافي/ ج1/ ص: 335). شهر مدینه جای خوبی است. شش معصوم در مدینه دفن شدند. قبر پیامبر، اول شخصیت عالم، خاتم الانبیاء علیه السلام، قبر مطهره و منوره حضرت فاطمه علیها السلام، امام مجتبی و امام باقر و امام صادق علیهم السلام در مدینه دفن شدند. بیشتر امام­های ما تولد و زندگیشان در مدینه بود. لذا یکی از جاهایی که احتمال دارد امام زمان علیه السلام برای سکونت انتخاب کرده باشند می­تواند شهر مدینه باشد.

امام صادق علیه السلام در ادامه فرمودند: تا سی نفر از خواص با حضرت رابطه داشته باشند مشکلی ایجاد نمی­کند. که در روایات داریم عده­ای از انصار و غلام­ها و کارگزارهای حضرت در زمان غیبت با حضرت ارتباط دارند و کارهای حضرت را انجام می­دهند. مسلماً اینطور نیست که امام زمان در زمان غیبت بروند در یک جزیره­ای، بیابانی زندگی کنند و با هیچ انسانی ارتباط نداشته باشند. بلکه عده­ای افراد خاص هستند که ما آنها را نمی­شناسیم و آنها هم اصلاً حق افشاگری ندارند و امام زمان را یاری می­کنند. لذا حضرت فرمود تا سی نفر ارتباط داشته باشند منافاتی با غیبت امام زمان علیه السلام ندارد. حتی در روایات داریم که امام زمان علیه السلام با مردم در ارتباط است. یعنی در بازارها ومجالس ما حضور دارند. کسی خالصانه در خانه­اش مجلس روضه برای امام حسین علیه السلام، حضرت زهراء علیها السلام، اهل بیت علیهم السلام، برای امام یازدهم گرفته باشد شاید امام زمان تشخیص بدهند و طبق نظر خودشان در آن جلسه به عنوان ناشناس شرکت کنند. چون روایت می­گوید که گاهی امام زمان پا رو فرش­های شما می­گذارد. امام زمان در بازار شما رفت و آمد می­کند. اینطور نیست که امام زمان علیه السلام در جایی زندگی کند که با یاران و کسی ارتباط نداشته باشد.

خود آقا به حسن بن مثله جمکرانی فرمودند: مَنْ صَلَّاهَا فَكَأَنَّمَا صَلَّاهَا فِي الْبَيْتِ الْعَتِيقِ (محدث نوری/ مستدرك الوسائل/ ج3/ ص:435). کسی در این مسجد مقدس نماز بخواند مثل این است که در خانه کعبه نماز خوانده است. این مکان مقدس خیلی مکان مهمی است. امام زمان علیه السلام به این مکان رفت و آمد دارند. منتهی ممکن است ببینیم و نشناسیم. آنهایی که امکان شناخت دارند خیلی نادرند. غیبت به این معنا نیست که ارتباط قطع باشد. از این نظر ارتباط نیست که ما بینیم و بشناسیم. روایت داریم که وقتی آقا ظهور می­کنند بعضی­ها می­گویند: ما این آقا را مکرر دیده بودیم. یعنی قبلاً دیده بودند منتهی به ذهن و قلب انسان حائلی می­آید که خطور نمی­کند که این آقا امام زمان باشد.

اعتقاد بر امامت امام زمان علیه السلام در زمان غیبت کبری

امام یازدهم فرمودند: به خدا قسم فرزندم غیبتی خواهد داشت و در زمان غیبت فرزندم کسی از فلاکت و بدبختی و گمراهی و درماندگی نجات پیدا نخواهد کرد مگر با دوشرط، اول اینکه يُثْبِتُهُ اللَّهُ عَلَى الْقَوْلِ بِإِمَامَتِهِ (مجلسی/ بحارالأنوار/ ج52/ ص:1). خدا او را ثابت به اعتقاد بر امامت امام زمان علیه السلام بدارد. چون خیلی­ها بر اثر طولانی شدن غیبت و ندیدن حضرت گمراه و اعتقاد به امام زمان را از دست می­دهند. تهاجم فرهنگی خیلی زیاد است. شک و شبهه­انداختن بین جوانها زیاد شده است. می­گویند پس چرا امام زمان نمی­آید؟ چرا به داد ما نمی­رسد؟ چرا حاجت ما را روا نمی­کند؟ چرا گره ما را باز نمی­کند؟ اینها باعث نشود که ما از امام زمان دلسرد بشویم. امام زمان هر چه که صلاح باشد به آن عمل می­کند. اینطور نیست که هرچه ما بخواهیم بدهند. جوانی، خاطرخواه خانمی شده بود. خیلی جمکران می­آمد و نماز امام زمان می­خواند و التماس می­کرد که ای امام زمان! این موردی که من می­خواهم جور کن. دعا و نماز و راز و نیازش مستجاب نشد و آن خانم رفت با مورد دیگری ازدواج کرد. این آقا هم پکر شد. ولی بعد از مدتی دید که این دختر، خیلی دختر ناجوری بوده است. آبروی خانواده شوهرش را برده و زندگیشان به هم ریخته است. جوان بعد از این جریان وقتی به جمکران می­آمد از خدا و امام زمان تشکر می­کرد که آقاجان من ممنونم که این مورد را برای من جور نکردی. در حاجت­هایی که می­خواهیم بگوییم خدایا اگر صلاح است حاجتمان را برآورده کن.

