8 – آیا عیدی هایی که ما می گیریم خمس دارد یا خیر؟
پاسخ – فتوای برخی از فقها و مراجع معظم تقلید مانند امام راحل (ره) و مقام معظم رهبری و برخی مراجع دیگر این است که عیدی خمس ندارد . حتی اگر استفاده نشود و تا سر سال نیز باقی بماند. اما برخی از مراجع دیگر می گویند اگر استفاده شد خمس ندارد، ولی اگر استفاده نشد و تا سر سال باقی ماند باید خمس آن را بپردازند.
26 – یک سال است خانه دار شده ایم و خیلی بدهکار هستیم آیا خمس به ما تعلق می گیرد ؟
پاسخ – شاید تعلق بگیرد و شاید هم نگیرد. اما مهم آن است که در زندگی خود حساب و کتاب داشته باشید. شما باید به دفتر مرجع تقلید خود ، نماینده ی او و یا کسی که از جانب او اجازه ی محاسبه دارد مراجعه کنید تا اموال شما حسابرسی شود . ممکن است مبلغی بدهکار نشوید و ممکن هم است یک مقداربدهکار شوید . اگر مبلغ زیاد بود و الان نتوانستید بپردازید راه حل دارد . به شما مهلت می دهند که درآینده و یا به صورت اقساط بدهی خود را بپردازید. اما صرف اینکه ما خانه نداریم و یا بدهکار هستیم پس خمس به ما تعلق نمی گیرد ، درست نیست . ممکن است به شما تعلق بگیرد اما مقدار آن کم باشد . اصل مسئله این است که در زندگی خود نسبت به این واجب الهی و شرعی حسابرسی داشته باشید .
31- خمسی که به درآمد تعلق می گیرد آیا به حقوق بازنشستگی نیز تعلق می گیرد یا خیر؟
پاسخ – اگر حقوق بازنشستگی خرج زندگی نشود و تا سر سال خمسی چیزی از آن باقی بماند، به آن مقدار باقی مانده خمس تعلق می گیرد .
35 – ما یک زمین کشاورزی داریم که در آن گندم کشت می کنیم . پدر ما فوت کرده است می گویند که نمی خواهد زکات آن را بدهید ما باید چکار کنیم ؟
پاسخ – در مسئله ای که مطرح کردند به نظر من خمس با زکات اشتباه شده است . زمین کشاورزی که به شما به ارث رسیده خمس ندارد چون ارثیه است . مگر اینکه شما بدانید به آن خمس تعلق گرفته و خمس آن را نپرداخته اند. اما زکات به خود زمین تعلق نمی گیرد ، در مورد گندم ، اگر این گندم از قبل بوده که زکات آن به پدر شما واجب بوده که انشاء اله پرداخته است اما اگر بدانید که نپرداخته آن را نیز باید بپردازید . اما گندمی که الان شما می کارید اگر به حد نصاب برسد با شرایطی که گفته اند زکات به آن واجب است . این مسئله که چون زمین به شما به ارث رسیده و الان گندم می کارید زکات ندارد صحیح نیست بلکه باید زکات آن را بپردازید .
71 – پولی را که در بانک می گذاریم و وام برای مسکن می گیریم آیا به آن خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – پولی را که شما سپرده گذاری کرده اید که بعد وام بگیرد ، این خمس دارد . اگر این ثبت نام بشود برای مسکن مورد نیاز و بعد مسکن را تحویل می دهند در حقیقت پرداختن پول مسکن است ولی اگر در بانک سپرده گذاری بکنید که بعد وام بگیرید این خمس دارد . اگر وضع مالی شما جوری است که اگر الان بخواهید خمس آنرا بدهید آن وام را نمی توانید بگیرید و اگر وام را نگیرید نمی توانید خانه تهیه بکنید ، شما به دفتر مرجع تقلید خودتان مراجعه بکنید و اجازه بگیرید و دست گردون می کنند و اصطلاحا خمس را می گیرند و به شما قرض می دهند و فعلا شما می توانید در آن اموال تصرف کنید و هر وقت که توانستید و مهلت دادند خمس آنرا می پردازید .
