095 ـ فکنا عنده مسلمین بفضلکم و معروفین بتصدقنا ایاکم

فَكُنّا عِنْدَهُ مُسَلِّمينَ [۱] بِفَضْلِكُمْ وَ مَعْرُوفينَ بِتَصْديقَنا إيّاكُمْ .

و ما در نزد او (خدا) ، به برترى شما ، گردن نهاده ، به پذيرش ولايت شما ، شناخته شده بوديم ...

توضيح واژه ها

مُسَلِّم : قبول كرده ، پذيرفته ، گردن نهاده . [۲]

فَضْل : برترى ، پيشى جستن . [۳]

مَعْرُوف : شناخته شده . [۴]

تَصْديق : پذيرش ، اعتقاد ، موافقت . [۵]

شرح

در اين عبارت ، ريشه وفادارى پيروان اهل بيت عليهم السلام ، بازگو شده است ؛ يعنى اگر خداوند ، دعاها و درودهاى ما را بر خاندان پيامبرش قرار داد و به واسطه محبّت ايشان، جان و رفتار ما ، نيكو شد، از آن روست كه سِرشت ما از اَزَل ، بر محبّت خاندان پيامبر صلى الله عليه و آله سرشته شده است و نام شيعيان ، در كتابِ علم خداوند ، به نيكى ثبت شده است.

پيمان اَزَلى با اهل بيت عليهم السلام

عبارت «فَكُنّا عِنْدَهُ مُسَلِّمينَ بِفَضْلِكُم» ؛ يعنى : «ما در نزد خدا ، به برترى شما ، گردن نهاده بوديم». در برخى نسخه ها به جاى «مسلّمين» ، واژه «مُسَمّين» آمده است كه از نظر ادبيات عرب نيز سازگارتر است و در اين صورت ، معناى جمله چنين مى شود: «ما در نزد خداوند ، به برترى شما، ناميده شده و رفعت يافتيم» .

جمله «مَعْرُوفينَ بِتَصْديقِنَا إيّاكُم» ؛ يعنى : ما به پذيرشِ ولايت شما ، شناخته شده بوديم. در كتابِ علمِ خدا ، معلوم بود كه دسته اى از مسلمانان، سخن حق را مى پذيرند و با جان و دل، به اندرزهاى وحيانىِ اهل بيت عليهم السلام گوش مى سپارند.

رابطه پيمان اَزَلى با اهل بيت عليهم السلام و صلوات

رابطه پيمان اَزَلى شيعيان و درود فرستادن ظاهرى ايشان ، در استمرارِ وفادارى به اهل بيت عليهم السلام ، نهفته است. پيروان مكتبِ پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ، با تكرار درود و رحمت بر پيامبر صلى الله عليه و آله و خاندان پاكش، به پيمان روز نخست خود ، وفادار مى مانند و همچنان به درگاه حق، اظهارِ نياز مى كنند و با هر صلوات، منتظر بركاتِ ويژه آن هستند تا بر روح و ايمان ايشان ، مؤثّر افتد.

امام صادق عليه السلام ، در باره اثر صلوات ، فرموده است :

مَن صَلَّى عَلَى النَّبِىِّ صلى الله عليه و آله فَمَعناهُ : أَنّي أَنَا عَلَى المِيثَاقِ وَ الوَفَاءِ الَّذِى قَبِلْتُ حِينَ قَوْلِهِ: «أَلَسْتُ بِرَبِّكُمْ قَالُواْ بَلَى» . [۶] هر كه بر پيامبر صلى الله عليه و آله صلوات فرستد ، مفهومش چنين است : بى گمان ، من بر پيمان و عهدى كه پيش از اين پذيرفته ام ، هستم ، آن گاه كه [ خدا ] فرمود : «آيا من ، پروردگارتان نيستم ؟ گفتند : «آرى [ ؛ چنين است ] »» .

در حقيقت، سخن امروز پيروان اهل بيت عليهم السلام ، سخن جديدى نيست و تنها پايبندى به همان پيمانِ روز نخست است كه شيعيان ، بر آن وفادار مانده اند و توحيد را از دريچه نگاهِ يارانِ واقعى پيامبر صلى الله عليه و آله ، جستجو مى كنند و خداباورىِ خويش را به اثبات مى رسانند.

[۱] در حاشيه دو نسخه خطّى تهذيب الأحكام ، به جاى «مسلّمين» واژه هاى «مُسمّين» و «منعمين» آمده است .

[۲] «التسليم : بذل الرضا بالحكم» (لسان العرب ، ج ۱۲ ، ص ۲۹۵) . «الإسلام : الانقياد» (لسان العرب ، ج ۱۲ ، ص ۲۹۳) .

[۳] «الفضل : ضدّ النقص» (لسان العرب ، ج ۱۱ ، ص ۵۲۴) . «الزيادة» (مجمع البحرين ، ج ۵ ، ص ۴۴۳) . «الفضيلة : الدرجة الرفيعة» (همان جا) .

[۴] «المعروف : خلاف النُّكر» (لسان العرب ، ج ۹ ، ص ۲۳۹) . «كلّ ما تعرفه النفس من الخير و تبسَأُ به و تطمئنّ إليه» (همان جا ) .

[۵] «الصِّدق : نقيض الكذب و صدَّقه : قبل قوله» (لسان العرب ، ج ۱۰ ، ص ۱۹۳) .

[۶] معانى الأخبار ، ص ۱۱۶ ، ح ۱ .