شماره درس: 65
تاريخ درس: ۱۳۷۶/۱۰/۴
متن درس:
اعوذ باللّه من الشيطان الرجيم بسم اللّه الرحمن الرحيم رب اشرح لى صدرى و يسر لى امرى واحلل عقدة من لسانى يفقهوا قولى
اين بحثى كه در مورد آن چند جلسهاى صحبت كردم. اين بحث مهمى است و ابزار كار ما است «آلت رياسة سعة الصدر» و اگر انسان سعه صدر و شرح صدر نداشته باشد اين نمىتواند براى اسلام براى مردم كارى بكند و از قرآن فهميديم كه بالاتر از همه چيز شرح صدر است «الم نشرح لك صدرك» از قرآن فهميديم بهتر از هر امكاناتى بهتر از يك لشكر مجهزى بهتر از پول فراوانى اين سعه صدر است «رب اشرح لى صدرى و يسر لى امرى» و از قرآن فهميديم اگر راين سعه صدر باشد كارها آسان مىشود با حوصله مشكلها را ميشود حل كرد. به قول عوام مردم با حوصله مىشود مار را از سوراخش بيرون آورد با حوصله با سعه صدر انسان مىتواند از كنار مشكل بگذرد نه بالاتر از اينها مىتواند مشكل را تحمل بكند و يكى از معجزات پيغمبر اكرم پيش اهل دل پيش محققين همين سعه صدر يكى از بزرگان در كتابش نوشتند اگر به من بگويند به چه دليل پيغمبر اكرم پيغمبر است من مىگويم براى اينكه در اين 23 سال پيغمبر اكرم خودش را گم نكرد با يك استقامتى بدون اينكه جزر و مد بتواند او را ببرد زندگى كرد بعد مثال مىزند مىگويد پيغمبر اكرم آن موقعى كه احدى را نداشت جز يك عده مسلمان پا برهنه روشش منش اين تلطفش يك تلطف خامى يك روش و منش خاصى بود مىگويد آن وقتى هم كه با 12 هزار لشكر مجهز وارد مكه شدند بتها را شكستند آمدند حلقه در كعبه را گرفتند لا اله الا اللّه وحده وحده خواند همان روش همان منش همان تلطف براى ايشان بودند در آن وقتى كه سنگش مىزدند دست از هدفش برداشت خودش را گم كرد؟ نه در آن وقتى كه تمام حجاز مال او شده بود هيچ تفاوتى در اين جزر و مد روزگار پيغمبر اكرم نداشد اين همين آيه شريفه است كه آيه مىفرمايد «ان الانسان خلق هلوعا اذا مسه الشر جزوعا و اذا مسه الخير منوعا» يعنى همه الا شاذا همه مردم در جزر و مد روزگار گم مىشوند «الدنيا بحرٌ عميق فد غرق فيها خلق كثير» بلكه صدى نود و نه «لقد ذرانا لجهنم كثيرا من الجن و الانس» در جزر و مد روزگار انسان گم مىشود خودش را مىبازد. غرق مىشود آن وقتى كه مصيبت باشد غرق مىشود آن وقتى كه نعمت باشد غرق مىشود به قول قرآن وقتى منيت باشد جزع و فزع باشد ديوانگى آن وقت هم كه نعمت باشد منوع است و يك حالت تكبرآميز و يك حالت خود گم شدگى آنجا غرق است آنجا هم غرق است كى غرق نمىشود آنكه سعه صدر دارد عدى بن حاتم مسلمان شد براى همين عدى بن حاتم خيلى از نظر عقلى از نظر رياست از نظر تمكن از نظر حسب و نسب خيلى بالا بود آن وقتى كه آن قضيه شيرين براى خواهرش جلو آمد و پيغمبر اكرم خواهرش را فرستاد پيش على آن زن فهميده به عدى گفت چارهاى نيست جز رفتن زير پرچم پيغمبر اكرم برو آنجا ببين چه بايد بكنى عدى بن حاتم آمد پيغمبر اكرم يك احترام خاصى براى خاطر پدرش به او گذاشتند و حتى ناهار بردنش خانه و اين رفتن به خانه پيغمبر اين را مسلمان داغش كرد. نماز ظهر را خوانده بودند با هم مىرفتند يك پير زن رسيدخيلى