پرهیز از آنچه شیطان بر زبان جاری می‌کند (۱۱)

اللّهُمَّ اجعَل... ما أجرى عَلى لِساني مِن لَفظَةِ فُحشٍ... و ما أشبَهَ ذلِك‌.[۱]

در جلسات سال تحصیلی گذشته اشاره شد که در این فراز از دعای نورانی مکارم الاخلاق از خدای سبحان درخواست شده تا آنچه شیطان از سخنان زشت بر زبان جاری می‌کند را به سخنان نیک مبدل کند. امام زین العابدین(عَلَیْهِ‌السَّلامِ) از میان سخنان ناپسند به مواردی چون: دشنام، آبروریزی مسلمان، شهادت دروغ، غیبت مؤمن و ناسزاگویی اشاره نمود که توضیح هر یک در جلسات قبل بیان شد. در ادامه می‌فرماید: «و ما أشبَهَ ذلِك»، یعنی هر گونه آفت دیگر از آفات زبان که خیلی هم زیاد هستند.

غیر از این مواردی که بیان شد، به نمونه‌های دیگری از آفات زبان از کتاب إحیاء العلوم ابو حامد غزالی اشاره می‌کنیم:

۱ـ خُرده‌گیری به سخن دیگران با انگیزه تحقیر و اظهار فضل، ۲ ـ مطالبه حق کردن در صورت نداشتن علم به آن، ۳ ـ تصنع و ریاکاری در سخن گفتن، ۴ ـ غنا، ۵ ـ افراط در مزاح. در روایات دارد قلب را می‌میراند، ۶ ـ مسخره کردن مؤمن، ۷ ـ افشای راز مؤمن، ۸ ـ افشای راز حکومت، ۹ ـ دروغ، مخصوصاً وعده دروغ دادن، ۱۰ ـ تعییر و سرزنش کردن دیگران، ۱۱ ـ دو زبان داشتن (دو گونه برخورد کردن در بیان دو نفر که مخالف هستند) ۱۲ ـ مدح بی‌جا، ۱۳ ـ بد گمانی، ۱۴ ـ سؤال بی‌جا، ۱۵ ـ پاسخ نادرست. افزون بر همه این‌ها زیاده‌گویی و پر حرفی نیز از آفات زبان است که می‌تواند «ما اشبه ذلک» اشاره به همه این موارد داشته باشد.
[۱] . الصحيفة السجّاديّة، دعای ۲۰.