شماره درس: 1

تاريخ درس: ۱۳۹۱/۴/۳۱

متن درس:

بسم الله الرّحمن الرّحیم

الحمدلله ربّ العالمین و الصلاة و السّلام علی خیر خلقه أشرف بریته ابوالقاسم محمّد صلی الله علیه و علي آله الطیّبین الطاهرین و عَلی جمیع الانبیاء وَالمُرسَلین سیّما بقیة الله فی الأرضین و لَعنة الله عَلی اعدائهم أجمعین.

بحث سال گذشته ما دربارۀ يک امر مهمي بود يعني درباره فضايل فراموش شده بود و بعضي از آن فضايل را گوشزد کردم. و ديديم که انسان، مسلمان و يک مؤمن واقعي آنست که بايد به فضايل انسانيت توجه داشته باشد. امسال هم به خواست پروردگار عالم و لطف حضرت ولي عصر «عج‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف»، دربارۀ همان بحث صحبت مي‌کنم. اميدوارم بحث براي من و شما مفيد باشد و علاوه بر اين مرضيّ‌ حضرت ولي عصر «عج‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف» هم باشد.

يکي از فضايل فراموش شده که خيلي هم مهم است؛ اينست که يک مؤمن بايد مؤدب باشد، يک مسلمان بايد ادب را مراعات کند. قطع نظر از ايمان و اسلام، يک انسان بايد بي ادب نباشد. بي ادبي به انسانيت ضربه مي‌زند. ادب در گفتار و ادب در کردار و ادب در رفتار باشد. اگر شما از يک آدمي که سوادش هم خيلي بالاست، يک بي ادبي ديديد، اين آدم از دل شما مي‌افتد و ساقط مي‌شود و خودتان به خودتان مي‌گوييد که چرا بايد اين بي ادب باشد.

متأسفانه اين فضيلت فعلاً فراموش شده است و خيلي از انسانها مؤدب نيستند. ادب در زبان و کردار ندارند و ادب در مواجه با يکديگر ندارند. حتي ادب نشستن در مجلس را هم ندارند؛ و اين بي ادبي ضربه به انسانيت و اسلاميت و ضربه به ايمان شخص مي‌زند و ما بايد اين ادب را در مقابل ديگران، مراعات کنيم.

خدا رحمتش کند که چه عالي مي‌گويد:

از خــــــدا جـوييــــم توفيــق ادب بي ادب محروم ماند از لطف رب

بي ادب تنها نه خود را داشت بد بلکـــه آتش در همــه آفـاق زد

چقدر شيرين گفته است. ما بايد مواظب باشيد که خود مؤدب باشيم. مخصوصاً خانمها مؤدب باشند و بچه‌هايشان را مؤدب تربيت کنند، تا از نظر شخصيت اجتماعي، شخصيت پيدا کنند.

ادب به اعتبار ديگران به اقسامي منقسم مي‌شود. قسم اول که مهمتر از همۀ ادبهاست، ادب در مقابل خداست. بزرگان يک جمله‌اي مي‌گويند و چه جملۀ خوبي است و من از همۀ شما تقاضا دارم، امروز که روز اول ماه مبارک رمضان است، اين جمله را در نظر بگيريد و در خانه بگوييد و تا مي‌توانيد مراعات کنيد و آن جمله اينست: «همه جا محضر خداست، ما در محضر خدائيم، ادب حضور بايد مراعات شود».

در مقابل خدا بي ادبي يعني گناه و مخالفت. در مقابل خدايي که روزي دهنده است، ما روزي او را بخوريم و در ملک او و در مقابل او گناه کنيم؛ اين بي ادبي و بي شخصيتي است. و پيش عالم ملکوت و نزد ملائکه‌ها اين شخص خيلي بي ادبي است. ولو اينکه به حسَب ظاهر شخصيت اجتماعي داشته باشد ولو به حسَب ظاهر ادب را در مقابل ديگران مراعات کند، اما اگر آدم فاسق و فاجري باشد، ملائک مقرب الهي اين شخص را بي ادب و بي شخصيت مي‌دانند و ما بايد ادب در مقابل پروردگار عالم را حفظ کنيم. آن هم چه در خلوت و چه در جلوت و چه گناهان مخفيانه و چه گناهان علني و بايد مخالفت خدا را نکنيم و در مقابل خدا مؤدب باشيم.

