موضوع درس:

شماره درس: 53

تاريخ درس: ۱۳۷۶/۶/۱۹

متن درس:

اعوذ باللّه‏ من الشيطان الرجيم بسم اللّه‏ الرحمن الرحيم رب اشرح لى صدرى و يسرلى امرى و احلل عقدة من لسانى يفقهوا قولى.

بحث روز چهارشنبه در مورد دستورالعملى بود كه خداوند متعال به پيغمبر اكرم داده شده بود كه اين دستورالعمل براى همه مخصوصا براى ما طلبه‏ها براى اينكه بار سنگين بر دوش همه است مخصوصا براى ما طلبه‏ها براى اينكه بار سنگين تبليغ دين نگاه دارى دين در ميان مردم بر همه ما واجب و لازم است و اين بار سنگين را به منزل ساندن كارى است بسيار مشكل اين دستورالعمل يازده جزء داشت و جزئى كه هفته گذشته راجع به آن صحبت كرديم «رب المشرق و المغرب لا اله الا هو فأتخذه وكيلاً» خدا پروردگار اين جهان است مؤثرى هم نيست جزا و پس بنابراين وكيل تو باشد تو بايد او را وكيل خود قرار بدهى كه اين جمله هفته گذشته مى‏گفتم در باب توكل داشته باشد خيلى كارها آسان مى‏شود خيلى گره‏ها خود به خود باز مى‏شود من حيث لايحتسب باز مى‏شود پيشرفت مى‏كند در كارش امّا پيدا شدن توكل مهلوم است كار مشكل لذا اين جملات هيچ كدام استدلال در او نبود امّا اينجا استدلال است معلوم مى‏شود كه اين امر توكل يك امر مهمتر از همه اجزاء با استدلال آيه شريفه جلو آمده مثلاً «يا ايها المزمل قم الليل الا قليلاً» يا رسول اللّه‏ شب بيدارى نماز شب «فى و رتل القرآن ترتيلاً» خواندن قرآن و امثال اينها امّا اينجا كه مى‏رسد مى‏فرمايد «رب المشرق و المغرب لا اله الا هو فأتخذه وكيلاً» يعنى حال توكل كى پيدا مى‏شود در آن وقتى كه انسان بداند خدا فقط پروردگار اين جهان است نه چيز ديگرى نه كس ديگرى دو دفعه فقط همين را تكرار مى‏كند لا اله الا اللّه‏ هو مؤثرى در اين جهان نيست جز او وقتى كه تربيت جهان با خدا باشد وقتى مؤثر در جهان فقط خدا باشد ما بايد توكل داشته باشيم ما بايد كارمان را بسپاريم به او و انسان بتواند كارش را بسپارد صد در صد به خدا معلوم است كار مشكلى است كى آسان مى‏شود وقتى كه اين توحيد افعالى رسوخ كند بر دل كه هفته گذشته درباره‏اش صحبت كرديم و گفتيم اين لا اله الا هو در اينجا مراد توحيد افعالى است يعنى ما بدانيم عقل ما شعوئر ما دين ما مال ما هستى ما مريدهاى ما اينها نمى‏توانند تأثيرى در زندگى ما داشته باشند آنكه مى‏تواند تأثير در زندگى ما داشته باشد فقط خداست اگر هم ما بخواهيم آن هم صورت علمى مال و علم و عقل خودمان را اينها را مؤثر در زندگى باشد بايد به عنوان واسطه ببينيم واسطه كند به اين معنى كه توحيد افعالى رسوخ بكند در عقل او و اين توكل عقلى برايش پيدا خواهد شد به اين معنى كه علقش هم مى‏گويد «لا مؤثر فى الوجود الى اللّه‏» پس بنابراين بايد اعتماد به خدا داشته باشيم نه چيز ديگرى يا بعضى از بزرگان از راه ديگرى آمده‏اند جلو آن هم راه خوبى است كه انسان يك مقدار فكر بكند كه خدا عالم است يا نه به حال من است خدا عالم به ما كان و ما يكون و ما هو كائن است خدا قدرت دارد يا نه خدا به همه چيز قدرت دارد كار را اصلاح كند قدرت دارد من حيث من لايحتسب كارها را انجام بدهد خدا جواد است يا نه همه مى‏دانيم كه خدا جواد است بخل كه راه ندارد ندارد بكه كريم است نظير علمش هم كه علم مطلق است كريم مطلق است خدا محبت به ما دارد يا نه پروردگار عالم محبتش به اندازه‏اى است كه به كفار