پيغمبر را معطل كرد پيغمبر با يك تلطفى گوش مىداد به حرفهاى اين گاهى انسان حاضر است ده دقيقه يك ربع روپا بايستد اما حرفها مريدش را گوش بدهد. لا طائلات براى اينكه بدش نيايد نه اين ضيق صبر است گاهى نه مريد نيست حساب مريد دارى نيست مىخواهد جواب يك مظلومى را جواب يك سائلى را دل يك بيچارهاى را مىخواهد بدست بياورد يك ربع گوش بدهيد به حرف اين عدى بن حاتم خوب اين بزرگ شده در ميان اشرافيان بود ديد كه اين نمىشود يك آدم عادى باشد آمد خانه ديد عجيب خانهاى يك اتاق خشت و گلى خشت هم نه يك اتاق گلى كه خيلى اش را هم خود پيغمبر ساخته بودند سقفش هم يك مقدار ليف خرما يك پوست گوسفند فرشش است پيغمبر اكرم فرمودند تو بنشين روى پوست پيامبر نشستند روى خاك ديد عجيب است زمينه درست شد پيغمبر اكرم جرقه را زدند فرمودند عدى الان را نگاه نكن طولى نمىكشد كه ايران مال ما مىشود روم مال ما مىشود و اسلام سلطه جهان پيدا مىكند. جالب پيامبر گرفتش مسلمان شد مسلمان داغى شد در احوالاتش آن قضاياى معاويه و اميرالمومنين و از خواص اميرالمومنين شد ملازم اين جمله عدى است كه عدى مىگويد اين رفتار پيغمبر اين كردار پيغمبر مرا مسلمانم كرد اين سعه صدر پيغمبر وقتى سعه صدر باشد پوست گوسفتد و قالى برايش تفاوتى نمىكند بله اگر قالى از راه غير متعارف باشد بايش برايش ضيث صدر مىآورد اما پوست گوسفند يا غير پوست گوسفند به اميرالمومنين مىگفتند آقا آخه اين نان جو نان گندم بشود اين نان جو يك قدرى نرم بشود مىگفت اين شكم وقتى كه چرخ جوشش به تلاطم در آمد هر چه درش بدهيد مىخورد و شكم هم سير مىشود حالا نان جو باشد يا نان گندم اينها مرد مىخواهد همه اينها از سعه صدر سر چشمه مىگيرد انسان برسد به يك جايى كه به قول قرآن آنكه وظيفه اسلامش است روى اين وظيفه اسلامى برود جلو سفت باشد يا نباشد و زاهدانه باشد غير زاهدانه باشد. خوب چيزيست اين سعه صدر آن وقت از نتايج مهم اين سعه صدر ديگر غيبتها، تهمتها، شايعهها، حسادتها، رقابتها ديگر در زندگى. من هيچ فراموش نمىكنم من يك تماس با حضرت امام حضرت آيت اللّه آقاى گلپايگانى با حضرت آيت اللّه العظمى اراكى با اينها يك تماس كاملى داشتم و يك چيزهايى آدم مىبيند بيخود اين مقام را خدا به كسى عنايت نمىكند من فراموش نمىكنم اين مديريت را من و آقاى مصباح درست كرديم من و ايشان رفتيم خدمت حضرت امام و من به حضرت امام عرض كردم كه شما دو تا انقلاب كرديد يكى انقلاب سياسى الهى به جايى رسيده يكى هم انقلاب فرهنگى. انقلاب فرهنگى را من در مخاطره مىبينم بى نظم است نظم مىخواهد مديرت مىخواهد خب ايشان پذيرفتند گفتند برويد بنشيند كار كنيد آن اندازه كه بدست من است من امضاء مىكنم اما اينجا مرادم است. ايشان به من بلافاصله گفتند امشب تو برو آقاى گلپايگانى را ببين رئيس حوزه ايشان است ايشان بايد امضاء بكند اگر ايشان امضاء كردند چشم من همان شب آمدم خدمت آقاى گلپايگانى آن جلسه حضرت امام يك ساعت و نيم طول كشيد در حاليكه ميخواستيم بيش از بيست دقيقه نشود. آمديم پيش آقاى گلپايگانى آن هم شب يك ساعت و نيم تقريبا و من با آقاى مصباح