قسم دوم راجع به اهل بيت «سلام‌الله‌عليهم» است. ما شيعيان از قرآن گرفتيم چيزي را که سنّي ندارد؛ و آن اينست که قرآن به ما مي‌گويد همينطور که در محضر مقدّس خدائي، در محضر مقدّس اهل بيت «سلام‌الله‌عليهم» هستي، و ادب حضور بايد مراعات شود. اين آيۀ شريفه در قرآن تکرار شده است: (اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالمُؤمِنون)؛ انسان! هرکاري که مي‌خواهي بکن اما مواظب باش که ادب حضور مراعات شود، براي اينکه اين کارهاي تو را چه در خلوت و چه در جلوت، خدا مي‌بيند و پيغمبر مي‌بيند و اهل بيت «سلام‌الله‌عليهم» مي‌بينند. حال اگر متوجه نيستي، روز قيامت بايد خجالتش را بکشي؛ (فَينَبِئُکُم بِما کُنتُم تَعمَلوُنَ). همه جا محضر مقدس امام زمان است. ما اگر به حرم حضرت رضا «سلام‌الله‌عليه» احترام مي‌گذاريم و پشت به حرم مطهر نمي‌کنيم و ادب حضور را مراعات مي‌کنيم، بايد بدانيم که امام رضا همه جا هست و دور و نزديک ندارد.

خدا رحمت کند آيت الله آقا سيد مصطفي خميني را. ايشان گفته بود پدر من در اين ده ـ پانزده سالي که در نجف بود، يک شب نشد که زيارتش تعطيل شود. يک شبي طوفاني بود و حتي به جاي برف و باران شن مي‌آمد. رفقا به من گفتند که آقا را منصرف کن که امشب به حرم نرود. حضرت امام با يک طرز خاصي هم حرم مي‌رفتند. اولاً‌در ساعت نُه مي‌رفتند که خلوت باشد و بعد هم در را ببوس و ديوار را ببوس و پهلوي ضريح بنشين و پهلوي مبارک را به ضريح دادن و زيارت جامعه کبيره را با حالي مي‌خواندند. رفقا گفته بودند که امشب ايشان به حرم نروند. مي‌گويد من رفتم خدمت ايشان و سؤال کردم که آقا! اميرالمؤمنين علي «سلام‌الله‌عليه» دور و نزديک دارد؟! فرمود نه. همه جا محضر مقدس علي «سلام‌الله‌عليه» است. گفتم آقا اگر چنين است، امشب حرم نرويد و اين زيارت جامعه را همين جا در محضر مقدس اميرالمؤمنين بخوانيد. مي‌گويد ايشان يک تبسمي کردند و بلند شدند و فرمودند مصطفي اين ذهن عوامانه ما را از ما نگير و به حرم رفتند. قرآن روي اين جمله تکرار دارد؛ (اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالمُؤمِنون)؛ هرچه مي‌خواهي بکن اما توجه به اين داشته باش که همه جا محضر مقدس خدا و محضر مقدس پيغمبر اکرم و محضر مقدس اهل بيت «سلام‌الله‌عليهم» است و ادب حضور را مراعات کن. در وقت نماز، ادب حضور مراعات شود. در خلوت و در جلوت مواظب باشيم،‌چيزي که آقا امام زمان از آن راضي نيست، در ما نباشد. نگوييم و نکنيم و حتي فکرش را هم نکنيم. از قرآن استفاده مي‌شود، همينطور که ما در محضر مقدس امام زمانيم، دل ما هم در محضر مقدس امام زمان است. براي اينکه قرآن مي‌فرمايد در روز قيامت ما هرچه بکنيم، شاهد داريم من جمله اهل بيت «سلام‌الله‌عليهم». «وَ کَذَ'لِکَ جَعَلْنَـاکُمْ أُمةً وَسَطًا لتَکُونُواْ شُهَدَآءَ عَلَی الناسِ وَ یَکُونَ الرسُولُ عَلَیْکُمْ شَهِیدًا»؛ انسان به اين توجه داشته باش که در روز قيامت، پيغمبر و اهل بيت و همه، عليه تو شهادت مي‌دهند. چه وقت مي‌توانند لهما و عليهما شهادت دهند؟! در وقتي که حاضر و ناظر بر گفتار و کردار ما باشند و هم حاضر و ناظر بر دل ما باشند. دل ما در محضر مقدس امام زمان است و بايد ببينيم که در اين دل چه مي‌گذرد. آيا حسادت و کينه و بخل و بدبيني است؛ که امام زمان ناراحت مي‌شود. يا خيرخواهي براي ديگران و فضيلت براي ديگران است؛ که آنگاه امام زمان خوشحال مي‌شوند. و علي کل حالٍ قسم دوم در ادب که خيلي هم مهم است و گفتم سني ندارد اما شيعه از قرآن استفاده مي‌کند و اين آياتي که خواندم تعبيلي نيست و آيات به حسَب ظاهر و به حسب صادق خوب معنا مي‌شود. سني توجه به اين ندارد و شيعه توجه پيدا کرده است و بالاخره ما بايد مواظب باشيم که همه جا محضر مقدس امام زمان است و ما در محضر مقدس امام زمانيم و ادب حضور بايد مراعات شود. اين بحث امروز من تا همين جا که اگر باشد، آنگاه گناه در زندگي ما موجود نيست. حتي درصدد برمي‌آييم که صفات رذيله را رفع کنيم.

