غفلت
عن مولینا الامام زین العابدین (ع): «ابْنَ آدَمَ، لَا تَزَالُ بِخَيْرٍ مَا كَانَ لَكَ وَاعِظٌ مِنْ نَفْسِكَ وَ مَا كَانَتِ الْمُحَاسَبَةُ لها مِنْ هَمِّكَ وَ مَا كَانَ الْخَوْفُ لَكَ شِعَاراً وَ الْحُزْنُ لَكَ دِثَاراً، ابْنَ آدَمَ إِنَّكَ مَيِّتٌ وَ مَبْعُوثٌ وَ مَوْقُوفٌ بَيْنَ يَدَيِ اللَّهِ (عَزَّ وَ جَلَّ)».[1]
یکی از مشکلاتی که در زندگی ما وجود دارد غفلت است، اگر انسان سراغ گناه میرود به خاطر غفلت است؛ چون اگر غفلت نداشته باشد گناه نمیکند. امام زین العابدین (ع) در این روایت به کل انسانها اعم از مؤمن و غیر مؤمن، مسلم و غیر مسلم، خطاب میکند که فرزند آدم، پیوسته بر اساس خیر و خوبی و سعادت، هستی؛ یعنی تو دنبال سعادت میگردی؛ چون طبع بشر سعادت طلب است و اگر میخواهی همیشه در خیر و سعادت باشی، چند کار باید انجام دهی:
اول: واعظ خودت باشی؛ یعنی علاوه بر اینکه به نصایح و مواعظ دیگران هم گوش میدهی خودت هم واعظ خودت باش.
دوم: پاسبان و نگهبان نفست باش. «القلب حرم الله»؛ قلب حرم الهی است و انسان نباید بگذارد، هر چیزی وارد این حریم بشود و اگر گناهان و معاصی وارد این حریم شود، به خاطر این است که ما نگهبان خوبی برای این حریم نبودهایم، پس تمام همّ و تلاش انسان باید برای محاسبه و پاسبانی از نفسش باشد.
سوم: شعار انسان در زندگی حالت خوف و خشیت از خداوند متعال باشد که عملش در گذشته چگونه بوده است، عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ الْحَذَّاءِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: «الْمُؤْمِنُ بَيْنَ مَخَافَتَيْنِ ذَنْبٍ قَدْ مَضَى لَا يَدْرِي مَا صَنَعَ اللَّهُ فِيهِ وَ عُمُرٍ قَدْ بَقِيَ لَا يَدْرِي مَا يَكْتَسِبُ فِيهِ مِنَ الْمَهَالِكِ فَلَا يُصْبِحُ إِلَّا خَائِفاً وَ لَا يُصْلِحُهُ إِلَّا الْخَوْفُ»[2]؛ مؤمن بین دو خوف است؛ یکی گناهی که انجام داده و نمیداند خداوند متعال درباره آن چه میکند، دوم عمری که باقی مانده که باز هم نمیداند خداوند درباره او چه میکند، لذا در روایت آمده که انسان گاهی گناهی مرتکب میشود و به خاطر همین گناه به بهشت میرود، راوی تعجب کرد که چگونه میشود انسان به خاطر گناه به بهشت برود، حضرت فرمودند: گاهی شخص گناهی انجام میدهد و وجدانش در عذاب است و همواره آن گناه را به یاد میآورد و از خداوند متعال میترسد؛ یعنی از عملی که انجام داده میترسد نه اینکه از خداوند که ارحم الراحمین است بترسد.
چهارم:انسان همیشه نسبت به گذشته خودش باید نگران باشد و حزن داشته باشد، مثل لباس زیرینی که همیشه همراه انسان است- دِثار به لباس زیر گفته میشود که همیشه همراه انسان است- فرق بین خوف و حزن در کلمات و گفتارهای اخلاقی معصومین (ع) و علماء اخلاق، این است که خوف مربوط به گذشته است و حزن مربوط به آینده. حضرت در ادامه روایت میفرمایند: فرزند آدم تو میمیری و سپس برانگیخته میشوی و تو را نگه میدارند و از کارهایی که انجام دادهای از تو سؤال خواهند کرد.
29/9/91
[1]. امالی مفید، ص110، مجلس 12 و امالی شیخ طوسی، ص115، مجلس 4.
[2]. وسائل الشيعة، ج15، ص 219، باب 14 من ابواب الوجوب الخوف من الله.
