برکات حمد الهی (۲)

اللّهُمَّ اجعَل... ما أجرى عَلى لِساني مِن لَفظَةِ فُحشٍ... نُطقا بِالحَمدِ لَكَ‌.[۱]

در جلسه قبل اشاره شد که اولین برکت حمد کردن خداوند، فاصله گرفتن از چارپایان و نزدیک شدن به فلسفه آفرینش انسان است. افزون بر آن، کامل شدن نعمت‌های الهی و مصون ماندن از نافرمانی او نیز از دیگر برکات ستایش خدای متعال است.

یکی دیگر از برکات حمد الهی که در روایات مورد اشاره قرار گرفته، اجابت دعا است. در روایتی از رسول خدا(صَلَّی‌اللهُ‌عَلَیْهِ‌وَ‌آلِهِ) چنین نقل شده است:

إذا دَعا أحَدُكُم فَليَبدَأ بِتَحميدِ اللّهِ وَ الثَّناءِ عَلَيهِ، ثُمَّ يُصَلّي عَلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه و آله، ثُمَّ لِيَدعُ بِما شاءَ.[۲]

هرگاه يكى از شما دعا كرد، با حمد و ثناى الهى آغاز كند، سپس بر پيامبر صلى الله عليه و آله صلوات فرستد و آنگاه، هر دعايى خواست، به جا آورد.

یکی از دوستان که پدرش روحانی است به نقل از وی می‌گفت: بعضی‌ها وقتی می‌خواهند چیزی درخواست کنند، با درشتی درخواست می‌کنند! در حالی که خداوند در سوره حمد به ما یاد داده که اول از او تعریف و تمجید کنیم، بعداً درخواست کنیم. در سوره حمد بعد از گفتن:﴿الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ * الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ * مالِكِ يَوْمِ الدِّينِ * إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ﴾از او می‌خواهیم که ما را به راه راست هدایت کند: ﴿اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِيمَ﴾.

یکی دیگر از برکات حمد الهی، آباد کردن بهشت است. رسول خدا (صَلَّی‌اللهُ‌عَلَیْهِ‌وَ‌آلِهِ) طبق نقل می‌فرماید:

مَن قالَ: «الحَمدُ للّهِ» غَرَسَ اللّهُ لَهُ بِها شَجَرَةً فِي الجَنَّةِ. [۳]

هر كس بگويد: «الحمد لله»، خداوند به سبب آن، يک درخت در بهشت براى او مى‌كارد.

همچنین در روایت دیگری نقل شده که ایشان در باره برکات تسبیحات اربعه فرمود:

مَن قالَ: «سُبحانَ اللّهِ» غَرَسَ اللّهُ لَهُ بِها شَجَرَةً فِي الجَنَّةِ، و مَن قالَ: «الحَمد للّهِ» غَرَسَ اللّهُ لَهُ بِها شَجَرَةَ فِي الجَنَّةِ، و مَن قالَ: «لا إلهَ إلَا اللّهُ» غَرَسَ اللّهُ لَهُ بِها شَجَرَةً فِي الجَنَّةِ، و مَن قالَ: «اللّهُ أكبَرُ» غَرَسَ اللّهُ لَهُ بِها شَجَرَةً فِي الجَنَّةِ.

هر كس بگويد: «سبحان الله»، خدا به ازاى آن، يک درخت در بهشت برايش مى‌كارد، و هر كس بگويد: «الحمد لله»، خداوند به ازاى آن، درختى در بهشت برايش مى‌كارد، و هر كس بگويد: «لا اله الا الله»، خداوند به ازاى آن، درختى در بهشت برايش مى‌كارد، و هر كس بگويد: «الله اکبر»، خداوند به ازاى آن، درختى در بهشت برايش مى‌كارد.

شخصی گفت: [اگر این طور باشد] يا رسول اللّه! درختان بسيارى در بهشت خواهيم داشت.

پیامبر (صَلَّی‌اللهُ‌عَلَیْهِ‌وَ‌آلِهِ) فرمود:

نَعَمَ، و لكِن إيّاكُم‌ أن‌ تُرسِلوا عَلَيها نيراناً فَتُحرِقوها، و ذلِكَ أنَّ اللّهَ عز و جل يَقولُ: ﴿يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ لا تُبْطِلُوا أَعْمالَكُمْ﴾. [۴]

آرى! امّا زنهار كه آتش‌هايى نفرستيد و آنها را نسوزانيد؛ چرا كه خداوند عز و جل مى‌فرمايد: «اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! از خدا فرمان ببريد و از پيامبر، فرمان ببريد و اعمال خود را باطل مگردانيد».

ممکن است انسان کارهای نیک زیادی داشته باشد، اما مشکل در حفظ و نگهداری آن است و به قول مرحوم آقای مجتهدی: «مشکل اینجاست که ثواب‌دان ما سوراخ است!».

در پایان، بر این نکته نیز تأکید می‌گردد که این برکاتی که بیان شد، برای حمدی است که واقعی باشد، یعنی با گفتن «الحمد لله» حقیقت حمد تحقق پیدا کند و الّا روشن است که صِرف گفتن این جمله، چنین برکاتی را به دنبال نخواهد داشت.

[۱] الصحيفة السجّاديّة، دعای ۲۰.

[۲]سنن أبي داود، سلیمان بن اشعث سجستانی (۲۷۵ ق): ج۲ ص۷۷ ح۱۴۸۱.

[۳] ثواب الأعمال، شیخ صدوق (۳۸۱ ق): ص۲۶ ح۳.

[۴] سوره محمد، آیه ۳۳.