جلسه دوم فاطمیه دفتر آیت الله وحید/ نعمت ولایت در قرآن
درگیری بر سر نعمت الهی؛ نعمت ولایت ائمه علیهم السلام
اعوذ بالله من الشيطان الرجيم. بسم الله الرحمن الرحيم. الحمد لله رب العالمين و صلّي الله علي سيدنا و نبينا محمد و آله الطاهرين و اللعنة علي اعدائهم اجمعين. قرآن کریم می فرماید: «يُريدُونَ لِيُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ اللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْكافِرُون»(صف/8) کاری که نبی اکرم (ص)، امیرالمؤمنین و اهل بیت (علیهم السلام) انجام می دهند این است که نور الهی را در عالم بسط دهند و کار دشمن این است که این چراغ را خاموش کند و خدای متعال پایان کار را اینگونه توضیح می دهد: «والله متم نوره ولوکره المشرکون» نه فقط این نور خاموش نمی شود بلکه اراده الهی به این تعلق گرفته که این نور به مرحله تمام برسد.
در راستای این اطفاء نور الهی هم اقدامات جبهه مقابل است. قرآن کریم می فرماید: « أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذينَ بَدَّلُوا نِعْمَتَ اللَّهِ كُفْراً وَ أَحَلُّوا قَوْمَهُمْ دارَ الْبَوارِ * جهنم یصلونها و بئس القرار»(ابراهیم/28-29) آیا دیدید که اینان کفر را به جای نعمت الهی جایگزین کردند؟ مصداق اصلی نعمت در این آیه امام (ع) است که در روایت «الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی» نیز به آن اشاره شده است.
همچنین در آیه «فبای آلاء ربکما تکذبان» منظور از آلاء امام (ع) است.(1) و در ذیل آیه «لتسئلن یومئذ عن النعیم» نیز چندین روایت وارد شده است که منظور از «نعیم» در این آیه نعمت ولایت ائمه (ع) است.(2)
در حدیث دیگری در توضیح نعمت ولایت فرموده اند: «لَكِنَّ النَّعِيمَ حُبُّنَا أَهْلَ الْبَيْتِ وَ مُوَالاتُنَا يَسْأَلُ اللَّهُ عِبَادَهُ عَنْهُ بَعْدَ التَّوْحِيدِ وَ النُّبُوَّةِ لِأَنَ الْعَبْدَ إِذَا وَفَى بِذَلِكَ أَدَّاهُ إِلَى نَعِيمِ الْجَنَّةِ الَّذِي لَا يَزُول»(3) اگر حق این نعمت را ادا کند، او را به سوی جنت و بهشتی هدایت می کند که ابدی است.
همچنین در ذیل این آیه حدیثی از امیرالمؤمنین نقل شده است که: «نحْنُ النِّعْمَةُ الَّتِي أَنْعَمَ اللَّهُ بِهَا عَلَى عِبَادِهِ وَ بِنَا يَفُوزُ مَنْ فَازَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ»(4) آن نعمتی که خدا بر بندگانش عطا کرده ما هستیم، همه فائزین با ما فائز می شوند. حداقل فوز (و رستگاری) در قیامت نجات از جهنم است که فقط با ولایت ائمه (ع) محقق می شود.
