بسم الله الرحمن الرحیم
بحث اخلاقی

میانه‌روی (۳)

و مَتِّعني بِالاقتِصاد‌.[۱]

در تبیین این فراز نورانی اشاره شد که در فرهنگ قرآن و حدیث کلمه «اقتصاد» در دو معنا به کار رفته است: معنای نخست، میانه‌روی در هزینه‌های زندگی است که توضیح آن در جلسه قبل گذشت.

معنای دوم، میانه‌روی در همه امور است، اعم از امور اعتقادی، اخلاقی، عملی و سیاسی. امیر مؤمنان علی(علیه‌السلام) در تبیینِ روش زندگی رسول خدا(صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) می‌فرماید:

سيرَتُهُ‌ القَصدُ.[۲]

شیوه او میانه‌روی بود.

ما در کتاب سیره پیامبر خاتم در هفت جلد سیره ایشان را در امور شخصی، خانوادگی، اجتماعی، عبادی، اقتصادی، تربیتی و سیاسی تدوین نموده‌ایم و در مقدمه آن حدود دوازده اصل حاکم بر سیره نبوی در برخورد با خانواده، دوستان، دشمنان و ... را تبیین کرده‌ایم. یکی از اصول حاکم در سیره و روش پیامبر اکرم(صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) میانه‌روی در همه امور بود، آن حضرت نه تندرو بود و نه کُندرو.

متأسفانه گاهی از طرف برخی مسئولین به کسی که بخواهد به متن اسلام عمل کند، «تندرو» خطاب می‌شود. البته برخی افراد تندروی می‌کنند؛ ولیکن تندروی به این معنا نیست. از نظر آنها میانه‌روی یعنی رفتن در مسیر میان حق و باطل! و بر همین اساس می‌خواهند با دشمن سازش کنند، در حالی که میانه حق و باطل حرکت کردن، حرکت باطل است و اصلا راه حق، راه میانه است.

در نهج البلاغة از امیر المؤمنین(علیه‌السلام) چنین نقل شده است:

اليَمينُ و الشِّمالُ مَضَلَّةٌ، و الطَّريقُ الوُسطى‌ هِي الجادَّةُ، علَيها باقي‌ الكتابِ‌ و آثارُ النبوَّةِ، و مِنها مَنفَذُ السُّنَّةِ، و إلَيها مَصِيرُ العاقِبَةِ.[۳]

راست و چپ گمراهى است و راه وسط همان راه اصلى است، كتاب خدا و سنّت پيامبر به آن راهنماست و رسيدن به سنّت و عاقبت نيكو از اين راه ميسّر است.

بنا بر این، راهی که قرآن و سنت پیامبر معرفی کرده‌اند، راه میانه و راه حق است.

[۱] الصحيفة السجّاديّة، الإمام زین العابدین(عَلَیْهِ‌السَّلامِ)، الدعاء ۲۰.

[۲] نهج البلاغة - ط دار الكتاب اللبناني، السيد الشريف الرضي، ج۱، ص۱۳۹.

[۳] نهج البلاغة - ط دار الكتاب اللبناني، السيد الشريف الرضي، ج۱، ص۵۸.