436 - نقش استعاذه در زندگى
و عَمِّرْني ما كانَ عُمري بِذْلَةً في طاعَتِكَ، فإذا كانَ عُمري مَرتَعاً لِلشَّيطانِ فَاقبِضْني إلَيكَ.[۱]
در تبیین این فراز گفتیم یکی از موانعی که نمی‌گذارد عمر انسان چراگاه شیطان شود، استعاذه و پناه بردن به خداست.
نقش استعاذه در زندگى، نقش سنگر در ميدان نبرد است. اين ذكر، اگر توأم با حقيقت باشد، انسان را در دژ محكم خداوند سبحان قرار مى‌دهد، شيطان را از او دور مى‌سازد، درهاى نافرمانى خدا را بر انسان مى‌بندد، توطئه دشمنان جن و انس را خنثى مى‌كند، عصبانيت را فرو مى‌نشاند، بلا، بيمارى و غم را زايل مى‌نمايد و سرانجام، آدمى را از انواع آفات و شُرور و مهم‌تر از همه از آتش دوزخ، حفظ مى‌كند و از رحمت الهى بهره‌مند مى‌سازد.
اینها اثرات فراوان این ذکر است که ما روایات آن را در کتاب نهج الذکر آورده‌ایم.[۲] البته حقیقت این ذکر منوط به داشتن سه رکن اعتقادی، اخلاقی و عملی است.
به هر حال، در تبیین اینکه چگونه انسان می‌تواند از اینکه عمرش مرتع شیطان شود، جلوگیری کند؟ راه‌کارهای مختلفی وجود دارد که در چند جلسه به اجمال بیان شد. در اینجا به عنوان ختام این بحث به روایت جامعی از امام صادق علیه السلام که در خصال نقل شده است، اشاره می‌کنیم. در این روایت حضرت به نقل از خود شیطان می‌فرماید:
قالَ إبليسُ: خَمسَةٌ لَيسَ لي فيهِنَّ حيلَةٌ و سائِرُ النّاسِ في قَبضَتي: مَنِ اعتَصَمَ بِاللَّهِ عَن نِيَّةٍ صادِقَةٍ وَ اتَّكَلَ عَلَيهِ في جَميعِ امورِهِ، و مَن كَثُرَ تَسبيحُهُ في لَيلِهِ و نَهارِهِ، و مَن رَضِيَ لأِخيهِ المُؤمِنِ بِما يَرضاهُ لِنَفسِهِ، و مَن لَم يَجزَع عَلَى المُصيبَةِ حينَ تُصيبُهُ، و مَن رَضِيَ بِما قَسَمَ اللَّهُ لَهُ و لَم يَهتَمَّ لِرِزقِهِ.[۳]
ابليس گفت: پنج دسته‌اند كه هيچ چاره‌اى براى آنها ندارم اما ديگر مردمان در مشت من هستند: هركه با نيّت درست به خدا پناه برد و در همه كارهايش به او تكيه كند؛ كسى كه شب و روز بسيار تسبيح خدا گويد؛ كسى كه براى برادر مؤمنش آن پسندد كه براى خود مى‌پسندد؛ كسى كه هر گاه مصيبتى به او مى‌رسد بيتابى نمى‌كند؛ و كسى كه به آنچه خداوند قسمتش كرده خرسند است و غم روزيش را نمى‌خورد.
خداوند به همه ما توفیق رسیدن به این ارزش‌ها را عنایت بفرماید.
[۱] الصحيفة السجّاديّة: الدعاء ۲۰.
[۲] نهج الذکر، محمدی ری‌شهری، ج۳، ص۲۳۹، فصل سوم: برکات الاستعاذة.
[۳]الخصال، شیخ صدوق، ص۲۸۵ ح۳۷.
