تغییر و تحول فرهنگی در مدت 23 سال

رسول خدا صلی الله علیه و آله از غار حرا که پایین آمد سنگ، چوب، فحش، ناسزا و تهمت بود یعنی استقبال و تمجید از او نبود، سنگ و چوبش زدند او را ساحر خواندند، عمار و سمیه اش را شهید کردند آن هم با آن همه شکنجه و سختی، شعب ابی طالب را راه انداختند، اینطور نبود که منبر بگذارند تا حضرت سخن بگوید.

23 سال بعد که خواست روی منبر از مردم خداحافظی کند دیگر از این ها خبری نبود، اشک و استقبال و احترام بود، او را به اسم صدا نمی کردند و به او "یارسول الله" می گفتند، آب وضویش را برای تبرک بر می داشتند، موهایش را برای حج تراشید مردم نگذاشتند یک تار مو روی زمین بریزد و همه را بردند و ظرف 23 سال مردم از این رو به آن رو شدند. حضرت چه کار کرد که مردم چنین تغییر کردند؟ حضرت چطور این همه تحول بین آنها ایجاد کرد؟

ایثار، فداکاری، گذشت وشهادت جای کینه و درگیری ها را در میان مردم گرفت. حضرت چطور این همه تحول بین آنها ایجاد کرد؟ خیلی ها خواستند پاسخ این سوال را بدهند اما من اسم این پاسخ را رموز موفقیت پیامبر صلی الله علیه و آله می گذارم.

رمز موفقیت پیامبر(ص): سفارشات 9 گانه پروردگار

رمز موفقیت پیغمبر صلی الله علیه و آله این 9 دستور بود و ما هم سعی کنیم آنها را انجام دهیم تا در زندگی موفق شویم. اگر حضرت قابل الگوگیری نبود قرآن او را به عنوان الگو برای ما معرفی نمی کرد. ما می گوییم گذشت، مهربانی، خوش اخلاقی، مهربانی به همسر، انفاق، احترام به مردم و تلطف به بچه را می توان از حضرت آموخت.

پیغمبری که خدا این قدر او را دوست داشت که می فرماید: هر چقدر مرا دوست دارید پیغمبر را تحویل بگیرید. قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي (1) ؛ مثلا چطور می گویند هر چقدر مرا دوست داری فرزندم را احترام کن. خداوند هر جا در قرآن خواسته پیامبر صلی الله علیه و آله را سفارش کند اول اسم خودش را می آورد و بعد نام حضرت را ذکر می کند. خدا می فرماید: هر چه ایشان می گوید مورد تایید ماست و قبول کنید.

خداوند پیامبر صلی الله علیه و آله را رحمة للعالمین معرفی کرده است، در هیچ کجای قرآن خداوند پیامبر صلی الله علیه و آله را با اسم صدا نزده است، هر جا خواسته صدا بزند فرمود: یا ایهاالنبی، یا ایها الرسول، یا ایها المدثر. لذا به مسلمانان می فرماید: خودم به اسم صدا نزدم شما هم هنگام خطاب او را به اسم صدا نزنید.

اولین سفارش: اخلاص در همه ی کارها

این حدیثی که می خوانم از کتاب "تحف العقول" است. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: خداوند به من 9 سفارش کرد: اَوْصاني رَبّي بِتِسْع: اَوْصاني بِالاْخْلاصِ فِي السِّرِّ وَ الْعَلانِيَةِ، وَ الْعَدْلِ فِي الرِّضا وَ الْغَضَبِ، وَ الْقَصْدِ فِي الْفَقْرِ وَ الْغِني، وَ اَنْ أعْفُوَ عَمَّنْ ظَلَمَني، وَ أعطِيَ مَنْ حَرَمَني، وَ أصِلَ مَنْ قَطَعَني، وَ اَنْ يَكُونَ صُمْتي فِكْراً، وَ مَنْطِقي ذِكْراً، وَ نَظَري عِبْرا (2) ؛
اولین دستوری که خداوند به من داد این بود که ای پیغمبر برای خدا کار کن. هر کاری که برای خدا انجام شد ماندگار شد، قربانی هابیل چرا قبول شد؟ چون برای خدا بود. امیرالمومنین علیه السلام یک شب در جای پیامبر صلی الله علیه و آله خوابید برایش آیه نازل شد، یا سه شب غذایشان را انفاق کردند برایشان آیه نازل شد چون اخلاص داشتند.

هر کاری برای خدا باشد ماندگار خواهد شد

پیامبر صلی الله علیه و آله سه سال در شعب ابی طالب تحریم بود، حتی ازدواج ها و غذاهایشان هم تحریم بود یعنی دختر به آنها نمی دادند و از آنها دختر نمی گرفتند. شب ها روی پوست می خوابیدند و نیرو برای دفاع نداشتند و فرد مسلحی هم برای دفاع نبود.

