607 - خویشتنداری از نیازخواهی از دیگران (2)

لا تَفتِنّي بِالاستِعانَةِ بِغَيرِكَ إذَا اضطُرِرتُ‌.[۱]

نکته دیگری که در تبیین این فراز نورانی از دعای مکارم الاخلاق قابل توجه است، در رابطه با عبارت «لا تَفتِنّي» است. «فتنه» به معنای امتحان است،[۲] پس در این عبارت خطاب به خدای سبحان می‌گوییم: «خدایا! مرا امتحان نکن».

خدای متعال، انسان را در همه حال امتحان می‌کند. یکی از مصادیق امتحان الهی هنگام اضطرار و گرفتاری است که آیا انسان درِ خانه او می‌رود یا غیر او. آزمايش الهى، برای دانستن این مطلب يا نمايان ساختن آن براى ديگران نيست؛ بلكه حكمت آن، تربیت و پرورش استعدادهاى نهفته انسان است. اگر انسان در مواقع اضطرار درِ خانه غیر خدا نرود، باعث رشد و کمال معنوی او می‌شود، یعنی موجب تکامل توحید او می‌شود. کسی که از این امتحان، موفق بیرون بیاید، موحد حقیقی است، چرا که این جمله را باور کرده که «لا مؤثر فی الوجود الا الله».

در روایتی از امام باقر (علیه السّلام) درباره امام موحدین، حضرت ابراهیم (علیه السّلام) چنین نقل شده است:

اتَّخَذَ اللَّهُ عَزَّوجلَّ إبراهيمَ خَليلًا لأنّهُ‌ لَم‌ يَرُدَّ أحَداً، و لَم يَسألْ أحَداً غيرَ اللَّهِ عَزَّوجلَّ. [۳]

خداوند عز و جل ابراهيم را خليل [خود] قرار داد، چون دست ردّ به سينه هيچ كس نزد و از هيچ كس هم جز خداوند عز و جل چيزى نخواست.

این شعر نیز منسوب به امام حسین (علیه السّلام) که فرمود:

[۱] . الصحيفة السجّاديّة، دعای ۲۰.
[۲] . ر. ک: لسان العرب، ابن منظور (۷۱۱ ق)، ج‌۱۳، ص، ۳۱۸.
[۳] . علل الشرائع، شیخ صدوق (۳۸۱ ق)، ص۳۴، ح۲.