طلب نیرو هنگام خستگی (۱)

و أَقوى‌ قُوَّتِكَ‌ فِيَّ‌ إذا نَصِبتُ‌. [۱]

یکی دیگر از درخواست‌هایی که در دعای نورانی مکارم الاخلاق از خداوند سبحان طلب شده، این است که: خدایا! بیشترین نیروی خود را هنگام خستگی به من عنایت کن.

کلمه «نَصِبتُ» از باب «تَعِبَ یَتعَبُ» و به همان معناست، یعنی درماندگی و خستگی.[۲]

چند نکته در تبیین این فراز قابل توجه است:

نکته اول اینکه ظاهراً این جمله اشاره به آیات پایانی سوره انشراح است. در این آیات، خطاب به پیامبر گرامی آمده است:

﴿فَإِذا فَرَغْتَ فَانْصَبْ * وَ إِلى‌ رَبِّكَ فَارْغَبْ﴾ . [۳]

پس چون فراغت يافتى، به طاعت بکوش و با اشتياق، به سوى پروردگارت روى آور.

در ابتدای این سوره، خداوند چند نعمت را به ایشان یادآور می‌شود:

﴿أَ لَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ * وَ وَضَعْنا عَنْكَ وِزْرَكَ * الَّذي أَنْقَضَ ظَهْرَكَ * وَ رَفَعْنا لَكَ ذِكْرَكَ﴾.[۴]

آيا به دلت گشايش نداديم؟ و بار گرانت را از [دوش] تو برنداشتيم؟ همان كه برايت كمرشكن بود، و نامت را بلندآوازه کردیم‌.

سپس در دو آیه بر همراهی دشواری و آسانی تأکید نموده و پس از آن، به عنوان نتیجه می‌فرماید: تو نیز در قبال این نعمت‌هایی که به تو عطا شده، بیکار نباش؛ بلکه از هر کاری که فارغ شدی، در همان حال نیز خود را برای عبادت به زحمت بینداز و آن فرصت را هم برای رغبت به خدا قرار ده.

در این دعا نیز که مقدمه برای دعای بعدی است، از خدا می‌خواهیم بیشترین نیرو و توانایی را هنگام خستگی و ناتوانی به ما عنایت کند تا در همان وقت، برای عبادت نشاط پیدا کنیم نه اینکه عبادتمان با کسالت انجام شود.

[۱] الصحيفة السجّاديّة، دعای ۲۰.
[۲] «النَّصَب: الإعياء و التَّعَب، و الفعل: نَصِبَ يَنْصَب»؛ كتاب العين، خلیل بن احمد فراهیدی (۱۷۵ ق) ج۷، ص، ۱۳۵.
[۳] سوره انشراح، آیات ۷ و ۸.
[۴] سوره انشراح، آیات ۱ ـ ۴.