رُوِيَ عَنْ عَليٍّ (عليه السّلام) قال:
طُوبَى لِمَنْ ذَكَرَ الْمَعَادَ وَ عَمِلَ لِلْحِسَابِ وَ قَنِعَ بِالْكَفَافِ وَ رَضِيَ عَنِ اللَّهِ.[1]
ترجمه حدیث: از اميرالمؤمنين(عليه السلام) منقول است كه فرمودند: خوشا به حال آن كسي كه با ياد روز بازگشتش به خدا روزگار سپری میکند، و خود را براى حساب آماده كند، و به رزقى كه او را كفايت مىكند قانع باشد، و از اینکه خدا از او راضی است خشنود باشد.
شرح حدیث: «طُوبَى لِمَنْ ذَكَرَ الْمَعَاد»؛ خوشا به حال آن كسي كه به ياد روز بازگشتش به خدا روزگار سپري ميكند. يعني قيامت را فراموش نكرده و هميشه به فكر اين است كه خواهد مُرد و بازگشتش به سوي خدا است.
«وَ عَمِلَ لِلْحِسَاب»؛ و كوشش ميكند براي آن مقطعي كه عملهاي او را به شمارش در ميآورند. تمام اين اعمال ما را يك وقت به رُخ ما ميكشند و يكيكش را ميشمارند.
«وَ قَنِعَ بِالْكَفَاف»؛ و به آنچه كه مورد نياز او است، قناعت ميكند. يعني مبتلا به حرص و آز نيست. نسبت به امور مادّيِ دنيوياش حرص نميورزد. به آنچه كه مورد نياز او است، بسنده ميكند. كفاف يعني حدّ مورد نیاز. دو مورد قبلی به جنبههای اُخروی مربوط بود، امّا این فراز از روایت، جنبه دنیوی را در نظر دارد.
«وَ رَضِيَ عَنِ اللَّه»؛ و از اينكه خدا از او راضي است، خشنود باشد. به فكر رضايت الهي است، نه رضايت خودش و رضايت ديگران. آیا ملاک این است که خودم از خودم و زندگيام راضي شوم؟ نه! خدا باید از من و زندگيام راضي باشد. آیا ملاک این است که افرادي كه وابسته به من هستند، از من راضي باشند؟ نه! خشنودم كه خدا از من خشنود است.
به اين تعبير «طُوبَى لِمَنْ» که در روایت آمده توجه كنيد. در فارسی یعنی خوش به حال چنین انسانی! خوشا به حال چنین کسی که: «ذَكَرَ الْمَعَادَ وَ عَمِلَ لِلْحِسَابِ وَ قَنِعَ بِالْكَفَافِ وَ رَضِيَ عَنِ اللَّهِ». خوب، اگر کسی این چنین بود نتيجهاش چیست؟ كسي كه قيامت را فراموش نكرده، و هميشه به ياد روز بازگشتش به خدا است، معلوم است که حواسش جمع است. کسی كه كوشش ميكند براي آن روزي كه عملهايش را ميشمارند، خوب معلوم است که نسبت به اعمالش مراقبت ميكند. از اين طرف هم يك حالت قناعت دارد و به آن چيزي كه مورد نيازش است، بسنده ميكند و ديگر حرص نميورزد. آنقدر اين در و آن در نمیزند تا حرام و حلال سرش نشود. از اين طرف هم به دنبال خشنودی خودش یا خشنودی دیگران نیست، بلکه فقط به دنبال خشنودي خدا است. واقعاً خوشا به حال چنين آدمي كه علي(عليه السلام) ميفرمايد![2]
[1]. نهج البلاغه، حكمت 44، صفحه 477
[2]. چهارشنبه1دي 1389– 16 محرم الحرام1432. مسجد جامع بازار تهران
