رُوِيَ عَنْ عَليٍّ عليه السلام قال:
اَكْثِرْ سُرُورَكَ عَلَي مَا قَدَّمْتَ مِنَ الْخَيْرِ وَ حُزْنَكَ عَلي مَا فَاتَ‌ مِنْهُ[1].
ترجمه حدیث: روايت از اميرالمؤمنين صلوات الله عليه منقول است که حضرت فرمودند: شادي و خوشحالي خود را نسبت به كارهاي خيري كه (براي آخرت خود) پيش فرستاده­اي زياد كن و غم و اندوهت را هم نسبت به كارهاي خيري كه انجام نداده­اي فزونی ببخش.
شرح حدیث: حضرت در اين روايت مشخص مي­نمایند كه خوشحالي و ناراحتي روحي ما در اين دنيا باید نسبت به چه چيزي باشد. حضرت مي­فرمايند: خوشحالي­ات را زياد كن نسبت به آن كارهاي خيري كه انجام داده­اي و در مقابل اندوهت را زياد كن براي كارهاي خيري كه از دستت بر مي­آمده ولي انجام نداده­اي. دنبال اين نباش كه وقتی امور مادي به دستت مي­رسد خوشحال شوي و وقتی از دستت مي­رود يا به دستت نمي­آيد اندوهگين شوي. چرا؟ براي اينكه اينها براي تو نمي­ماند. هر چه باشد مي­گذاري و مي­روي. تو بايد نسبت به آن چيزهايي را كه همراه خودت مي­بري و تا آخر همراه تو هست و از تو جدا شدني نيست شاد شوي يا اندوهگين شوي. نه اینکه وقتی به پول و امور دنيايي رسیدی خوشحال شوي؛ چون اینها جاودانه نيست. براي كار خيرت خوشحال شو از این جهت كه خدا به من توفيق داد اين كار خير را انجام دادم تا ذخيره آخرتم باشد. از طرف ديگر از اين ناراحت باش كه كار خير از دستم بر مي­آمده ولي آن را انجام ندادم. اينها براي تو جاودانه است.
در يك روايتي داريم كه يكي از اسماء قيامت روز حسرت «يَوْمُ الحَسرَة‌« است. در روايت دارد به اين كه در روز قيامت هم گناهكار حسرت مي­خورد هم نیکوکار. هر دو حسرت می­خورند. گناهكار اگر حسرت بخورد جا دارد چون گناه كرده و در نتیجه امروز به اين مصيبت دچار شده است. امّا نيكوكار چرا حسرت مي­خورد؟ مگر او در دنیا كار خوب نكرده بود؟ او براي اين حسرت مي­خورد كه چرا کار نیک كم كردم. اي كاش بيشتر كار خير كرده بودم. اگر مي­دانستم امروز همچنين اثر و بُردی دارد، هرچه از دستم بر مي­آمد كار نيك مي­كردم . لذا علي عليه السلام در این روایت می­فرماید خوشحالي زيادت برای كارهاي خيرت باشد و ناراحتي و اندوهت براي كارهای خيری که از دستت بر مي­آمد ولی نكردي.
يكشنبه 12 ارديبهشت 1389 - 17 جمادي الاولي 1431. مسجد جامع بازار تهران

[1] . غررالحكم صفحه145، روايت 2631