قسم سوم ادب، در مقابل پدر و مادر است. انسان بايد در مقابل پدر و مادر خيلي مؤدب و متواضع باشد. مواظب گفتارش و مواظب کردارش و حتي مواظب نشستن و برخواستنش باشد. و معمولاً پسرها و دخترها در مقابل پدر و مادر،‌آن ادبي که بايد مراعات کنند، اما نمي‌کنند. بايد مواظب باشيم که يک دفعه در گفتارمان حرفي نباشد که مادر آزرده خاطر شود و شخصيت پدر ضربه بخورد. پروردگار عالم هميشه در قرآن پدر و مادر را در پيش خود گذاشته است و سفارش به پدر و مادر کرده است. (وَ قَضى‏ رَبُّک أَلاَّ تَعْبُدُوا إِلاَّ إِیاهُ وَ بِالْوالِدَینِ إِحْساناً)؛ خدا حکم کرده است که فقط عبادت خدا را کن و به پدر و مادر احترام کن. پدر و مادر ولو تقصير هم داشته باشند، جوان، چه دختر و چه پسر حق ندارد در مقابل پدر و مادر بي ادبي کند؛ که گناهش هم خيلي بزرگ است. العياذبالله اگر دل مادر بشکند، اين جوان نمي‌تواند خير دنيا و آخرت را ببيند. کسي اگر دل پدرش را بشکند، معلوم نيست که عاقبت بخير شود و توفيق سعادت پيدا کند و قرآن و روايات اهل بيت راجع به پدر و مادر خيلي سفارش کرده‌اند. جوان نگويد که پدرم چيزي سرش نمي‌شود و مادرم پير شده و نمي‌فهمد؛ بلکه اينها غلط است. چه بفهمد و چه نفهمد و چه تقصير داشته باشد و چه نداشته باشد؛ ما بايد در مقابل پدر و مادر مؤدب باشيم.

خيلي از بزرگان که اصلاً در مقابل پدر و مادر شرم داشتند که بنشينند. يک روايتي هست که امام چهارم «سلام‌الله‌عليه» نمي‌خواستند با مادرشان در يک ظرف غذا بخورند و مي‌گفتند شايد اين مادر که مادر رضاعي هم بوده؛ آن لقمه‌اي که من مي‌خواهم بردارم، او مي‌خواسته بردارد. امام سجاد اينقدر مراعات مي‌کرده است. و علي کل حالٍ،‌بي ادبي و مقابل پدر و مادر يک فضيلت فراموش شده‌اي است. يعني الان جوانها و يا بزرگترها در مقابل پدر و مادر ادب ندارند. و اين گناهش بزرگ است، چنانچه احترام به پدر و مادر هم فوق العاده ثواب دارد. اگر انسان بتواند حرف پدرش را بشنود. و اين را هم بايد مواظب باشيم که جوان هرچه سواد داشته باشد و هرچه بالا باشد، اما عقل نپخته‌اي دارد در مقابل پدر که عقل پخته‌اي دارد و بايد در کارها با پدر مشورت کرد. دختر بايد حرف مادر را بشنود. به قول عوام چه خوب مي‌گويند که اين يک پيراهن بيشتر از تو پاره کرده است و اين چندين سال، شيريني و تلخي زندگي را چشيده است. پدر و مادر دوست و خيرخواه انسانند. دختر بايد حرف پدر و مادر و مخصوصاً مادر ؛ پسر هم بايد حرف پدر و مادر و مخصوصاً پدر را بشنود و احترام به حرف آنها بگذارند و بالاخره مواظب باشند که بي ادبي در مقابل پدر و مادر بسيار زشت است و بعضي اوقات به سعادت انسان آتش مي‌زند.

قسم چهارم؛ادب در مقابل علما و مراجع است که اين هم فوق‌العاده اهميت دارد.در روايات ما هم از پيغمبر اکرم و هم از ائمۀ‌طاهرين«سلام‌الله‌عليهم»،‌ روايت داريم که به علما احترام کنيد؛ در مقابل علما مؤدب باشيد؛ حتي بزرگان مي‌گويند اصلاً توسل را از اينجا شروع کنيد.

يکي از بزرگان به نام وحيد بهبهاني در کتابش مي‌نويسد در وقت توسل به سر قبر بزرگان و علما برويد و از آنها استمداد بجوييد و آنها نفوذي هستند که مي‌توانند واسطه شوند بين شما و اهل بيت «سلام‌الله‌عليهم»؛ و بعد هم يک نصيحت به جوانها مي‌کند و مي‌گويد مواظب باشيد که احترام به علما و فقها و مراجع، خيلي بالا باشد. بعد مي‌فرمايد به تجربه اثبات شده که آن کساني که بي احترامي به علما و مراجع و بزرگان مي‌کنند؛ عاقبت بخير نمي‌شوند. اينها يک سرگرداني و يک گم شدگي از خود در زندگي پيدا مي‌کنند و در عالم سرگرداني بايد سرگردان باشد تا بميرد.

نسئلک اللّهم و ندعوک باسمک العظیم الأعظم الأعز الأجل الأکرم

بحق فاطمه،‌ یا الله

یا الله یا رحمن یا رحیم یا مقلب القلوب ثبت قلوبنا علی دینک