بسم الله الرحمن الرحیم
فقاهت شرط دلیل رشاد بودن (۴)

وَ اجعَلني... مِن أدلّةِ الرَّشادِ‌.[۱]

سخن در تبیین این جمله نورانی از دعای بیستم صحیفه سجادیة بود که در آن از خداوند سبحان درخواست شده مرا جزء کسانی قرار ده که راهنمای مردم به راه درست هستند، کسانی که مردم را به راه خدا دعوت می‌کنند، ویژگی‌های دارند که ما در کتاب تبلیغ در قرآن و حدیث آنها را برشمرده‌ایم. مهم‌ترین و اصلی‌ترین ویژگی آنان دو ویژگی است که گفتیم ریشه در این آیه نورانی دارد:

﴿فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ وَ لِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ﴾.[۲]

اشاره شد که «تفقه در دین» دو بُعد دارد: بُعد علمی و بُعد عملی و برای هر یک، نمونه‌ای از احادیث نیز ذکر شد. در برخی احادیث هر دو بُعد تفقه اراده شده است، مانند این روایت که از امام کاظم(علیه‌السلام) نقل شده است:

تَفَقَّهوا في دينِ اللَّهِ، فَإِنَّ الفِقهَ مِفتاحُ‌ البَصيرَةِ و تَمامُ العِبادَةِ، و السَّببُ إلَى المَنازِلِ الرَّفيعَةِ و الرُّتَبِ الجَليلَةِ في الدِّينِ و الدنيا، و فَضلُ الفَقيهِ علَى العابِدِ كَفَضلِ الشَّمسِ علَى الكواكِبِ، و مَن لم يَتَفَقَّهْ في دِينِهِ لم يَرضَ اللَّهُ لَهُ عَمَلا.[۳]

در دين خدا، ژرفكاوى كنيد؛ زيرا دين‌شناسى، كليد بصيرت است و مايه كمال عبادت و وسيله رسيدن به مقامات بلند و مراتب عالى دينى و دنيايى.برترى فقيه بر عابد، همچون برترى خورشيد است بر ستارگان و هر كه در دين خود دانا و فقيه نشود، خداوند هيچ عملى را از او نپسندد.

فقیهی بصیرت دارد که در دو بُعد علم و عمل، فقیه باشد، عالم بدون عمل، بصیرت و بینش درونی ندارد، دانشی که در رفتار نمود پیدا نکند، مایه کمال عبادت و موجب رسیدن به مراتب والا نمی‌شود.

[۱] الصحيفة السجّاديّة، الإمام زین العابدین(عَلَیْهِ‌السَّلامِ)، الدعاء ۲۰.

[۲] سوره توبه، آیه۱۲۲.

[۳] تحف العقول، ابن شعبه الحرّانی (۳۸۱ ق)، ص۴۱۰.