مکارم اخلاق (4)

قَالَ الْحُسَيْنُ (ع) سَأَلْتُ أَبِي (ع)... كَيْفَ كَانَ سِيرَتُهُ [رَسُولُ اللَّهِ (ص)] فِي جُلَسَائِهِ فَقَالَ كَان‏... تَرَكَ النَّاسَ مِنْ ثَلَاثٍ كَانَ لَا يَذُمُّ أَحَداً وَ لَا يُعَيِّرُهُ وَ لَا يَطْلُبُ عَثَرَاتِهِ وَ لَا عَوْرَتَه‏.[۱]
در جلسه قبل راجع به عدم مذمّت و سرزنش نکردن دیگران که از جمله خصوصیات پیامبر خدا(ص) در تعامل با همنشینان بود، بحث شد. یکی دیگر از این خصوصیات که در این روایت بیان شده این است که ایشان لغز‌ش‌های پنهانی افراد را پی‌جویی نمی‌کرد.
جستجوی عیب‌های پنهانی افراد یا همان «کشف العیوب» کردن، از صفات ناپسندی است که در روایات، بسیار مورد مذمّت واقع شده است. این گناه نیز، مانند «تعییر» و سرزنش دیگران، از گناهانی است که آثارش در همین دنیا آشکار می­شود. در روایتی از رسول اکرم(ص) وارد شده که می‌فرماید:
« ومن كشف عورة أخيه المسلم كشف الله عورته حتّى يفضحه بها في بيته. »[۲]
کسی که عیب‌های پنهانی برادر مسلمانش را آشکار کند، خداوند عیب‌های خودش را آشکار می‌کند تا جایی که در خانه خودش هم رسوا می­شود.
کلمه «أخیه» در این گونه روایات از باب مثال است، پس فرقی در این جهت میان مرد و زن مسلمان نیست. پس اگر کسی در صدد رسوایی برادر یا خواهر دینی خود باشد، خودش رسوا خواهد شد. این مسأله را می­توان امروزه در کشور خودمان، هم به صورت فردی و هم به صورت اجتماعی ـ سیاسی، مشاهده کرد. افرادی بودند که دنبال رسوا کردن دیگران بودند، ولی خودشان در همان چاهی افتادند که می­خواستند دیگران را درون آن بیاندازند.

[۱].عيون أخبار الرضا عليه السلام، ج‏۱، ص: ۳۱۹.
[۲]. سنن ابن ماجة: ج۲ ص۸۵۰ ح۲۵۴۶؛ مضمون این روایت در ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، الشیخ الصدوق، ص: ۲۸۸ و مجموعة ورام، ورام بن ابی فراس، ج‏۱، ص: ۱۱۵ نیز آمده است.