84 – اگر وسایلی را برای تزئین منزل مثل گلدان بخریم ، به آن خمس تعلق می گیرد؟
پاسخ – معمولا در منزل وسایل تزئینی هست و در هر زمانی وسایل تزئینی مناسب همان زمان را دارد . یک وقت شما می بینید که تابلو فرش گرانبهایی روی دیوار نصب شده است یا ظروف تزئینی گران قیمت که هیچ وقت هم مورد استفاده قرار نمی گیرند و فقط زیبایی دارد . اینها جزو هزینه های جاری زندگی است و به آن خمس تعلق نمی گیرد . زیرا اینها جزو مصرف است و شما مصرف کرده اید . آن چیزی که مصرف نمی شود باید سر سال خمس آن داده بشود. اگر شما مطابق شان خودتان چیزی را برای تزیین تهیه کرده اید مانعی ندارد . مهم این است که مطابق شان باشد . مثلا در خانه ای تابلو فرش گران قیمتی زده اند ولی نسبت به این خانه و وسایل آن ، این تابلو مناسب نیست و خمس دارد ولی تابلو فرشی مناسب با آن اتاق ، فضا و وضع صاحب منزل اشکالی ندارد و خمس به آن تعلق نمی گیرد .
91– با توجه به اینکه ازدواج سنت پیامبر است و جوانان جز با پس اندازها نمی توانند این کار را انجام بدهند ، آیا به این پس اندازها که بصورت پول یا جنس است خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – انشاء الله سنت ازدواج در جامعه ی ما هر چه بیشتر ترویج و عملی بشود . و سنین ازدواج پایین بیاید. در این زمینه دو تا نظریه در بین فقهاء ما وجود دارد . یک قاعده ی کلی داریم که اگر شما نیازی داشته باشید و نتوانید یک دفعه آن نیاز را برآورده کنید و محتاج آن باشید که برای آن نیاز پس انداز کنید مثل خرید خانه یا لوازمی که قیمتش سنگین است از جمله برای ازدواج . اگر در طی چندسال این کار را کردید بنظر بعضی از فقهاء خمس ندارد . اما بنظر بسیاری از مراجع تقلید اگر پولی جمع کنید و جنسی برای استفاده نخردید خمس دارد . من توصیه می کنم که شما به نظر فتوای مرجع تقلید خودتان مراجعه کنید . اگر فتوای ایشان این بود که باید خمس بدهید . این طور نیست که شما باید همه ی آنرا یک دفعه بدهید . بعد از محاسبه خمس ، بدهی به گردن شما می آید و می توانید بتدریج آنرا پرداخت کنید بدون اینکه مشکلی برای ازدواج شما پیش بیاید .
