سلوک معنوي در پرتو نور قرآن و عترت«سلام‌الله‌عليهم»
از نظر قرآن کریم، انسان در حرکت به سوی پروردگار هستی است و منتهای این سیر که در مسیری پر رنج و پر مشقّت واقع شده است، خداوند متعال می‌باشد:
«يا أَيُّهَا الْإِنْسانُ إِنَّكَ كادِحٌ إِلى رَبِّكَ كَدْحاً فَمُلاقيهِ» [1]
آیات دیگری نیز به همين مضمون در قرآن کریم وجود دارد که بازگشت انسان را به سوی خود خداوند بر می‌شمرد و انتهای مسیر حرکت او را مقام عنداللهی می‌داند. [2]
بنده‌ای که قدم در راه نهد و با عزمی جزم مسیر تقرّب به درگاه الهی را بپیماید، به مقامی می‌رسد که خدای سبحان او را به نزد خودش دعوت می‌کند و او را در بهشت موعود که با بهشت معمولی تفاوت دارد و مخصوص خود خداوند است، منزل می‌دهد.
«يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ، ارْجِعي إِلى رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً، فَادْخُلي في عِبادي، وَ ادْخُلي جَنَّتي» [3]
رسیدن به این مرتبۀ عظیم و دست یافتن به این مقصد رفیع، پس از پیمودن راهی طولانی در مسیری پر مشقّت برای آدمی میسّر می‌گردد. راهی که انسان باید بپیماید، از مو باریک‌تر، از شمشیر برّنده‌تر و از آتش سوزنده‌تر است، ولی اگر کسی عزم خود را جزم کند و گامی به سوی پروردگار متعال بردارد، لطف و عنایت خداوند منّان را در همۀ مراحل مسیر پر فراز و نشیبی که می‌پیماید، مشاهده خواهد کرد و حق تعالی را همواره پشتیبان و حامی خود خواهد یافت.
«وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَتُهُ ما زَكي مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَداً» [4]
اگر این توفیق از طرف خداوند برای انسانی که زمینۀ آن را ایجاد کرده است، رفیق راه شد، موانع از سر راه او برداشته می‌شود و در یک زمان بسیار کوتاه، با پیروز شدن در یک امتحان الهی و یا جذب یک نظر ولائی، راه طولانی سیر و سلوک را پیموده و به مقصد خواهد رسید. خوشا به حال این‌گونه افراد که در طول تاریخ بسیار بوده‌اند.
برای رسیدن به هر مقصدی باید از راهی که به آن مقصد منتهی می‌شود، عبور کرد و طیّ مسیر در هر راه و مسیری، محتاج کمک و راهنمائی است. اگر کسی بنا داشته باشد به یک مسافرت معمولی برود، قطعاً از نقشۀ راه بی‌نیاز نخواهد بود. مسلماً راهنمائی کسانی که آن مسیر را پیموده‌اند و به موانع راه و پیچ و خم موجود در آن واقفند، فوائد فراوانی در جهت سهولت طی مسیر دارد و از موانع موجود در آن خواهد کاست. با یک مقایسۀ ساده این نتیجه حاصل می‌شود که اگر یک مسافرت عادی تا این مقدار نیازمند کمک و راهنمائی باشد، حرکت به سوی خدای سبحان با آن موانعی که بر سر راه دارد، راهنمایانی می‌طلبد که علاوه بر وقوف کامل بر جزئیّات مسیر حرکت، قادر به برطرف کردن موانع موجود باشند و بتوانند دست انسان را گرفته، به آن مقصد اعلی برسانند. از سوی دیگر دعوت بندگان به مقصدی خاص، بدون نمایش نقشۀ راه و ارسال راهنما، با حکمت خداوند حکیم سازگار نیست.
بنابراین حق تعالی با انزال کتب آسمانی به ویژه قرآن کریم و ارسال رسولان و اوصیای ایشان«سلام الله علیهم»، به ویژه چهارده معصوم«سلام الله علیهم»، حجّت را بر بندگان خویش تمام کرده و بر همین اساس انسان را به سوی خویش فرا می‌خواند.
خداوند تعالی در آیات متعدّدی از قرآن مجید به صورت مستقیم و غیرمستقیم راه را به جویندگان حقیقت نشان می‌دهد. پیامبر اکرم«صلی الله علیه و آله و سلم»و اهل‌بیت گرامی ایشان«سلام الله علیهم» که مبیّن قرآن هستند نیز در روایات فراوانی سلوک معنوی آدمی را متذکّر شده و به گونه‌ای مسیر حرکت را برای سالک هموار می‌کنند که گویی او را به مقصد رسانیده‌اند. بنابراین سالک باید در پرتو نور قرآن کریم و عترت«سلام الله علیهم»، راه طولانی تقرّب به سوی پروردگار متعال را بپیماید تا گمراه نشود.
پی نوشت ها:
[1]. الإنشقاق / 6
[2]. از جمله البقرة / 156: «إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ»، النجم / 49: «وَ أنَّ إِلى رَبِّكَ الْمُنْتَهي» و ...
[3]. الفجر / 30-27
[4]. النور / 21
