595 - پرهیز از کارهای خلاف محبت حق (1)
پرهیز از کارهای خلاف محبت حق (۱)
و لَا [تَبتَلِيَنّي] بِالتَّعَرُّضِ لِخِلافِ مَحَبَّتِك.[۱]
در این فراز نورانی از دعای مکارم الاخلاق، از خداوند متعال خواسته شده: «خدایا! مرا به پرداختن به آنچه بر خلاف محبّت و دوستى توست، گرفتار مكن!»
نمی‌فرماید: مرا به گناه مبتلا مکن؛ بلکه این خواسته را با تعبیر لطیف: «مخالفت با محبت تو»، بیان نموده است، اشاره به اینکه چون خداوند متعال، کمال مطلق و جمال مطلق است، دل سالم یا همان قلب سلیم، نمی‌تواند او را دوست نداشته باشد. این است که رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) ـ طبق نقل ـ در توصیف انسان جاهل می‌فرماید:
و لا يُحِبُ اللَّهَ و لا يُراقِبُه.[۲]
خدا را دوست ندارد و او را در نظر نمی‌آورد.
چند مطلب برای بیان این فراز قابل توجه است:
مطلب اول توجه به مواردی است که محبوب خدا یا مبغوض اوست. با جستجوی واژه «حبّ» در قرآن، آیات فراوانی یافت می‌شود که در آنها به صراحت از گروه‌هایی یاد شده که محبوب خدا هستند، مانند:
﴿وَ أَحْسِنُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ﴾.[۳]
و نيكى كنيد كه خداوند، نيكوكاران را دوست دارد.
﴿إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ﴾.[۴][۵]
خداوند، پرهيزگاران را دوست دارد.
﴿وَ اللَّهُ يُحِبُّ الصَّابِرِينَ﴾.[۶]
خداوند، شكيبايان را دوست دارد.
﴿إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ﴾.[۷]
خداوند، توكّل‌كنندگان را دوست دارد.
﴿إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ﴾.[۸][۹][۱۰]
خداوند، دادگران را دوست دارد.
﴿يُحِبُّ الَّذِينَ يُقاتِلُونَ فِي سَبِيلِهِ صَفًّا﴾.[۱۱]
خداوند كسانى كه در راه او پيكار مى‌كنند را دوست دارد.
«توبه کنندگان»[۱۲] ، «پاکان»[۱۳] و «پاکیزگان»[۱۴] نیز از گروه‌هایی هستند که مورد محبت الهی‌اند.
در مقابل، در آیات متعددی، از گروه‌هایی یاد شده که خدواند آنها را دوست ندارد، مانند:
﴿إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ﴾.[۱۵][۱۶][۱۷]
خداوند، تجاوزكاران را دوست ندارد.
﴿وَ اللَّهُ لا يُحِبُّ الظَّالِمِينَ﴾.[۱۸][۱۹]
خداوند، ستمكاران را دوست ندارد.
﴿وَ اللَّهُ لا يُحِبُّ الْمُفْسِدِينَ﴾.[۲۰]
خداوند، مُفسدان را دوست ندارد.
﴿إِنَّهُ لا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ﴾.[۲۱]
خداوند، مُسرفان را دوست ندارد.
﴿إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ الْخائِنِينَ﴾.[۲۲]
خداوند، خائنان را دوست ندارد.
﴿إِنَّهُ لا يُحِبُّ الْمُسْتَكْبِرِينَ﴾.[۲۳]
خداوند، مستكبران را دوست ندارد.
«ناسپاس گنهكار»،[۲۴] «متكبّر فخرفروش»،[۲۵] «خيانتكار گنهكار»[۲۶] و «خيانتكار ناسپاس»[۲۷] نیز در این دسته جای دارند.
در جمع‌بندی می‌توان گفت: خداوند همه کارهای خوب را دوست دارد و همه کارهای بد را دوست ندارد، بنا بر این، از نظر اسلام هر کار زشتی، به تناسب زشتی آن «منهی عنه» است و هر کار خوبی، به تناسب خوبی و زیبایی آن، «مأمور به» است.
[۱] الصحيفة السجّاديّة، ج۱، دعای ۲۰.
[۲] تحف العقول، ابن شعبه حرانی (۳۸۱ ق)، ج۱، ص۱۸.
[۳] سوره بقره، آیه ۱۹۵.
[۴] سوره توبه، آیه ۴ .
[۵] آل عمران/سوره۳، آیه۷۶.
[۶] سوره آل عمران، .آیه۱۴۶
[۷] سوره آل عمران، آیه. ۱۵۹
[۸] سوره مائده، آیه. ۴۲
[۹] حجرات/سوره۴۹، آیه۹.
[۱۰] ممتحنه/سوره۶۰، آیه۸.
[۱۱] سوره صف، آیه. ۴
[۱۲] سوره بقره، آیه ۲۲۲.
[۱۳] سوره بقره، آیه ۲۲۲.
[۱۴] سوره توبه، . آیه ۱۰۸
[۱۵] سوره بقره، آیه ۱۹۰ .
[۱۶] مائده/سوره۵، آیه۸۷.
[۱۷] اعراف/سوره۷، آیه۵۵.
[۱۸] سوره آل عمران، آیه ۵۷ و ۶۷ .
[۱۹] شوری/سوره۴۲، آیه۴۰.
[۲۰] سوره مائده، آیه ۶۴ .
[۲۱] سوره انعام، آیه ۱۴۱.
[۲۲] سوره انفال، آیه ۵۸.
[۲۳] سوره نحل، آیه ۲۳.
[۲۴] سوره بقره، آیه ۲۷۶.
[۲۵] سوره نساء، آیه ۳۶.
[۲۶] سوره نساء، آیه ۱۰۷.
[۲۷] سوره حجّ، آیه ۳۸.