98 – ما پولی را برای خرید خانه در یک بانک گذاشته ایم . اگر بخواهیم الان خمس آن را بپردازیم پول ما برای خرید خانه کم می شود . آیا می توانیم این پول را خرج کنیم و هروقت که امکانات مالی داشتیم خمس آن پول را بپردازیم؟
پاسخ – طبیعی است که خمس، دادن یک پنجم مال است و از آن پول کم می شود . یعنی فرضاً اگر شما پنجاه میلیون تومان پس انداز کرده اید برای اینکه خانه ای بخرید . اگر یک پنجم آن به عنوان خمس پرداخت شود ، توان مالی کمتری خواهید داشت. اما این مسئله مجوزی برای عدم پرداخت این واجب نیست . البته در میان فقها و مراجع معظم تقلید کسانی هستند که فتوا داده اند، اگر کسی برای خرید خانه پولی پس انداز کرد و نیازبه خانه داشت، فعلاً هم نمی توانست خانه بخرد و باید پول را تدریجی جمع می کرد ، اگر یک سال هم بشود به فتوای برخی از مراجع خمس ندارد . من نمی دانم که شما مقلد کدامیک از فقها هستید اما بسیاری از مراجع معظم هم می گویند چون پول است و پس انداز شده و به مصرف نرسیده ، خمس به آن تعلق می گیرد . نکته ی دوم این است که اگر شما مقلد کسی هستید که خمس را برای این پولی که شما برای خرید خانه پس انداز کرده اید واجب می داند ، لازم نیست یک دفعه بپردازید که برای شما اشکال ایجاد کند . می توانید به دفتر مرجع تقلید خود یا نماینده ی ایشان مراجعه کرده و آن را حساب کنید . این بدهی مانند سایر بدهی ها به گردن شما می آید ولی می توانید آن را تدریجی بپردازید . یعنی هر وقت توان مادی داشتید می پردازید . چون این حق اله است و نمی خواهید به مردم پاسخگو باشید . شما خودتان هستید و خدای خود . بنابراین کم کم به تدریج این دِین را می پردازید تا زمانی که توان مالی پیدا کنید و از زیر بار این دِین خارج شوید .
145 – آیا خریدن وسیله ی نقلیه خمس دارد ؟
پاسخ – وسیله ی نقلیه که برای جابجایی افرادخانه خریداری می شود ، اگر شخص حسابرسی خمسی در زندگی داشته باشد ، وسیله ی نقلیه خمس ندارد و به آن معونه می گویند یعنی آنچه که در زندگی مورد احتیاج است . اگر کسی حسابرسی نداشته باشد ممکن است که خانه و ماشینی که خریده به آن خمس تعلق گرفته باشد . چنین افرادی باید به حسابرسی اموال شان اقدام بکنند.
163 – فرق بین خمس و زکات چیست ؟
پاسخ – اینها با هم فرق های زیادی دارند . متعلقات و مصارفش تا حدودی با هم فرق دارد . خمس غالب افراد جامعه را شامل می شود و تمام کسانی که درآمد دارند ممکن است که خمس به آنها واجب بشود . زکات بر همه واجب نیست . فقط زکات فطره بر همه واجب است .
164 – اگر ما قبل از حج ، خمس و زکات ندهیم ، آیا حج مقبول نیست ؟ آیامی توانیم بعد از اعمال حج خمس را بپردازیم ؟
پاسخ – حج ، خمس و زکات هر کدام از واجبات است . همان طو رکه می خواهید به حج بروید باید واجبات دیگر را هم انجام بدهید . گاهی یک واجب مبتی بر عمل واجب دیگری است . داریم که اگر مال حرام در مال کسی باشد حج او قبول نمی شود و گاهی ممکن است که حج صحیح نباشد که صحت مرحله ای پایین تر از مقبولیت است . ممکن است که عملی صحیح باشد ولی قبول نشده باشد . پس اگر حسابرسی خمسی در اموالتان ندارید یا زکات بدهکار هستید سعی کنید قبل از حج آنرا بپردازید . اگر خدا به شما توفیق داده که به حج بروید ، دستورات او را هم عمل کنید.
251 – آیا زن و مرد باید خمس هایشان را جداگانه حساب کنند ؟
پاسخ – اگر هر دو کار می کنند و در آمدی دارند ، باید هر کدام جداگانه حساب داشته باشند . و هر کدام نسبت به اموال خودشان وظیفه دارند . اما می توانند با هم مراجعه بکنند و حساب بکنند . هر مقدار که در سال خرج شده و خمس مابقی آنرا حساب بکنند . پس می توانند هر دو با هم یک حساب داشته باشند .
