روی عن الصادق علیه السلام قال:
«يَعِيشُ النَّاسُ بِإِحْسَانِهِمْ اَكْثَرَ مِمَّا يَعِيشُونَ بِاَعْمَارِهِمْ وَ يَمُوتُونَ بِذُنُوبِهِمْ اَكْثَرَ مِمَّا يَمُوتُونَ بِآجَالِهِمْ.»
قبل از این‌‌که روایت را معنا کنم، مطلبی را تذکر می‌‌دهم. در معارفمان داریم: هر عملی که از ما صادر می‌‌شود، اثر وضعی دارد برای انسان. ولو اینکه خود انسان هم نفهمد. برایتان مثالی می‌‌زنم: اگر شما یک مایعی که در ظرفی است و خیال کردی آب است و تشنه بودی و خوردی و بعد معلوم شد آب نبود بلکه خمر و مشروب الکلی بود، دانستن و ندانستن تو روی این اثری ندارد و مست می‌‌شوی این مستی را اثر وضعی می‌‌گویند. چه بدانی ، چه ندانی، این خوراک، این اثر را دارد. البتّه احکام شرعی بحث دیگری است و چون نمی‌‌دانستی جهنّم ندارد. این مطلب ‌‌را گفتم تا بدانید اثر وضعی یعنی چه؟
هر عملی که در این عالم انجام می‌‌دهیم، اثر وضعی دارد و روی عمر ما اثر می گذارد، مهم این است. یک سنخ اعمال روی عمر انسان می‌‌گذارند. چطور؟ این سنخ اعمال تقدیرهای عمر، که خدا تقدیر فرموده را تغییر می‌‌دهند. این‌‌ حرف‌‌ها بسیار مهم‌‌اند. در روایات داریم که یک سنخ از اعمال، موجب طول عمر می شوند. پای منبرها شنیده‌‌اید دیگر. حالا من می‌‌خواهم کامل برایتان توضیح دهم . مثلاً فرض کنید صله رحم مستحب است، روایات می‌‌گویند: طول عمر می‌‌آورد. اگر عمر من مشخّص است، طول عمر یعنی چه؟ معلوم می شود، با عمل خودم تغییر می‌‌کند. می‌‌توانم با یک سنخ اعمال طولانی‌‌اش کنم و از آن طرف می‌‌توانم کوتاهش کنم. چگونه؟ مثال می زنم. در روایات داریم، نعوذ بالله، زِنا موت فجأه می آورد. بسیاری از سکته‌‌ها به خاطر چیست؟ رواج زنا در جامعه.
حالا می‌‌روم سراغ روایت. «يَعِيشُ النَّاسُ بِإِحْسَانِهِمْ اَكْثَرَ مِمَّا يَعِيشُونَ بِاَعْمَارِهِمْ»، طول عمر زندگی مردم به سبب اثر وضعی احسان‌‌ها و نیکوکاری‌‌هایی که می‌‌کنند، بیشتر است از طول زندگی آن‌‌ها به اعمار؛ یعنی مقدّراتشان در عمر. «وَ يَمُوتُونَ بِذُنُوبِهِمْ اَكْثَرَ مِمَّا يَمُوتُونَ بِآجَالِهِمْ»، از آن‌‌طرف مرگ انسان‌‌ها به سبب گناهان‌‌شان بیشتر است از مرگ آن‌‌ها به سبب مقدّرات‌‌شان. یعنی زندگی‌‌هایی که در دنیا به سبب عمل نیک می‌‌شود و مرگ‌‌هایی را که به سبب عمل زشت وگناه بوجود می‌‌آیند، بیشترند از آن چیزی که از نظر عمر برایت مقدّر شده است. دیگر امیدوارم بترسید از این‌‌که گناه عمرتان را کوتاه کند از آن‌‌طرف، امیدوار شوید که اطاعت و احسان، عمرتان را طولانی کند. ان‌‌شاء‌‌الله که مطلب معلوم شده باشد.
بحارالانوار ج5 ص 140
چهارشنبه 13 اردیبهشت 91 – 10 جمادی الثانی 1433