قدر و ارزش کسب علم
قال الصادق (ع) لحمّاد بن عیسی: «کن یا حمّاد طالب العلم فی آناء اللیل و النهار، فإن اردت أن تقر عینک و تنال خیر الدنیا و الآخرة فاقطع الطمع ممّا فی ایدی الناس و عُد نفسک فی الموتی و لاتحدّثنّ نفسک أنّک فوق احد من الناس و اخزن لسانک کما تخزن مالک،‌ إنّ عزّ المؤمن فی حفظ لسانه و من لم یملک لسانه ندم»[1]. همان گونه که بارها محضر عزیزان عرض کرده‏ایم، فرمایشات ائمه معصومین (ع) چراغ راه ما انسانهاست به شرط اینکه از این چراغ پر فروغ استفاده کنیم و بهره ببریم. در روایتی که محضر دوستان عرض شد امام صادق (ع) به حمّاد بن عیسی- از یاران امام صادق (ع) و یکی از اشخاصی است که در کتب رجالی ثقه دانسته شده و روایات او مورد قبول است- می‏فرمایند: ای حمّاد در طول شبانه روز دنبال کسب علم باش- حضرت (ع) زمان خاصی را برای کسب علم مشخص نمی‏کنند، بلکه می‏فرمایند: در طول شبانه روز به دنبال فراگیری علم باش- اگر می‏خواهی چشم تو روشن شود (خوشحال شوی و چیزی مایه چشم روشنی تو باشد) و عزیز و عزتمند باشی و خیر دنیا و آخرت نصیب تو شود نسبت به آنچه در دست دیگران است، قطع طمع کن و خودت را در جایگاه کسانی قرار بده که از دنیا رفته‏اند- همان گونه که اموات از دیگران تقاضایی ندارند و چشم طمع به مال دیگران ندارند، شما هم طمع به مال دیگران نداشته باشید- و با خودت حدیث نفس نکن و به خودت القاء نکن که از بقیه مردم بالاتر هستی و زبانت را حفظ کن همان گونه که مالت را حفظ می‏کنی، همانا عزت مؤمن در این است که زبانش را حفظ کند و کسی که مالک زبانش نباشد و زبانش در اختیارش نباشد عاقبت پشیمان خواهد شد. پس خوبست است که انسان در جایی که نیازی به سخن گفتن نیست سکوت پیشه کند و از گفتن سخنان بیهوده بپرهیزد کما اینکه امیرالمؤمنین علی (ع) می‏فرمایند: «الصّمتُ حکمٌ و السّکوت سلامةٌ»[2].

92/02/17

[1]. خصال شیخ صدوق، ص222؛ معانی الاخبار، ص386.

[2]. تحف العقول، ص223.