439 - خطر املاء و استدراج (۲)

فإذا كانَ عُمري مَرتَعاً لِلشَّيطانِ فَاقبِضْني إلَيكَ قَبْلَ أَنْ يَسْبِقَ مَقْتُكَ إِلَيَّ، أَوْ يَسْتَحْكِمَ غَضَبُكَ عَلَيَّ‌.[۱]
سخن در تبیین این فراز به اینجا رسید که این دعا در واقع به معنای درخواست مصونیت از خطر املاء و استدراج است. نیایشگر از خداوند متعال می‌خواهد که اگر بنا نیست توفیق اصلاح کامل خود را پیدا کنم؛ هر چه زودتر عمر مرا پایان بده تا به نقطه‌ای نرسم که خزی کامل است و استحقاق خلود در آتش را پیدا کنم.

امیر مؤمنان علی علیه السلام در روایتی طبق نقل می‌فرماید:

ما ابْتَلى‌ اللَّهُ‌ أحَداً بمِثلِ الإمْلاءِ لَهُ.[۲]

خداوند هيچ كس را به‌چيزى همچون مهلت دادن به او آزمایش نکرده است.

همچنین در روایت دیگری از آن حضرت در نهج البلاغه چنین آمده است:

وطالَ الأمَدُ بِهِم ليَستَكمِلوا الخِزيَ، ويَستَوجِبوا الغِيرَ.[۳]

و روزگارشان به درازا كشيد تا خوارى را به نهايت رسانند و خود را مستوجب دگرگونى‌ها (زوال نعمت‌ها) گردانند.

از جمله کسانی که امروزه مصداق این عبارت هستند، سردمداران اسرائیل و آمریکا یا آل سعود است که به آنها مهلت داده شده تا جنایت خودشان را به نهایت برسانند.

در روایت دیگری وارد شده است که شخصی به نام «حسين بن الحسن» می‌گوید: به امام رضا علیه السلام عرض كردم: من «ابن قياماً»[۴] را در حالى ترك كردم كه از جمله دشمن‌ترين خلق خدا با تو بود. حضرت فرمود:

ذلكَ شَرٌّ لَهُ.

اين براى خود او بد است.

عرض كردم: فدايت شوم، سخن عجيبى از شما مى‌شنوم! حضرت فرمود:

أعجَبُ مِن ذلكَ‌ إبليسُ، كانَ في جِوارِ اللَّهِ عَزَّوجلَّ في القُربِ مِنهُ، فأمَرَهُ فأبى‌ و تَعَزّزَ و كانَ مِن الكافِرينَ، فأملَى اللَّهُ لَهُ. و اللَّهِ، ما عَذَّبَ اللَّهُ بشي‌ءٍ أشَدَّ مِن الإملاءِ. و اللَّهِ يا حسينُ ما عذَّبَهُمُ اللَّهُ بشي‌ءٍ أشَدَّ من الإملاءِ.[۵]

عجيب‌تر از اين، ابليس است. او در جوار قرب‌ خداوند عزّوجلّ بود و خداوند به وى فرمان داد، امّا از فرمان خدا سرباز زد و بزرگى فروخت و از كافران شد. پس، خداوند به او مهلت داد. به خدا قسم كه خدا به چيزى سخت‌تر از مهلت دادن [كسى را] عذاب نكرده است. اى حسين! به خدا سوگند كه خدا آنها را به چيزى سخت‌تر از مهلت دادن عذاب نكرده است.

همچنین خداوند متعال طبق نقل در حدیث قدسی می‌فرماید:

أيَفرَحُ عَبدي المؤمنُ أن أبسُطَ لَهُ الدُّنيا و هُو أبعَدُ لَهُ مِنّي، أو يَجزَعُ عَبدي المؤمنُ أن أقبِضَ عَنهُ الدّنيا و هُو أقرَبُ لَهُ منّي؟! ثُمّ تَلا: ﴿أَ يَحْسَبُونَ أَنَّما نُمِدُّهُمْ بِهِ مِنْ مالٍ وَ بَنِينَ* نُسارِعُ لَهُمْ فِي الْخَيْراتِ بَلْ لا يَشْعُرُونَ‌﴾[۶] .[۷]

آيا بنده مؤمنِ من از اينكه دنيا را به رويش بگشايم و اين كار مايه دورى او از من شود شادمان مى‌گردد؟ يا بنده مؤمنم از اينكه دنيا را از او بگيرم و بدين وسيله به من نزديك شود بى‌تابى مى‌كند؟ سپس اين آيه را تلاوت كرد: «آيا مى‌پندارند كه آنچه از مال و پسران كه بديشان مدد مى‌دهيم [از آن روى است كه‌] مى‌خواهيم به سودشان در خيرات شتاب ورزيم؟ [نه‌] بلكه نمى‌فهمند».

خدا همه ما را از این خطر بزرگ مصون بدارد.

[۱] الصحيفة السجّاديّة، الدعاء ۲۰.
[۲]ميزان الحكمة، محمدی ری‌شهری، ج‌۱۱عربى، ص۷۱.
[۳] نهج البلاغة: الخطبة ۱۵۰.
[۴] منظور حسين بن قياماى واقفى است كه امامت حضرت‌ رضا عليه السلام را انكار مى‌كرد.
[۵]ميزان الحكمة، محمدی ری‌شهری، ج‌۱۱عربى، ص۷۱.
[۶]مؤمنون/سوره۲۳، آیه۵۵ و ۵۶.
[۷]الدرّ المنثور، سیوطی، ج۶، ص۱۰۴.