بسم الله الرحمن الرحیم
نشانه‌های هدایتگران به راه درست

وَ اجعَلني... مِن أدلّةِ الرَّشادِ‌.[۱]

یکی از روایاتی که می‌توان از آن در تبیین این جمله از دعای نورانی مکارم الاخلاق کمک گرفت، این روایت زیباست که از امیر مؤمنان(علیه‌السلام) نقل شده است:

كونوا مَصابيحَ‌ الهُدى‌، و لا تَكونوا أعلامَ ضَلالَةٍ، وَ اكرَهُوا المِزاحَ بِما يُسخِطُ اللّهَ، وَ ليَهُن عَلَيكُمُ الذَّمُّ في ما يُرضِي اللّهَ. عَلِّمُوا النّاسَ الخَيرَ بِغَيرِ ألسِنَتِكُم، و كونوا دُعاةً لَهُم بِفِعلِكُم. وَ الزَمُوا الصِّدقَ وَ الوَرَعَ.[۲]

چراغ‌هاى هدايت باشيد، نه نشانه‌هاى گمراهى، و شوخى‌اى را كه مايه خشم خداست، ناپسند شماريد، و نكوهش را در جايى كه مايه خشنودى خداست، آسان شماريد. با غير زبانتان به مردم خوبى بياموزيد و با رفتارتان، دعوتگر آنان باشيد، و همواره راستى و پارسايى داشته باشيد.

عده‌ای مانند مؤمن آل فرعون، چراغ هدایت‌اند، آنها مردم را به راه خدا ارشاد می‌کنند: ﴿وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنا﴾،[۳] ولی گروهی ارشاد فرعونی دارند و مردم را بر خلاف آنچه می‌گویند، به جهنم دعوت می‌کنند: ﴿وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً يَدْعُونَ إِلَى النَّارِ﴾.[۴]

گروه اول، بر اساس این روایت، چند نشانه دارند: آنان هر سخنی را به زبان نمی‌آورند، حتی از شوخی‌هایی هم که مایه خشم خداست، پرهیز می‌کنند. آنها در راه رضای خدا، از سرزنش هیچ نکوهشگری نمی‌هراسند: ﴿وَ لا يَخافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ﴾.[۵] به قول شاعر:

و لَقَد أَمُرُّ على اللئيم يَسُبُّنی فَمَضَيْتُ ثُمَّتَ قلتُ لا يَعْنِينی

به شخص فرومایه‌ای برخورد کردم که مرا ناسزا گفت،از کنارش گذشتم و سپس گفتم: مقصودش من نبودم!

همچنین، مرشدان حقیقی، مردم را نه فقط با زبان، بلکه با رفتار خود هدایت می‌کنند. در این باره، این خاطره از حضرت امام(رحمة‌الله‌علیه) قابل توجه است. سال‌ها پیش وقتی برای انجام عمل جراحی به کشور آلمان سفر کردم، رئیس بیمارستان آنجا که ایرانی و جراح قابلی بود می‌گفت: در زمان جنگ برای معالجه رزمندگان زیاد به ایران سفر می‌کردم. در یکی از سفرها به جهت خدماتی که ارائه کرده بودم، ترتیبی دادند تا با امام خمینی ملاقاتی داشته باشم. برخی از اطرافیان مرا از این کار نهی کردند، زیرا احتمال می‌دادند که امام از من درخواست کند در ایران بمانم، ولی قبول نکردم و وقتی خدمت ایشان رسیدم، بر خلاف تصور آنها، چنین فرمود: «شما هر جا که می‌خواهی زندگی کنی، زندگی کن، ولی درست کار کن و با درستکاری مکتب خود را تبلیغ کن».

[۱] الصحيفة السجّاديّة، الإمام زین العابدین(عَلَیْهِ‌السَّلامِ)، الدعاء ۲۰.

[۲] تاريخ اليعقوبی، احمد بن أبی یعقوب (۲۸۴ ق)، ج۲، ص۲۱۰.

[۳] سوره انبیاء، آیه۷۳.

[۴] سوره قصص، آیه۴۱.

[۵] سوره مائده، آیه۵۴.