روی عن موسی بن جعفر (علیهماالسلام) قال:
«مَنْ اَرَادَ الْغِنَى بِلَا مَالٍ وَ رَاحَةَ الْقَلْبِ مِنَ الْحَسَدِ وَ السَّلَامَةَ فِي الدِّينِ فَلْيَتَضَرَّعْ إِلَى اللَّهِ فِي مَسْاَلَتِهِ بِاَنْ يُكْمِلَ عَقْلَهُ.»
روایتی از موسی بن جعفر (صلوات‌‌الله‌‌علیه) منقول است که حضرت فرمودند:
هرکس بخواهد غنی شود امّا بدون مال. در باب غنا این‌‌طور است که دو نوع غنا داریم: یک: غنای بالمال، دو: غنای عن المال.که در مورد دومی اینجا جایش نیست و آنچه مردم دنبالش هستند، غنای بالمال است. یعنی چه؟ یعنی می‌‌خواهند با پول، برای خودشان آرامش روانی درست کنند. خیال می‌‌کنند پول هرچه افزوده شود، آرامش روانی برایشان پیدا می‌‌شود و حال اینکه اشتباه می کنند. اتّفاقاً یک غنای عن المال داریم، یعنی روح، احساس بی نیازی می‌‌کند. چون غنا، بی نیازی است. مردم دنبال این هستند که با پول خودشان را بی‌‌نیاز کنند و حال این‌‌که اشتباه می‌‌کنند. بی نیازی امر روانی است.
در غنای عن المال انسان از نظر روانی احساس می‌‌کند که پول احتیاج ندارد. امّا در غنای بالمال انسان خیال می‌‌کند هرچه پولش زیادتر شود، این احساس درونش پیدا می‌‌شود که دیگر احتیاج به پول ندارم، خیال می‌‌کند که هر چه بیشتر پول روی‌‌هم بگذارد، بیشتر احساس بی‌‌نیازی می‌‌کند.
حضرت می‌‌فرمایند: اوّل؛ اگر کسی بخواهد احساس بی نیازی کند، امّا نه بر اثر مال؛ دوم؛ «وَ رَاحَةَ الْقَلْبِ مِنَ الْحَسَدِ» و دلش از بیماری کشنده حسد آسوده گردد، چون حسد یکی از بیماریهای روانی است و همین آدم را بی‌‌چاره می‌‌کند و حسد انسان را رنج می دهد و او را تا سرحدّ مرگ می برد. سوم: «وَ السَّلَامَةَ فِي الدِّينِ»، واگر کسی بخواهد دینش را هم حفظ کند و سالم بماند؛ این را خوب دقّت کنید که روایت سه مورد را می‌‌گوید که: غنای بدون پول، راحتی دل از بیماری کشنده حسد، سلامت در دین. اگر کسی این سه را می‌‌خواهد ، «فَلْيَتَضَرَّعْ إِلَى اللَّهِ فِي مَسْاَلَتِهِ بِاَنْ يُكْمِلَ عَقْلَهُ»، باید در خواسته‌‌ای که از خدا دارد تضّرع کند، نه فقط دعا کند، بلکه تضرّع کند چون تضرّع بالاتر از دعا است. تضرع یعنی خواسته‌‌ای که همراه با سوز و ناله و سوزش دل باشد. لذا می‌‌گویند: تضرّع همیشه را با زاری همراه است. «فَلْيَتَضَرَّعْ إِلَى اللَّهِ فِي مَسْاَلَتِهِ»، در خواسته‌‌اش تضرّع کند، چه بخواهد در سؤالش؟ «بِاَنْ يُكْمِلَ عَقْلَهُ»، از خدا بخواهد به او عقل بدهد. می فهمی یعنی چه؟ بخواهد خدا عقلش را کامل کند. معلوم می‌‌شود منشأ هر سه موردی که آقا فرمودند جهل و نفهمی و بی شعوری است. کسی که دنبال پول می‌‌رود تا خودش را بی‌‌نیاز کند، بی‌‌شعور است. کسی که حسد می‌‌ورزد، بی شعور است. عقلش کم دارد. کسی که ضربه به دینش می‌‌زند، آن هم از نظر عقلی کم دارد.
دین ما دین شعور است. هرچه سطح شعور بالاتر برود، از نظر دینی و همة این جهات، این‌‌ها هم همه بالا می‌‌روند. حتّی در بهشت، مقامات بهشتی بر محور عقل و شعور است. هرچه معرفت و شعور بالاتر ، درجه‌‌اش در بهشت بالاتر. در روایتی است که: ارزش یک رکعت نماز آدم با معرفت پیش خدا بیشتر است از هزار رکعت نماز انسان بی‌‌معرفت دارد.
بحار الانوار ج 1 ص 139
یکشنبه 17 اردیبهشت 91 – 14 جمادی الثانی 1433