آمديم. و ما نگفتيم پيش حضرت امام بوديم پيشنهاد كرديم مديريت را كه آقا نظم مىخواهد انظباط مىخواهد ايشان خيلى پسنديدند خيلى و حرفهايى را كه حضرت امام زدند از اتفاق همه آن را ايشان زدند اما حرف كه تمام شد به من گفتند فردا شما برويد تهران حضرت امام را ببينيد، ببينيد ايشان چه مىگويند و هر چه ايشان فرمودند امضا اما اگر من باشم من امضاء كردم ولى متوقف بر امر ايشان است هرچه ايشان بفرمايند چه خوب است چه شيرين است وقتى سعه صدر باشد اينجورها مىشود اينطورها مىشود مىآيند به شيخ انصارى مىگويند آقا مرجع هستيد صاحب جواهر هم گفته كه مرجع هستيد مىگويد هم مباحثه من از من اعلمتر است برويد مازندران آن را بياوريد بالاخره شاگردهاى خاص صاحب جواهر مىآيند مازندران آن مازندرانى ميگويد نه بابا شيخ انصارى مدتهاست كه مشغول است من مدتهاست كه متاركه كردهام و او اعلم است برويد دنبال او. از اين چيزها ما زياد داريم يعنى اگر ما سعه صدر بخواهيم به مردم نشان بدهيم الحمدللّه در روحانيت زياد است در بزرگان زياد است. همه اينها را هم شيخ انصارى درست مىكند همهاش علم نيست همهاش تقوا نيست با اين دو تا مىشود پرواز كرد انسان به هر كجا بخواهد برسد اما يك موتورى هم مىخواهد موتورش عرفان است موتورش توسل به امام زمان است امام زمان يك نظر عنايت بكند يك سعه صدر عنايت كند آن موتور لازم است و الحمدللّه ما هم مىبينيم در اهل علم در بزرگان هميشه بوده است و اگر شما بخواهيد به جايى برسيد اگر بخواهيد گرهاى از كار بگشايد مسلم اين سعه صدر لازم است و الا مىشود خوديت اگر انسان سعه صدر نداشته باشد ديگران را نمىتواند ببيند بلكه خود مىبيند نه بر مى گردد به اينكه همه را بد مىبيند جز خودش سعه صدر كه پيدا بشود همه را خوب مىداند جز خودش و اين خيلى نعمت بزرگ است كه انسان برسد به جايى كه راشتى خودش را بد بداند مىگفتم در درس فقه مرحوم آقاى خويى (رضوان اللّه تعالى عليه) از استادشان حاج آقا حسين قمى نقل ميكنند حاج آقا حسين قمى مى گفتند هر كسى كه خودش را عادل بداند آن افسق الفساق است اين حرف از يك جاى ديگر سر چشمه مىگيرد يعنى از ظلمت نفسى اميرالمومنين و الا حاج آقا حسين قمى كسى نيست كه خودش را عادل نداند مسلم عادل است يعنى عادل فقهى مسلم حاج آقا حسين خودش را عادل مىداند بايد زياد باشد بايد همه ما سعه صدر پيدا بكنيم اين سعه صدر چيز خوبى است نه بايد آن افرادى كه راستى دارند خانه نشين شوند دو روز گذشته راجع به آيت اللّه آقا شيخ اسداللّه نجف آبادى مىگفتم ايشان در درس حضرت امام حرف مىزدند به اندازهاى عالى حرف مىزدند كه بعضى اوقات هفت هشت دقيقه مباحثه با حضرت امام. حضرت امام هم دوست داشتند او حرف بزند و مدام سؤال و جواب بشود خب حالا اين آقا خانه نشين است اصلاً شما نمىشناسيد چنانچه من هم ايشان را چندين سال است نديدمش چرا بايد چنين باشد فراوان است اگر سعه صدرما باشد اگر ما لجاجتها را كنار بگذاريم اگر ما خوديتها را كنار بگذاريم ديگر كار به اينجا نمىرسد هركه خوبتر جلوتر مىگويم كه صاحب جواهر دست شيخ انصارى گرفتند دم مرگ گفتند مردم اين مرجع شما