به غير كفار محبت دارد خيلى و بسم اللّه‏ الرحمن الرحيم هم همين است به اندازه‏اى محبت دارد كه در روايات گفته است از هفتاد پدر مهربان مهربان‏تر اين از باب مثال است نمى‏توانيم كسى را پيدا كنيم كه حتى خود ما پروردگار عالم به ما از ما عالم‏تر است از ما به ما قادرتر است از ما به ما جوادتر است از ما به ما محبتش بيشتر است ما چقدر خودمان را دوست داريم خدا مسلم بيشتر ما را دوست دارد نتيجه مى‏گيريم كه اين خدا عالم به كار ما قادر به كار ما محبت فوق العاده به كار ما جواد به تمام معنى پس چه بهتر كه كار او را اصلاح بكند چه بهتر به اينكه چشم داشتى به چيزى به كسى نداشته باشيم جز خدا و اين استدلالى باز هم اين استدلال اگر در مغز ما رسوخ كند و ما فكر كنيم و ما فكر كنيم مى‏توانيم بفهميم كه عقل ما مى‏گويد آدم توكل نداشته باشد خيلى بى خردى است خيلى غفلت است خيلى بيجا است بايد توكل داشته باشيم امّا علم عقل است استدلال است و اينها كاربرد ندارد ما هم بخواهبم بياوريمش در زندگى علم توى زندگى نمى‏تواند بيايد براى استدلال و براى كلى گفتن براى عقل قانع كردن اينها خوب است امّا اين بيايد توى زندگى توى زندگى نمى‏تواند به اين معنى كه راستى در كارش توكل به خدا داشته باشد هيچ چشم داشتى به احدى نداشته باشد جز خدا اون علم نمى‏تواند اين كار را بكند اين مرتبه اوّل توكل است مى‏تواند مرحله دوم توكل آن چيزى است آن چيزهايى كه گفتيم رسوخ كند در دل يعنى باور كند دل كه لا اله الا هو باور كند دل خدا از من به من عالم‏تر است از من به من قادرتر است از من به من محبتش بيشتر است آن وقت كه در دل رسوخ كرد به اين معنى باور كرديم مقام توكل بر ما پيدا مى‏شود البته مرتبه ضعيفش و ما با يك اطمينان صد در صد وارد زندگى مى‏شويم براى اينكه آقا بالا سرمان مؤثر در زندگيمان خدا است اوّل نتيجه‏اش اينكه غم و غصه نيست دلهره نيست اضطراب خاطر نيست «الا به ذكر اللّه‏ تطمئن القلوب» ترسى از آينده غم و غصه‏اى از گذشته نيست «الا اولياء اللّه‏ لا خوف عليهم و لا هم يحزنون» ترس از زندگى از آينده كسى دارد كه خدا ندارد يعنى خداى به اين معنى كه خدا در زندگى از آينده كسى دارد كه خدا ندارد يعنى خداى به اين معنى خدا در زندگى نه خداى علمى اگر خدا در زندگى ما حكومت كند به عبارت ديگر باور كنيم لا مؤثر فى الوجود الى اللّه‏ ديگر نگرانى نيست از آينده غم و غصه هم نيست اگر از گذشته براى اينكه زندگى ما را مى‏چرخاند آن كسى كه عالم به كارم بوده عالم‏تر از من قدرتيمند از من جوادتر به كار خودم و از من رئوف‏تر غم بخورد غصه بخورد براى چه لذا اين «الا ان اولياء اللّه‏ لا خوف عليهم و لاهم يحزنون» اولياء خدا يعنى آن كسانى كه در زندگى شان خدا كار مى‏كند يعنى دل باور دارد لا مؤثر فى الوجود الى اللّه‏ اين ديگر خواه نا خواه غم و غصه از گذشته ترس از آينده نيست اين نتيجه اولش هست نتيجه دومش تلاش از راه غير معقول از راه غير شرع نيست تلاش كسى مى‏كند از راه غير معقول از راه غير شرع كه باور نداشته باشد لا مؤثر فى الوجود الى اللّه‏ معمولاً اين حق الناس‏ها كه در زندگى پيدا مى‏شود براى اين است كه توكل به اين مرتبه دوم نيست و الا اگر توكل به مرتبه دوم باشد ديگر معلوم است اينكه تلاش غير معقول تلاش غير شرعى بايد در زندگى نباشد ديگر نمى‏شود باشد يك نحو مصونيت كه عصمت