در این شرایط سخت کسی نزد پیامبر صلی الله علیه و آله آمد و گفت: من و قبیله ام مسلمان خواهیم شد و 200 نفر فرد مسلح هم به شما خواهم داد. اصحاب خیلی خوشحال شدند اما پیامبر صلی الله علیه و آله از او پرسید: به چه انگیزه و به چه شرطی؟ آن شخص گفت: به این شرط که جانشین پس از شما من باشم. معلوم می شود او برای خدا مسلمان نشده است. خیلی ها به پیامبر صلی الله علیه و آله اعتراض کردند گه چرا پیشنهاد را قبول نکرد اما باید دانست که انگیزه باید خدایی باشد.

هر کاری اگر برای خدا شد می ماند و اگر برای غیر خدا شد از هم می پاشد، خداوند می فرماید: مَا عِندَکُمْ یَنفَدُ وَمَا عِندَ اللّهِ بَاقٍ (3) ؛

دومین سنت پیامبر(ص)؛ اعتدال و میانه روی

دومین رمز موفقیت پیامبر صلی الله علیه و آله اعتدال و میانه روی بود. اسلام دین اعتدال و میانه روی است، افراط و تفریط غلط است، روش پیامبر صلی الله علیه و آله اعتدال و میانه روی بود. حدیث داریم که روش مومن میانه روی است در همه امور.

در صدر اسلام ده نفر از جوانان مدینه به خانه ای رفتند و درب را به روی خودشان بستند و گفتند غذا نمی خوریم، با مردم حرف نمی زنیم و فقط عبادت می کنیم. وقتی این اخبار به پیامبر صلی الله علیه و آله رسید خیلی ناراحت شدند و مردم را در مسجد جمع کردند و فرمودند: این کارها غلط است من که پیغمبر شما هستم غذا می خورم، همسر دارم، تفریح دارم و ... اینها سنت من است و هر کس از سنت من اعراض کند از من نیست.

امام حسین علیه السلام از امیرالمومنین علیه السلام پرسید: به من بگویید به پیامبر صلی الله علیه و آله وقتی وارد خانه می شد چگونه بود؟
امیرالمومنین علیه السلام فرمود: حضرت وقتش را در خانه به سه قسمت تقسیم می کرد، یک بخش برای خدا عبادت و نماز و ... یک بخشی هم برای خانواده، حضرت در مقابل همسرش می نشست و می فرمود: بیا با هم صحبت کنیم الان وقت توست.

فضای مجازی ذهن را بسته نگه می دارد

خیلی خطر فضای مجازی را جدی بگیرید، دشمن در عرصه فرهنگی کار خودش را کرد و اخلاق، فرهنگ و روشش را در خانواده ها نفوذ داد. موبایل ها خانواده ها و صله رحم ها را جدا کرده است. اصلا زن و مرد، پدر و پسر با هم حرف نمی زنند. فرصت تفکر، اندیشه و مطالعه را از انسان می گیرد! می دانید چقدر ذهن را بسته نگه می دارد. چقدر خانواده ها از هم می پاشد، چقدر پیامها باعث ارتباطات نادرست می شود بماند.

سومین عامل موفقیت پیامبر(ص)؛ عطا کردن به کسی که محروم کرده

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: خدا به من دستور داد اگر می خواهی موفق باشی هر کس که با تو قطع رابطه کرده تو با او دیدار کن و رابطه را وصل کن. آن کسی که بدی کرده است تو عفو کن، کسی که تو را محروم کرده و اعطا نکرده تو به او اعطا کن.

مقابله به مثل نکنید این صریح قرآن است: ادفَع بِالَّتِی هِیَ اَحسنُ (4)؛ با کسی که به شما بدی کرده با خوبی رفتار کنید.

امیرالمومنین علیه السلام به قنبر فرمود: کسی که به تو فحش می دهد جوابش را نده، اولین اثرش این است که خرد می شود و احساس شرمندگی می کند، دوم خدا از تو راضی می شود و سوم شیطان از تو ناراضی می شود.

نگاهت عبرت و سکوتت تفکر باشد

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: خدا به من دستور داد: اگر سکوت می کنی سکوتت فکر باشد و اگر نگاه می کنی نگاهت عبرت باشد و حرام نباشد، حرفت هم ذکر باشد. از هر چیزی می توان عبرت گرفت مثلا به بردن مریض نگاه می کنی عبرت بگیری که یک روز هم ممکن است ما اینطور شویم.

گوش کردن به حدیث عبادت است لذا از باب عبادت جمع بندی حدیث را گوش دهید:

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: پروردگار متعال، مرا به 9 چيز سفارش نمود: اخلاص، میانه روی، عدالت، وصل با کسی که قطع کرده، عفو از کسی که بدی کرده، بخشیدن و اعطا از کسی که محروم کرده، سعی کن سکوتت فکر، نگاهت عبرت و سخنت ذکر باشد.

پی نوشت:

1- سوره آل عمران آیه 31.

2- أعيان الشّيعة، ج 1، ص 300.

3- سوره نحل آیه 96.

4- سوره فصلت آیه 34.