انواع القائات شیطانی (۳)

اللّهُمَّ اجعَل ما يُلقِي‌ الشَّيطانُ‌ في‌ رُوعي‌ مِنَ التَّمَنِّي.[۱]

در تبیین این فراز نورانی اشاره شد که از جمله القاهای شیطانی که در اینجا بیان شده است، تمنا و آرزو است. طبق برخی روایات یکی از زمینه‌ها و ریشه‌های آرزوهای باطل، ولایت شیطان است. در روایتی از رسول اکرم (صَلَّی‌اللهُ‌عَلَیْهِ‌وَ‌آلِهِ) آمده است:

إذَا استَحَقَّت وِلايَةُ الشَّيطانُ‌ وَ الشَّقاوَةُ، جاءَ الأَمَلُ بَينَ العَينَينِ و ذَهَبَ الأَجَلُ وَراءَ الظَّهرِ.[۲]

هرگاه كسى مستحقّ ولايت شيطان و شقاوت (تيره‌روزى) شود، آرزو پيشِ رو مى‌آيد و اجل، پشتِ سر مى‌رود.

تحت ولایت شیطان قرار گرفتن و شقاوت، همزاد هستند، یعنی کسی که ولایت شیطان را می‌پذیرد، همزمان مستحق شقاوت و تیره‌روزی نیز خواهد بود، و این دو، زمینه‌ساز و خواستگاه آرزو هستند و کسی که فقط آرزوها را ببیند، طبیعتا از یاد مرگ نیز غافل می‌شود.

اما در روایت دیگری که از امیر المؤمنین (عَلَیْهِ‌السَّلامِ) نقل شده است، ولایت و سلطنت شیطان، از آثار زیانبار آرزو دانسته شده است:

الأَمَلُ سُلطانُ الشَّياطينِ عَلى قُلوبِ الغافِلينَ.[۳]

آرزو، سلطه شياطين بر دل‌هاى غافلان است.

کسی که غافل است و توجه به مبدأ و معاد ندارد، سرگرم آرزوهای باطل می‌شود، در این صورت، به تدریج شیطان بر او تسلط می‌یابد.

در جمع میان این روایات می‌توان گفت: مرتبه پايين‌ترى از سلطه شیطان، مبدأ و ريشه آرزوهاى باطل است، و مرحله‌اى بالاتر از آن، معلول آرزوهاى خطرناک‌تر است. القائات شیطان در قلب‌هایی اثرگذار است که نوعی ولایت و سلطنت بر آنها داشته باشد، انسان بر اثر این ولایت اولیه شیطان که بر اثر جهل و غفلت مستحق آن شده، چيزهايى را آرزو مى‌كند كه نتیجه‌اش تسلط کامل شیطان و هلاکت اوست.

در همین رابطه، امیر المؤمنین (عَلَیْهِ‌السَّلامِ) ـ طبق نقل ـ به یکی از یاران خود این گونه نصیحت می‌کند:

تَدارَك‌ ما بَقِيَ‌ مِن‌ عُمُرِكَ‌، و لا تَقُل غَدا أو بَعدَ غَدٍ؛ فَإِنَّما هَلَكَ مَن كانَ قَبلَكَ بِإِقامَتِهِم عَلَى الأَمانِيِّ وَ التَّسويفِ‌ حَتّى أتاهُم أمرُ اللّهِ بَغتَةً و هُم غافِلونَ، فَنُقِلوا عَلى أعوادِهِم إلى قُبورِهِمُ المُظلِمَةِ الضَّيِّقَةِ.[۴]

باقى‌مانده عمرت را درياب، و مگو: فردا و پس فردا؛ چرا كه مردمانِ پيش از تو، در حقيقت، به سبب تكيه كردن به آرزوها، و امروز و فردا كردن، به هلاكت در افتادند. فرمان خداوند [مرگ]، ناگهان، آن بى‌خبران را در رسيد و بر تابوت‌هايشان به سوى گورهاى تنگ و تاريكشان برده شدند.

همچنین در روایت دیگری از آن حضرت، اینچنین نقل شده است:

ما أنزَلَ المَوتَ حَقَّ مَنزِلَتِهِ مَن‌ عَدَّ غَداً مِن أجَلِهِ.[۵]

آن كه فردا را از عمر خويش بشمارد، مرگ را در جاى شايسته‌اش قرار نداده است.

آرزوهای باطل، فرداها را در نظر انسان قطعی می‌کند، لذا از یاد مرگ و اینکه شاید امروز آخرین روز زندگی‌اش باشد، غافل می‌سازد.
[۱] . الصحيفة السجّاديّة: دعای ۲۰.
[۲] . الكافي، شیخ کلینی (۳۲۹ ق): ج۳ ص۲۵۸ ح۲۷.
[۳] . غرر الحكم، تمیمی آمدی (۵۵۰ ق): ح۱۸۲۸.
[۴] . الكافي، شیخ کلینی (۳۲۹ ق): ج۲ ص۱۳۶ ح۲۳.
[۵] . الكافي، شیخ کلینی (۳۲۹ ق): ج۳ ص۲۵۹ ح۳۰.