بعد هم به شيخ انصارى گفتند آقا شيخ جان اينقدر احتياط نكن براى مردم آسان كن. مردند شيخ انصارى نپذيرفت گفت ملاتر از من هم مباحثه من در مازندران رفتند آنجا نپذيرفت درباره ميرزاى كوچك و آقاى سيد محمد فشاركى قضيهاى نقل مىكنند مرحوم ميرزاى بزرگ از دنيا رفت شاگردها همه گفتند كه آقا سيد محمد فشاركى همين جا خيلى ملا بودهشاگردهاى خوبى هم مثل مرحوم آقا شيخ مرحوم نائينى مرحوم آقا ضياء تحويل جامعه داده خيلى ملا بوده گفتند ايشان آمدند پيش آقا سيد محمد فشاركى آقا سيد محمد فشاركى گفت بابا همهاش كه علم نيست من عرفيت ندارم من عقل اجتماعى ندارم همهاش علم نيست يك كسى كه اداره كند مرجعيت را اين مختص هم مباحثه من آقا ميزرا محمد تقى شيرازى است ميرزاى كوچك او و بالاخره نپذيرفت به اين دليل كه من لياقت ندارم گفت همهاش كه علم نيست اگرشما من را اعلم مىدانيد اعلميت خيلى چيزهاى ديگر ميخواهد تا بشود مرجعيت خوب آن خودش را كنار زد آمدند پيش ايشان گفتند آقا شما مرجع هستيد فردا صبحى هم بنا شد ايشان نماز مرحوم ميرزاى بزرگ را بخواند خوب جنازه هم هست ميرزاى كوچك نيست اين طرف بگرد آن طرف بگرد بالاخره در سردآب مطهر ايشان را پيدا كردند از بس گريه كرده بود چشمهاى مباركش ورم كرده بود بعد گفت يك كس ديگر نماز بخواند من نمىتوانم مرجع باشم چرا آقا حاج سيد محمد فشاركى كه گفت وقتى ديشب شما آمديد و رفتيد مثل اينكه من خوشحال شدم اين خلاء تو ذهنم آمد ديدم كسى كه خوشحال است براى مرحعيت اين لياقت مرجعيت ندارد من الان آمدم خدمت آقا امام زمان به مادرش زهرا قسمش دادم كه آقا اين است را من لياقت ندارم اين پست را از من بگيرد مىدانم امام زمان مادرش زهرا را خيلى دوست دارد دعايم مستجاب است من مرجع نمىشوم چقد خوب است چقدر مزه دارد اصلاً گفتنش الان چقدر مزه دارد يك قدرى در اين چيزها كار كنيد اين علم اخلاق خيلى چيز خوبى است خيلى چيز عالى است يك قدرى در اخلاق كار كنيد يك قدرى در خودسازى كار كنيد و اين هم به شما بگويم اينكه تنها قرآن را خواندن بدون اينكه ما روى آن كار بكنيم آدم نمىشويم آدم شدن خيلى مشكل است ملا شدنش خيلى مشكل است چه رسد به آدم شدن. كار مىخواهد و گرنه اگر كار نشود همين است ان الانسان خلق هلوعا ان الانسان خلق عجولا قتل الانسان ما اكفره همين جور برو تا آخر. اين چيزهايى كه در قرآن آمده روى طبيعت انسان يك زنگ خطر است براى ما اينكه اگر خودسازى كنيم از اين خلق الانسان هلوعا از اين خلق الانسان عجولا الانسان ظلوما كفار و امثال اينها بايد خودمان را بيرون بكشيم از اين طبيعت از اين كلى طبيعى بشويم مستثنى همين كه قرآن مستثنى كرده «ان الانسان خلق هلوعا اذا مسه الشر جزوعا اذا مسه الخير منوعا الا مصلين» اگر بسازيم خود را استثنا مىشويم و گر نه همين كه قرآن مىگويد «ان الانسان خلق عجولا ان الانسان خلق هلوعا» و تا آخر.
خدايا اين درسها شيرين است گفت و شنودش آسان است اما متزين شدن به اين بحثها كار مشكلى است خدايا به حق حضرت زهرا عليهاالسلام توفيق خود سازى به همه ما به جامعه عنايت بفرما.
والسلام عليكم و رحمة اللّه و بركاته