283 – آیا ما می توانیم زکات فطریه را نگه داریم تا به فقیر بدهیم یا باید بلافاصله آنرا بپردازیم ؟
پاسخ – وقت پرداخت زکات فطره از شب عید فطر تا ظهر عید است . پس باید در این فاصله زکات فطره پرداخت بشود . بعضی گفته اند که واجب است قبل از نماز عید فطر زکات فطره پرداخت بشود . اگر برای شما امکان پرداخت نیست می توانید آنرا کنار بگذارید و بعدا به فقیر مورد نظر بدهید یا کسی را وکیل کنید که این فطریه را از طرف شما به فقیر مورد نظر بدهد و شما پولش را به آن طرف بدهید .
309 – اگر وام بگیریم و با آن وسایل بخریم، آیا این خمس دارد ؟
پاسخ – وامی که شما می گیرید خمس ندارد ولی اگر این وام خرج نشود یا سرمایه گذاری بشود ، سر سال خمسی به مقداری که شما اقساط پرداخت کرده اید خمس دارد ولی بقیه اش ندارد . در ضمن وامی که شما می گیرید باید در جای خودش مصرف بشود .
331 – اگر به ما کادویی بدهند ، آیا به آن کادو خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – آنچه که به شما کادو می دهند و شما هم به دیگری می دهید خمس ندارد . اگر به شما چیزی را دادند و شما از آن استفاده نکردید و تا سر سال بدون استفاده ماند خمس دارد ولی بعضی از فقها می فرمایند که خمس ندارد .
336 – پولی را برای حج عمره در بانک گذاشته ام تا نوبتم بشود . آیا به آن خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – در وضعیت فعلی که افراد برای ثبت نام به بانک مراجعه می کنند و طبق قراردادی پول را سرمایه گذاری می کنند که حتی سود هم به آن تعلق می گیرد . و این پولی که طرف ثبت نام کرده برای خودش است و اگر پولش را بگیرد نوبت از دستش می رود ، به فتوای اکثر مراجع تقلید این پولهای ثبت نامی اگر از یکسال بگذرد خمس آن باید پرداخته بشود. اگر این قرارداد طبق یکی از عقود شرعی مثل مضاربه باشد و به آن عمل بشود اشکالی ندارد . سود آن چون قابل وصول نیست خمس ندارد . اگر فرد سود آنرا را دریافت بکند که در این صورت نوبتش از بین می رود ، خمس دارد . هر وقت نوبت شما شد ، یک تماس با مرجع تقلید خودتان داشته باشید و مسئله را بپرسید .
338 – اگر کسی تاکسی با قرض بخرد و با آن کار کند و قرضش را بدهد . آیا به این ماشین که سرمایه است خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – اگر طرف این را بعنوان سرمایه زندگی خریده و با سختی این کار را کرده است ، فعلا خمس بر او واجب نیست . به فرض اگر توانایی پرداخت خمس را داشته باشد می تواند کم کم یا با دست گردون آنرا بپردازد و آنچه که روی این ماشین قرض یا وام گرفته خمس ندارد . اگر یک بار خمس این ماشین پرداخته بشود ، دیگر خمس به آن تعلق نمی گیرد.
364– من مقداری پس انداز دارم که به آن دسترسی ندارم . آیا به آن خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – اگر پس انداز از درآمد سالانه است خمس به آن تعلق می گیرد . اما اگر امکان دسترسی به آن نیست فعلا واجب نیست که خمس آنرا بپردازید ولی وقتی پول بدست تان آمد خمس آنرا بپردازید.
365 – من خانه دار هستم و مبلغی پول را که بیش از یک سال است پس انداز کرده ام و بصورت قرض الحسنه بدون بهره در بانک می باشد . برای خرجی خودم هم به آن نیازی ندارم . آیا به این پول خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – با توجه به توضیحات شما که این پول پس انداز است و بیش از یکسال از آن می گذرد و به آن هم نیازی ندارید، به این پول خمس تعلق می گیرد .
366 – مبلغی از پدرم بصورت نقدی به من ارث رسیده است . من آنرا در بانک بصورت قر ض الحسنه گذاشته ام . پدرم هم اهل خمس بوده است . من این پول را برای رفتن به خانه ی خدا در بانک گذاشته ام . آیا به این پول خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – چون این مبلغ ارث است و پدر شما هم اهل خمس دادن بوده است ، به این پول خمس تعلق نمی گیرد .