باطن نعم بهشتی، ولایت ائمه علیهم السلام
در باب آیات قرآن کریم که فرموده است: «في سِدْرٍ مَخْضُودٍ * وَ طَلْحٍ مَنْضُودٍ * وَ ظِلٍّ مَمْدُودٍ * وَ ماءٍ مَسْكُوبٍ * وَ فاكِهَةٍ كَثيرَةٍ * لا مَقْطُوعَةٍ وَ لا مَمْنُوعَةٍ * وَ فُرُشٍ مَرْفُوعَةٍ»(واقعه/28-33) در روایت آماده است که مقصود از این نعم بهشتی، عالم و چیزی است که از علم عالم به مردم می رسد. مقصود از عالم امام است و مقصود این آیات علم امام است. و «ماء مسکوب» حقایق و معارفی است که از آستان امام جاری می شود. در مورد «فاکهة کثیره لا مقطوعة ولا ممنوعة» حکمت هایی است که از آستان امام به مردم می رسد و مؤمنین نه محرومند و نه حد و پایانی برای این حکمت ها است. و نیز «فرش مرفوعه» بساط های رفیعی است که برای مؤمنین در وادی ولایت امام پهن می شود. همچنین در ذیل آیه «انهارُ من ماء غیر اسن» فرموده اند «ماء» در باطن امیرالمؤمنین (ع) است. پس می توان گفت باطن همه نعم بهشتی ولایت امام (ع) است.
مقام رضوان، بالاترین درجه بهشت
قرآن می فرماید: « أَ فَمَنِ اتَّبَعَ رِضْوانَ اللَّهِ كَمَنْ باءَ بِسَخَطٍ مِنَ اللَّهِ وَ مَأْواهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصيرُ * هُمْ دَرَجاتٌ عِنْدَ اللَّهِ وَ اللَّهُ بَصيرٌ بِما يَعْمَلُون»(آل عمران/162-163) که در ذیل این آیه فرموده اند: «من اتبع رضوان الله» ما هستیم، «من باء بسخط من الله» دشمن ماست. حتی مقام رضوان که بالاترین درجه است مقامی از ولایت تامه امیرالمؤمنین (ع) است. عبارت «بکم یسلک الی الرضوان» یعنی هم در ورود به مقام رضوان و هم در تمام مقامات رضوان مسیری جز ولایت امام (ع) وجود ندارد.
شاکران و کافران
پس ولایت ائمه علیهم السلام نعمت واقعی است. اگر کسی حق این نعمت را ادا کرد حق همه نعمت ها را ادا کرده و اگر کسی حق این نعمت را ادا نکند، حق هیچ نعمتی را ادا نکرده است. شکر نعمت چیزی غیر از این نیست که انسان امکانات را در وادی ولایت امیرالمؤمنین بکار ببرد و اگر با چیزی کمتر از این عوض کند کفران نعمت کرده است. پس بذر وجود انسان و همه نعمت های الهی اگر در وادی ولایت بیفتد رشد می کند، باران معارف و علم و حقایقِ امام بر آن می بارد و بذر مرده زنده می شود و به حیات می رسد.
در سوره هل اتی، شاکرین کسانی هستند که در وادی ولایت امیرالمؤمنین هستند، غافلین خارج از این وادی قرار دارند. «إِنَّا هَدَيْناهُ السَّبيلَ إِمَّا شاكِراً وَ إِمَّا كَفُوراً * إِنَّا أَعْتَدْنا لِلْكافِرينَ سَلاسِلَ وَ أَغْلالاً وَ سَعيراً»(انسان/3-4) وقتی امیرالمؤمنین همه بهشت است طرف مقابل آن هم، همه نار و جهنم می شود.
دشمنان اهل بیت، مانع وصول نعم الهی
نعم الهی توسط دشمنان اهل بیت به کفر تبدیل شد و آنقدر ظلمی که آن ها کردند تیرگی ایجاد کرد که فقط حضرت زهرا (س) توانستند با تحمل بلاهای سنگین به میدان آمده و دوباره ما را به بهشت و نعمت وصل کنند. که نتیجه تحمل این بلاها و قضیه عاشورا عصر ظهور است که انسان ها بتوانند در آن زمان طعم واقعی نعمت ولایت را بچشند.
پی نوشت ها:
(1) الكافي (ط - الإسلامية)، ج1، ص: 217
(2) البرهان في تفسير القرآن، ج5، ص: 745
(3) عيون أخبار الرضا عليه السلام، ج2، ص: 129
(4) الكافي (ط - الإسلامية)، ج1، ص: 217