آقایی در خواب امام زمان را زیارت کرد. به حضرت عرض کرد که آقا چرا ظهور نمی­فرمایید؟ خواهان شما زیاد است. آقا فرموده بود خیلی­ها که اینجا می­آیند حقیقتاً من را نمی­خواهند. خیلی­ها مریض و قرض و گرفتاری دارند به خاطر حاجت هایشان می­آیند.

         گر از دوست، چشمت دراحسان اوست                 تودر بند خویشی نه دربند دوست

چند نفر واقعاً خود آقا را می­خواهند. چند نفر سراغ دارید که تسلیم امام زمان باشند، یعنی امام زمان هرچه بگوید اطاعت کنند. خیلی­ها به مسجد مقدس جمکران می­آیند ولی خمس و زکات نمی­دهند، خانمشان یا دخترشان بی­حجاب است. دروغ می­گویند، غیبت می­کنند، مال ربا و نزول می­گیرند. حرف­شنوی و رضایت امام زمان از هر چیزی بالاتر است. امر و فرمان امام زمان را اجرا بکنیم. ببینیم امام زمان از ما چه می­خواهد. آیا وضع خودم، خانواده­ام، زندگیم مطابق میل امام زمان هست؟ فرمان امام زمان را اطاعت می­کنم؟ اگر ما خودمان را طوری ساختیم که امام زمان می­پسندد آن راه به سوی امام زمان باز شده است. بعضی­ها هستند خیلی به زیارت می­روند، زیارت عاشورا و نماز امام زمان می­خوانند، دور ضریح امام حسین می­گردند ولی حرفشان را گوش نمی­دهند. امام ها، مشتری این طوری خیلی دارند.

خیلی­ها نوکر زمانند نه نوکر امام زمان، یعنی اگر در این زمان همه دروغ بگویند این هم دروغ می­گوید. اگر همه دنبال ربا و نزول بروند این هم دنبال ربا و نزول می­رود. اگر در مجلس عروسی ترانه بگذارند، بی حجاب شوند این خانم هم بی­حجاب می­شود. نوکر زمان نباشیم این خاطرخواهی امام زمان نشد. خیلی­ها به جمکران می­آیند ولی مالشان را حلال نکرده­اند. پس امام زمان را برای چه می­خواهند. می­آید یابن الحسن می­گوید، نماز امام زمان می­خواند اما حساب سال (برای خمس­اش) ندارد. مسائل­اش را بلد نیست. حجاب خواهر و دختر و خانمش مرتب نیست. طوری باشیم که امام زمان از ما راضی باشد. به ما تبسم بکند و لبخند بزند. اظهار رضایت بکند.

دعا برای فرج امام زمان علیه السلام

امام یازدهم امام عسکری علیه السلام فرمودند: فرزندم حضرت مهدی علیه السلام غیبت طولانی خواهد داشت. و در زمان غیبت فرزندم کسی از هلاکت نجات پیدا نخواهد کرد مگر اینکه خدا به او توفیق بدهد به اعتقادش بر امام زمان ثابت باشد. و برای ظهور و فرج امام زمان دعا بکند. دعای فرج امام زمان را فراموش نکنیم إِلَهِي عَظُمَ الْبَلاءُ وَ بَرِحَ الْخَفَاءُ وَ انْكَشَفَ الْغِطَاءُ وَ انْقَطَعَ الرَّجَاءُ (الشیخ عباس قمی/ مفاتيح الجنان/ ج1/ ص:115). زیارت آل یس را فراموش نکنیم. اگر شما در کار امام زمان باشید قطعاً امام زمان هم در کار شما خواهد بود. شما یاد امام زمان باشید دعا کنید قطعاً امام زمان هم چند برابر بیشتر به یاد شما خواهد بود و برای شما دعا خواهد کرد.

