رُوِيَ عَنْ عَلِيٍ اَميرِالمُومِنينَ عَلَیْهِ السَّلامُ قالَ:
صِفَتانِ لا يَقْبَلُ اللهُ سُبْحانَهُ اَلْاَعْمالَ اِلا بِهِما اَلتُّقي وَالاِخْلاصُ[1]
ترجمه روایت: حضرت امیر المؤمنین علی علیه السلام فرمودند:
دوخصلت است كه خداوند سبحان اعمال نيك را نمي پذيرد مگر به آن دو خصلت: تقوا(پرهيزازگناه) و اخلاص(فقط براي خدا كار انجام دادن)
شرح روایت: هر عملي كه پيكره آن نيك و خير محسوب شود چه اعمال واجب مانند نماز و روزه و چه مستحبات بايد مقرون و همراه با دوخصلت تقوا و اخلاص باشد تا پذيرفته شود. عدم پذيرش و مقبول نبودن اعمال با باطل بودن آن فرق دارد. و صحت عمل غير از قبولي عمل است. زيرا ممكن است انسان عمل واجبي مانند نماز و روزه و... را با رعايت تمام شرايط شرعيه كه در رساله آمده است انجام دهد. در اين حالت، از او اسقاط تكليف شده كه عمل را انجام داده و باطل نمي باشد. ولي چون پرهيز از گناه ندارد، نماز او مورد قبول واقع نمي شود. يعني مراتب و آثار نماز بر او مترتب نمي شود.
در اين روايت اخلاص در مقابل ريا (يعني اعمال را براي غيرخدا انجام دادن نيست) بلكه بالاتر ازاين معنا مي باشد. اخلاص به اين معناست كه عملي از همه جهات خدايي باشد و حتي در مرتبه ي بالاتر، بهره ي نفساني و قيامتي در آن نباشد. يعني به خاطر ترس از جهنم و يا شوق به بهشت نبوده و فقط براي خدا باشد.
امام صادق عليه السلام مي فرمايند: اگر انساني 50 سال خدا را عبادت كند و در اين مدت اگر دوركعت از تمامي اين نمازها با اخلاص باشد، يعني خداوند از او قبول كند، بهشت براي او واجب شده و درهاي جهنم به رويش بسته خواهد شد. حتي مي فرمايند خداوند سبحان آن قدركريم و رحيم است كه از ميان نماز 50 سال او دو ركعت نماز سالم و مقبول سرهم كرده و بيرون بياورد؛ مثلاً از هر نمازي يك حرف تا اين كه يك نماز كامل شود و همين دو ركعت نماز كامل شده باعث نجات انسان مي شود. وقبولي اعمال مراتبي دارد كه به مرتبه ي ايمان انسان بستگي دارد.
[1] . غرر و درر آمدي، روايت 2914، صفحه 155