اسمش را مى‏گذاريم به مرتبه پائين اين براى او پيدا مى‏شود يك مصونيت در زندگى يك مصونيت از گناه كاربرد زندگى هم زياد مى‏شود يعنى مى‏شود با نشاط با دل جرأت مى‏شود فعال براى اينكه غم و غصه است كه انسان را زمين گير مى‏كند اينكه نمى‏داند آينده چى انسان را با نشاط مى‏كند و الا اگر بداند آينده چى آدم متوكل مى‏داند آينده چى آنكه خدا مى‏خواهد خدا كى آنكه از من به من هم نزديكتر است هم عالم‏تر است هم قادرتر است هم رئوف‏تر وقتى كه مى‏داند عاقبت چيست با يك نشاط خاصى با يك تلاش خاصى وارد زندگى مى‏شود پيدا شدن توكل كار مشكلى است امّا اگر پيدا بشود انصافا يك عالم نشاط است يك عالم فعاليت است به يك عبارت مى‏سوزاند هر كسى غير خدا را ديگر آنچه در دل هست از غم و غصه هر نگرانى يا چشم داشت به ديگران يكى از چيزهايى كه كه توكل به انسان مى‏دهد عزت نفس است يكى از چيز هايى كه توكل به انسان مى‏دهد فعاليت است مثل پيغمبر اكرم ده سال هشتاد سال جنگ را پشت سر مى‏گذارد و به نتيجه مى‏رسد بالاخره به مطلوب مى‏رسد امّا اين بايد از عقل به دل از باور كردن دل وقتى بيايد به باور كردن دل يعنى باور كردن دل يعنى دل باور كن كه اين لا مؤثر فى الوجود الى اللّه‏ توحيد افعالى را اين طور باور كند آن صورت اوّل اگر بخواهيم عقل باور كند انقط مى‏خواهد همين طور كه قرآن شريف ياد داد ديگر راستى بايد فلسفه بخوانيم بايد فكر كنيم بايد اين طرف و آن طرف انقط طلبگى بزنيم تا عقل ما باور كند لا مؤثر فى الوجود الى اللّه‏ و امّا اين صورت دوم علم نمى‏خواهد بلكه علم مى‏خواهد نماز شب به ما توكل مى‏دهد در روايت هم داريم نماز اوّل وقت مؤدب با دل به ما توكل مى‏دهد به ما يقين مى‏دهد يقين اگر كسى بخواهد پيدا بكند در توكل يا در چيزهاى ديگر و «اعبد ربك حتى يأتيك اليقين» عبادت مى‏خواهد تا يقين پيدا شود لذا اهميت دادن به واجبات همه همه مخصوصا نماز به ما توكل مى‏دهد اهميت داده به مستحبات به اندازه‏اى كه ضرر به كارمان نزند به ما توكل مى‏دهد اجتناب از گناه مخصوصا به وظيفه رفتار كردن كار را خوب انجام دادن اين يك نحو اجتناب از گناه است مخصوصا حق الناس كارهايى كه مربوط به غير باشد اجتناب از گناه در حق الناس و ممكن است اين حالت يقين به يك آنى هم پيدا بشود به وسيله عمل راه پنجاه ساله را در ده روز برود و راستى اگر كسى وارد طلبگى بشود با اين جمله اوّل العلم معرفه الجبار و آخر العلم تفويض الامر اليه با اين جمله معلوم نيست روايت باشد خدا رحمت كند آن كسى كه شرح امثله و امثله را گفت در اولش به ما گفت اوّل العلم معرفه الجبار و آخر العلم تفويض الامر اليه صاحب جواهر از همين جا پيدا شده شيخ انصارى از همين جا پيدا شد شهيدين از همين جا پيدا شدند الان ما امكانات خودمان را با همين صفر شهيد پنجاه و چهار سال بيشتر عمر نكرد در يك خفقان عجيبى عمر كرد يعنى مجبور بود درس عامه بگويد تا بتواند درس خاصه بگويد يعنى تدريس مى‏كرد هم حنفى هم شافعى هم مالكى تا اينكه بتواند تدريس بكند تشيع را همين قريب دويست جلد كتاب نوشته از جمله شرح لمعه و مسالك مسلم ما با اين شرائط مسالك را هم نمى‏توانيم بنويسيم از نظر امكانات بقدرى پائين بود كه خودش شب مى‏رفت هيزم مى‏آورد براى زن و بچه براى اين‏كه چيز بپزند يك آدم اينجورى با نبود امكانات دويست جلد كتاب بنويسد چيه توكل وقتى