ذکر مصیبت امام حسن عسکر ی علیه السلام

دلها را روانه سامرا بکنیم. سامرایی که نه زائری و نه بارگاهی دارد. گنبد و بارگاهش خراب شده است. امام یازدهم در سن جوانی (بیست و هشت سالگی) بر اثر سمی که خلیفه زمان خوراندند به شهادت رسیدند. ابوصل می­گوید شنیدم که امام یازدهم حالشان بسیار وخیم است. برای عیادت وملاقات امام یازدهم علیه السلام رفتم. دیدم حضرت در بستر افتادند. حضرت به خادمشان فرمود: شربتی درست کن. من شربت را خدمت آقا آوردم. آنقدر سم به بدن آقا سرایت کرده بود که دست مبارکشان می لرزید. نتوانستد ازاین شربت میل کنند. به خادم فرمودند برو از اتاق اندرونی فرزندم را صدا کن بیاید. عقید می­گوید من رفتم وارد اتاق شدم دیدم آقازاده­ای در حال سجده کردن هست. عرضه داشتم پدر بزرگوارتان می­فرمایند که خدمت ایشان بیایید. آقا مشغول نماز بودند سر از سجده برداشتند نمازشان را تمام کردند. ابوصل می­گوید: دیدم فرزندی که خیلی زیبا و دلربا بود و موهای مجعد و پیچیده­ای داشت با دندان­های گشاده و رنگی روشن و صورتی درخشنده وارد اتاق شد. امام یازدهم علیه السلام فرمودند: يَا سَيِّدَ أَهْلِ بَيْتِهِ اسْقِنِي الْمَاءَ فَإِنِّي ذاهِبٌ إِلى رَبِّي وَ أَخَذَ الصَّبِيُّ الْقَدَحَ الْمَغْلِيَّ بِالْمُصْطُكَى بِيَدِهِ ثُمَّ حَرَّكَ شَفَتَيْهِ ثُمَّ سَقَاهُ (مجلسی/ بحارالأنوار/ ج52/ص:1) ای آقای اهل بیتم شربت آبی به من بده. من آماده رفتن از این عالم هستم. (آقا امام زمان (عج) در آن موقع در سن پنج سالگی بودند) آقا امام زمان شربت را نزدیک دهان پدر آوردند. آقا شربت را نوش جان کردند فرمودند: من را وضو بده (خودشان قدرت نداشتند از جا بلند شوند وضو بگیرند.) امام زمان پدر را وضو داد. آن لحظه آخر امام یازدهم فرمود: فرزندم تو مهدی هستی. تو حجت خدا در روی زمین هستی. امام یازدهم در بستر و کنار فرزندش بود، فرزندش او را وضو داد و شربت مرحمت کرد. و در آغوش فرزندش به شهادت رسید. عرض کنیم لايَوْمَ كَيَوْمِكَ يا اباعَبْدِاللَّه (جمعی از نویسندگان/ عاشورا شناسى/ص:205) امام یازدهم شما در موقع شهادت شربت نوشیدید. فرزند دلبندتان در کنار بالینتان حاضر بودند. اما دلها بسوزد برای جد غریبتان حسین علیه السلام که لحظه آخر با بدن پر از زخم و جراحت، و داغ جوان و برادر و عزیز به شهادت رسیدند. اباعبدالله در گودی قتلگاه هر چه صدا می­زد جگرم از تشنگی می­سوزد کسی جواب آقا را نداد. یک وقت آقا دیدند سینه مبارکشان سنگین شد. چشم باز کردند دیدند والشّمر جالس على صدرك (جمعی ازنویسندگان/مقالات/ص:809).

وَ سَيَعْلَمُ الَّذينَ ظَلَمُوا أَيَّ مُنْقَلَبٍ يَنْقَلِبُونَ (الشعراء: 227)

خدایا به حق اباعبدالله الحسین و به حق سوز دل زینب کبری علیها السلام در فرج امام زمان تعجیل بفرما. به حق امام حسین قلب امام زمان را از ما راضی و خوشنود بدار. همه ما را از شیعیان اهل بیت قرار بده. در دنیا و آخرت ما را آنی از قرآن و اهل بیت جدا مگردان. خدمتگزاران به قرآن، مملکت، مقام معظم رهبری و جوان­های ما را در پناه امام زمان حفظ بفرما.