489 - اثبات خلافت امیر مؤمنان با آیه مباهله

بحث اخلاقی

اثبات خلافت امیر مؤمنان با آیه مباهله

﴿فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَكُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَكُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكاذِبِين‌﴾.

به مناسبت امروز که سالروز واقعه مباهله است، ضمن تبریک این روز نورانی و بزرگ، به جای شرح فرازی دیگر از دعای مکارم الاخلاق، به نکاتی در این باره اشاره می‌گردد.

از جمله برجسته‌ترین حقایقی که در این روز و در این حادثة مهم روشن شد، می‌توان به این موارد اشاره کرد: حقانیت اسلام در برابر مسیحیت، جانبداری اسلام از منطق و صلح، اثبات برتری اهل‌بیت(علیهم السّلام) بر سایر امت و اثبات خلافت بلافصل امیر مؤمنان علی(علیه السّلام)؛ از این رو، شایسته است که به این روز اهمیت بیشتری داده شود.

چنین نقل شده است که مناظره کوتاهی میان مأمون عباسی و امام رضا (علیه السّلام) صورت گرفت. در آنجا مأمون سؤال کرد:

مَا الدَّليلُ عَلى‌ خِلافَةِ جَدِّكَ‌ [عَلِيِّ بنِ أبي طالِبٍ‌]؟ قالَ عليه السلام: «أنفُسَنا»، فَقالَ المَأمونُ: لَولا «نِساءَنا»! فَقالَ الرِّضا عليه السلام: لَولا «أبناءَنا»! فَسَكَتَ المَأمونُ‌.

چه دليلى بر خلافت جدّت [على بن ابى‌طالب] وجود دارد؟ حضرت فرمود: [قول خداوند:] «و ما خودمان». مأمون گفت: [آرى‌] اگر «زنانمان» نباشد. امام رضا(علیه السّلام) فرمود: [بلى‌] اگر «پسرانمان» نباشد. در اين‌جا مأمون، ساكت شد.

اینکه حضرت به «أنفُسَنا» در آیه مباهله استناد کردند، منظور آن بود كه خداوند، جان على را چون جان پيامبرش قرار داده است، پس جانشینی شایسته اوست؛ و اینکه مأمون گفت: اگر لفظ «نسائنا» نباشد، منظورش این بود كه این کلمه در آيه، دليل بر آن است كه مراد از «أنفس»، مردان است نه شخص امیر المؤمنین، بنا بر اين، فضيلتى در كار نيست؛ اما حضرت با اشاره به اینکه اگر کلمه «أبناءَنا» در آیه نبود، خلاف ادعای او را اثبات کردند، زیرا اگر منظور از «أنفسنا» تنها مردان باشند، ذكر «أبنائنا» بى‌مورد مى‌شود.