راه سعادت دنیا و آخرت
قال ابوالحسن الرضا (ع): «لایتمّ عقل امرءٍ مسلمٍ حتی تکون فیه عشرُ خصال؛ الخیر منه مأمولٌ و الشرّ منه مأمونٌ، یستکثر قلیل الخیر من غیره و یستقلّ کثیر الخیر من نفسه، لایسأم من طلب الحوائج الیه و لایملُّ من طلب العلم طول دهره، الفقر فی الله احبّ الیه من الغناء و الذلّ فی الله احبّ الیه من العزّ فی عدوّه و الخمولُ اشهی الیه من الشهرة ثم قال: العاشرة و ماالعاشرة، قیل له: ما هی؟ قال: لایری احداً الا قال هو خیرٌ منّی و أتقی، انّما الناس رجلان: رجلٌ خیرٌ منه و أتقی و رجلٌ شرٌّ منه و أدنی، فإذا لقِیَ الذی شرٌّ منه و أدنی قال: لعلّ خیرُ هذا باطنٌ و هو خیرٌ له و خیری ظاهرٌ و هو شرٌّ لی و إذا رأ الذی هو خیرٌ منه تواضع له فإذا فعل ذلک علی مجده و تاب خیره و حَسُنَ ذکره و سادَ اهل زمانه»[1]؛ روایتی که عرض شد کلامی زیباست از امام رضا (ع) که اگر انسان به این کلام زیبا توجه کند و آن را در زندگی به کار گیرد راه سعادت دنیا و آخرت به روی او گشوده خواهد شد. امام رضا (ع) در این روایت میفرمایند: عقل انسان مسلمان به کمال نمیرسد و تمام نیست تا اینکه ده خصلت در او جمع شود: اول: مردم او را منشأ خیر میدانند و جز خیر از او انتظار ندارند، دوم: مردم از شر او در امان هستند و اطمینان دارند که شری از ناحیه او متوجه آنها نخواهد شد، سوم: کارهای خوب و کم دیگران را بزرگ میشمارد، چهارم: کارهای خوب و زیاد خود را کوچک میشمارد، پنجم: از اینکه مردم برای حوائجشان به او مراجعه کنند احساس خستگی نمیکند، ششم: از طلب علم در طول شبانه روز خسته نمیشود، هفتم: فقر در راه خدا نزد او بهتر از ثروتی است که در راه خدا نباشد، هشتم: ذلیل شدن و کوچک شدن به خاطر خداوند متعال نزد او بهتر است از عزتی که در راه دشمنان خداوند نصیب او شود، نهم: گمنامی نزد او لذت بخشتر و گواراتر است از شهرت. سپس امام (رع) فرمود: اما میدانید دهمین خصلت چیست، از حضرت سؤال شد: دهمین خصلت چیست؟ حضرت فرمودند: هر کس را ببیند بگوید او از من بهتر و با تقواتر است؛ چون مردم دو دستهاند: دستهای که بهتر و با تقواتر از او هستند و دستهای که ظاهراً بدتر و پستتر از او هستند، حال اگر با آن کسی ملاقات کند که ظاهراً بدتر و پستتر از اوست بگوید: شاید باطن او بهتر از ظاهرش باشد ولی من ظاهرم بهتر از باطنم باشد اما اگر کسی را دید که از او بهتر باشد در مقابل او تواضع کند که اگر انسان چنین رفتار کند (به بدی انسانهای بد نگاه نکند و در مقابل انسانهای خوب هم تواضع کند)، عظمت او بالا میرود و خیر او پاکیزه میشود و در یادها میماند و نسبت به اهل زمانش آقا میشود.
92/02/13
[1] . [1] تحف العقول: ص 467
