روی عن علی (علیه‌‌‌السلام) قال:
«لا تَفرَح بِالغِنَاءِ وَ الرَّخَاءِ وَ لا تَغتَم بِالفَقرِ وَ البَلاءِ فَإِنَّ الذَّهَبَ يُجَرَّبُ بِالنَّارِ وَ المُؤمِنُ يُجَرَّبُ بِالبَلاءِ. »
روایتی از امیرالمؤمنین (علیه‌‌‌السلام) منقول است که حضرت فرمودند: به سبب دستیابی به اموال دنیا خوشحالی نکن! فرح و شادی نکن؛ اگر به ثروت وغنا رسیدی، خوشحال نشو؛ و اگر در زندگی احساس کردی که مثلاً گرفتاری نداری، همه کارهایت رو راست است و در کارهایت پیچیدگی نیست و مشکلی نداری، به این‌‌‌ها خوشحال نشو! «لا تَفرَح بِالغِنَاءِ وَ الرَّخَاءِ». از آن‌‌‌طرف، عکسش، اگر دستت خالی شد اندوهگین نشو، اگر از نظر مالی کمبود و فقر داری، اندوهگین نشو! اگر در زندگی‌‌‌ات مشکل و گرفتاری و بلاء پیش آمده، مغموم نشو! «وَ لا تَغتَم بِالفَقرِ وَ البَلاءِ». پس نه از ثروت و راحتی خوشحال شو و نه از فقر و بلا بدحال.
هر دو بخش روایت یک سیاق دارند. امّا حضرت بخش دوم روایت که دردآورتر است را توضیح می‌‌‌دهند. «فَإِنَّ الذَّهَبَ يُجَرَّبُ بِالنَّارِ»، این را بدان! طلا را به وسیلة آتش می‌‌‌آزمایند، برای امتحان کردن آن را در کوره می‌‌‌اندازند. «وَ المُؤمِنُ يُجَرَّبُ بِالبَلاءِ»، خدا هم مؤمن را به بلاء امتحان می‌‌‌کند و می‌‌‌آزماید. گرفتاری، کمبود مالی و پیچش‌‌‌هایی که در زندگی‌‌‌اش ایجاد می‌‌‌شوند. هر کدام یک نوع آزمایش الهی هستند. البتّه هیچ مانعی هم ندارد که بر اثر اعمال آزمایش‌‌‌ها شدّت و ضعف پیدا کنند.
می‌‌‌خواهم مطلبی را به طور کلّی عرض کنم: امیرالمؤمنین (علیه‌‌‌السلام) در این روایت بخشی از آزمایش‌‌‌های الهی را فرمودند. این را بدانید! سراسر زندگی دنیا، امتحان است. این جزء معارف ما است که سراسر زندگانی دنیا برای انسان‌‌‌ها امتحان و آزمایش الهی است. خدا لحظه به لحظه ما را امتحان می‌‌‌کند. چه نعمت بدهد و چه بگیرد، در هر دو صورت دارد امتحانم می‌‌‌کند. موقعی هم که نعمت می‌‌‌دهد، می‌‌‌خواهد ببیند چند مرده حلّاجی؟ کفران نعمت می‌‌‌کنی یا نه؟ وقتی ثروت و راحتی به دست آوردی، خدا یادت هست یا از یادت می‌‌‌رود. پس خدا همان موقعی که در رخاء وغناء هستیم، دارد ما را امتحان می‌‌‌کند . از آن طرف، وقتی هم که نعمتی را می‌‌‌گیرد، آنجا هم دارد ما را امتحان می‌‌‌کند. حواست جمع باشد! من و شما همیشه سر کلاس امتحانات الهی هستیم.
این روایت در ارتباط با مؤمن است، به کفّار کاری ندارد، «وَ المُؤمِنُ يُجَرَّبُ بِالبَلاءِ». کفّار مثل حیوانات هستند که خدا علف‌‌‌ جلویشان می‌‌‌ریزد تا بخورند و لگد بیاندازند تا بعد به حسابشان برسد. امّا خداوند دارد لحظه به لحظه من و تو را که اعتقاد داریم و می‌‌‌گوئیم به خدا و مبدأ و معاد مؤمن هستیم، امتحان می‌‌‌کند تا ببیند راست می‌‌‌گوئیم که مؤمن هستیم یا نعوذ بالله دروغ می‌‌‌گوئیم.
غررالحکم ص 99 روایت 1716
یکشنبه 21 خرداد 91 – 19 رجب 1433