كه در زندگيش نه در عقلش لا اله الا هو حكم فرما باشد ديگر سر تا پا مى‏شود تلاش ديگر سر تا پا مى‏شود حتى در حل مشكلات علمى بسيار اين حرف شيخ الرئيس كه دار الشفاء دارد بسيار تجربه شده كه شيخ الرئيس مى‏گويد من در هر چيزى دو سه روز شاگردى مى‏كردم بعد معلم مى‏شد شاگرد من مى‏شدم استاد امّا در علوم الهى بعضى اوقات چهل مرتبه مطالعه مى‏كردم نمى‏شد متوسل مى‏شدم به عالم ملكوت و شبهه برايم حل مى‏شد. آن ملا سليمان كه هميشه با او بوده است مى‏گويد بعضى اوقات مى‏ديدم يك مسجد كوچكى كه بود نزديك خانه توى كتابخانه هم نمى‏رفت توى مسجد دو ركعت نماز مى‏خواند و از خدا مى‏خواست كه شبهه را حل كند اينها را ازش نگذريد مقام توكل مى‏رساند انسان را به آنجا كه وقتى كه در بن بست ماند آنجا اوّل باز شدن راهها اين نظير يابيدن خداست انسان در بن بست واقع مى‏شود اوّل راه است «فاذا ركبوا فى الفلك دعو اللّه‏ مخلصين له الدين» همان كه صد و بيست و چهار هزار پيغمبر برايش آمده به خاطر اينكه ما پيدا بكنيم هميشه در بن بست همه پيدا مى‏كنيم در وقتى كه در بن بست خدا را پيدا كرديم اوّل باز شدن راه است بن بست است امّا اوّل راه است شيخ الرئيس هم همين است وقتى كه تمام راهها بسته مى‏شد اوّل باز شدن گره است به دست كى خدا لذا با نماز شبهه را حل مى‏كنيم بسيارى از بزرگان با الهام جواب را نوشته است با الهام رساله و مكاسب ننوشته است با الهام مسكالك شهيد دوم نوشته است با الهام شيخ طوسى توانسته هم تفسير هم اصول نوشته هم فقه هم معارف آن هم با اين خفقان و بيش از دويشت جلد كتاب من از شما تقاضا دارم يك مقدار اوّلاً فكر كنيد همين طور كه قرآن به ما دستور مى‏دهد «رب المشرق و المغرب لا اله الا هو» تا اينكه عقل ما هضم بكند «لا مؤثر فى الوجود الا اللّه‏» من و ديگران حتى كسانى كه دل سوز من هستند و امكانات در مقابل قدرت خدا پوچ است اين اوّلاً پيدا بشود بعد هم با تضرع و زارى با توسل به اهل بيت مخصوصا با توسل به حضرت زهرا، زهراى مرضيه را خداوند خيلى دوست دارد حتى بيش از پيغمبر دوست دارد بالاتر از اميرالمؤمنين چنانچه پيغمبر اكرم، اميرالمؤمنين، ائمه طاهرين زهرا را خيلى دوست دارند و ما در توسلات خودمان اگر مكه برويم اگر در منبرهايمان مصيبت زهرا (س) را بخوانيم در مجالسمان هميشه نرويم در دنيا در يك چيزهايى كه از هر دُرى از هر دُر شب چراغى بالاتر است انسان بتواند حالت توكل پيدا بكند اگر دنيا را به انسان بدهند و در آن حال توكل نباشد اين دنيا غير از وزره و وبال چيزى نيست دردسر است هرچه پول بيشتر دارد امّا اگر حال توكل توأم با اين پول باشد يعنى پول را نبيند خدا را ببيند در زندگى ديگر خواه نا خواه از آن پول استفاده مى‏كند خوب هميشه اسفاده مى‏كند ديگر زندگى مى‏شود تلاش زندگى مى‏شود يك عالم فعاليت يك عالم اطمينان «الا بذكر اللّه‏ تطمئن القلوب» ياد خدا در زندگى تطمئن القلوب اين دهه، دهه خوبى است مخصوصا جمادى الاوّل و جمادى الثانى همه‏اش مخصوص حضرت زهراست هم تولد حضرت زهرا است و هم شهادت حضرت زهرا در اين دو ماه را بايد خيلى توسل به حضرت زهرا داشته باشيم و من از شما تقاضا دارم از جمله چيز هايى كه خيلى از حضرت زهرا بخواهيد به توكل خود حضرت زهرا، حضرت زهرا را قسم بدهيد بلا كمرنگ اين اعتماد به خدا در زندگى براى همه ما پيدا بشود انشاءاللّه‏.