رُوِيَ عَن الصَّادقِ عَليهِ السَّلام قَال:
إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ لَيُبْغِضُ الْمُنْفِقَ سِلْعَتَهُ بِالْأَيْمَانِ[1]
ترجمه: خداوند آن كسي را كه بخواهد جنسش را با قسم­ها بفروشد مبغوض مي­دارد.
شرح حدیث: در گذشته من اين روايت را از علي عليه السلام مطرح كردم كه حضرت فرمودند: اِنْ كُنْتَ حَريصاً عَلي طَلَبِ الْمَضْموُنِ لَكَ فَكُنْ حَريصاً عَلي اَداءِ الْمَفْروُضِ عَلَيْكَ[2]. در آنجا عرض كردم كه اگر بنا بر این است که تو نسبت به بدست آوردن روزي­ اي را كه سوختي ندارد خيلي تلاش و كوشش كني، لا اقل بيا از اين طرف همان كوشش را براي بدهي­اي كه داري بكن. كوشش كردن تو در بدهي و طلب مساوي باشد.
بعد در باب كوشش كردن و بدست آوردن روزي گفتم 2 نوع است: عملي و لفظي. لفظي را مثال زدم به اينكه: مرتّباً از خدا بخواهي. امّا حالا يك طور ديگر هم مي­خواهم بگويم. به ذهنم آمد چون مورد ابتلا است، لازم است اين را تذكر بدهم؛ و آن روايتی از امام صادق عليه­السّلام است که حضرت فرمودند: إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ لَيُبْغِضُ الْمُنْفِقَ سِلْعَتَهُ بِالْأَيْمَانِ. خداوند مبغوض مي­دارد آن كسي را كه بخواهد جنسش را با قسم­ها بفروشد. اين از همان مصاديقي است كه گفتم. كوشش مي­كند كه روزي بدست بياورد؛ در قالب اینکه مرتّب قسم می­خورد.
اينجا يك نكته­اي را عرض می­كنم: «بِالْأَيْمَان» به قول ما طلبه­ها يعني قسم­ها. معمول اين است که قسم­ها را به خدا مي­خورند، اين مرتكزِ اذهان است که قسم به خدا مي­خورند. روي اين جهت است كه در آيه هم دارد به اينكه شما خدا را در معرض قسم­هايتان قرار ندهيد: وَ لا تَجْعَلوُا اللهَ عُرضَةً لِاَيْمانِكُم[3].
قسم به خدا خوردن دو نوع است. يك قسمهایی راست است و يك قسمهایی دروغ است. اينجا مراد قسمهاي دروغ نيست!! قسم دروغ كه حرام است؛ دروغ حرام است. اينجا مراد قسمهاي راست به خدا خوردن است. در قسمي كه داري مي­خوري دروغ نمي­گويي، واقعاً هم راست مي­گويي که مثلاً آنقدر خريدم. امّا همين قسم را هم نخور. خدا بدش مي­آيد. آخر نام خدا را كه تو نبايد براي بدست آوردن کالای ناچیز دنیا هزينه كني! نام خدا ارزشش خيلي بالاست. در روايت قسم راست است نه قسم دروغ! إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ لَيُبْغِضُ الْمُنْفِقَ سِلْعَتَهُ بِالْأَيْمَانِ. همان موقعي كه داري قسم راست به خدا مي­خوري، همان موقع مورد غضب خدايي.
ما روايات زياد داريم که من نمي­رسم مطرح کنم. در يك روايت ديگر داريم كه مضمونش این است: بدان! دروغ هم نگفتي، راست هم گفتي، فروش هم كردي، سود خيلي معمولي هم بدست آوردي، نگاه كنید چقدر سطحش را آوردم پائين. در روايت داريم که اين سود، براي تو بركت ندارد. به خاطر آن قسمهاي راستي كه خوردي. اجحاف هم نكردي، دروغ هم نگفتي، منصفانه هم معامله كردي، امّا اثر آن قسم تو اين است که این سود، براي تو بركت ندارد. چون خدا بدش مي­آمد كه نام او را هزينه كني براي پول بدست آوردن؛ اثرش اين است كه بركت را از معامله­ات مي­گيرد.
چهارشنبه 18/1/1389- مسجد جامع بازار تهران

[1]وسائل الشيعه، ج 23، ص 211
[2]غرر الحكم، ص 176، حديث3370
[3] سوره بقره، آیه 224