رُوِیَ عَنِ الصَّادقِ علیه السّلام قال:
لَا يَنْبَغِي لِلْمُؤْمِنِ أَنْ يُذِلَّ نَفْسَهُ قِيلَ لَهُ وَ كَيْفَ يُذِلُّ نَفْسَهُ قَالَ يَتَعَرَّضُ لِمَا لَا يُطِيقُ.[1]

ترجمه حدیث: امام صادق(علیه‏السلام) فرمودند: سزاوار نیست که مؤمن خود را خوار و ذلیل کند. به حضرت عرض شد چگونه مومن خود را خوار و ذلیل می کند؟ حضرت فرمودند: دست به کاری می‏زند که توان انجام آن را ندارد.
شرح حدیث: از امام صادق(صلوات الله عليه) منقول است كه فرمودند: «لَا يَنْبَغِي لِلْمُؤْمِنِ أَنْ يُذِلَّ نَفْسَه»؛ سزاوار نيست شخص مؤمن خودش را خوار كند. وقتي حضرت اين فرمايش را فرمودند،‌ كسي به حضرت عرض مي­كند: «وَ كَيْفَ يُذِلُّ نَفْسَه»؛ چه‏طور مي­شود انسان ‌خودش را خوار كند؟ حضرت در جواب فرمودند: «يَتَعَرَّضُ لِمَا لَا يُطِيق». دست به كاري مي­زند كه توان انجام آن را ندارد و همين موجب مي­شود كه خودش را خوار كند.
اين از آن اموري است كه چه بسا انسان در مسير زندگي‏اش زياد مورد ابتلا قرار بگيرد. به تعبير ساده، انسان بايد به اندازه دهانش لقمه بردارد. وقتي كه بزرگتر بود،‌ يا دهان را پاره مي­كند و يا انسان را خفه مي­كند! انسان گاهي دست به كاري مي­زند كه در توانش نيست و بعد هم خراب‏كاري مي­كند؛ ‌آن خراب‏كاري هم موجب ذلّت و خواري‏اش در جامعه مي­شود. غالباً این مسأله در دو چيز ريشه دارد؛ یکی «طمع» است و دیگری «حرص». افرادی كه كه در كار و كاسبي‏هايشان لقمه‏هاي بزرگ‏تر از دهانشان بر مي­دارند، بعد هم خراب‏كاري مي­كنند و ‌آبرويشان هم مي­رود، غالباً يا طمّاع‏اند يا حريص‏اند.
در یک روایت دیگر زید بن صوحان که از یاران امیرالمؤمنین(علیه‏السلام) به ایشان عرض کرد: «فَأَيُّ ذُلٍّ أَذَلُّ؟ قَالَ: الْحِرْصُ عَلَى الدُّنْيَا».[2] كدام خواري است كه بیش از سایر ذلّت‏ها خوارکننده و ذلّت‏آور است؟ حضرت فرمودند حرص بر دنیا. حرص، زياده‏طلبي است. حرص بر دنيا بالاترين خواري را براي انسان مي‏آورد. اين زياده‏طلبي موجب چه مي­شود؟ همان كه امام صادق(عليه‏السلام) در روایت اول فرمود؛ موجب می‏شود انسان دست به كارهايي بزند كه در توانش نيست. اینجا است که خودش آبروي خودش را مي­برد.[3]

[1] . الکافی، جلد5، صفحه 64.
[2] . من‏ لايحضره ‏الفقيه،جلد4، صفحه 381.
[3]. يكشنبه 10 مرداد1389 – 20 شعبان1431. مسجد جامع بازار تهران