379 – آیا زکات بر همه ی مشاغل تعلق می گیرد ؟
پاسخ – خیر . زکات بر نُه چیز تعلق می گیرد . گرچه موارد مستحب هم دارد . یکی غلات اربعه است: گندم ،جو ، خرما و کشمش . سه نوع دام : شتر ، گوسفند و گاو . دونوع سکه : سکه ی طلا و سکه ی نقره . اینها شرایطی دارد که زکات به آنها واجب بشود .
380 – آیا خمس بر همه تعلق می گیرد ؟
پاسخ – کسی که در زندگی اش درآمدی دارد باید حساب خمسی داشته باشد . وقتی از خرجی سال مبلغی اضافه بیاید ، به آن خمس تعلق می گیرد .
385 – اگر برای پس انداز زمینی بخریم به آن خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – بله. یک بار خمس آنرا می پردازید و بعد هر چه بماند دیگر خمس ندارد . مگر اینکه به قصد سودآوری باشد که آن سودش درآمد جدید می شود .
387– آیا به جهیزیه خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – اگر طرف جهیزیه را بصورت کم کم خریداری کند و قدرت ندارد که یکجا آنها را خریداری کند به فتوای اکثر فقهاء خمس ندارد .
391 – کارهایی که برای فرار از خمس انجام می دهند مثل هبه کردن، آیا اشکال شرعی ندارد ؟
پاسخ – هبه ای که برای فرار از خمس باشد تاثیری ندارد . برای هدیه طرف باید قصد بخشش قطعی داشته باشد . ولی اگر صرفا برای اینکه خمس نپردازد هدیه می دهد این اثری ندارد و باید خمس مال را بپردازد .
400 – در بعضی از روستاها مردمی به اسم سادات می آیند و مطالبه ی خمس می کنند . حتی در فصل زمستان مطالبه ی زکات می کنند . ما باید با این افراد باید چه برخوردی داشته باشیم ؟
پاسخ – نصف خمس سهم امام است و نصف آن هم سهم سادات است . اگر شما حتما می دانید که طرف سادات و فقیر است و اگر شما از مرجع خود اجازه دارید می توانید خمس را به طرف بدهید . در مورد زکات هم اگر می دانید که طرف فقیر است به او زکات را بدهید ولی اگر نمی دانید که طرف فقیر است نمی توانید به او زکات بدهید .
413 – در آخر خدمتم به من پاداشی تعلق گرفته است . من مقداری از آنرا سرمایه گذاری کرده ام و مقداری هم به همسرم بابت مهریه و مقداری را برای دخترم جهیزیه خریده ام . مرجع تقلید من امام خمینی می باشد . آیا به این خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – بنظر امام خمینی پاداش خمس ندارد . مبلغی که به همسرتان بعنوان مهریه داده اید خمس ندارد و مقداری هم که برای جهیزیه داده اید خمس ندارد . اصل مبلغی هم که سرمایه گذاری کرده اید خمس ندارد ولی اگر سرمایه گذاری سودی داشت و تا آخر سال مصرف نشد و از آن باقی ماند ، باید خمس آن سود را بدهید .
422 – آیا پولی که در بانک گذاشته ایم و می دانیم که حتما در آینده به آن نیاز خواهیم داشت خمس به آن تعلق می گیرد ؟
پاسخ – به فتوای بعضی از فقهاء اگر این پول نیاز است و چاره ای جز پس انداز ندارید این پول خمس ندارد . اما فتوای بعضی از مراجع این است که پولی که پس انداز شده و در سال خرج نشده است خمس به آن تعلق می گیرد ولی شما اگر به آن نیاز دارید می توانید از مرجع تقلید خود اجازه بگیرید که فعلا خمس آنرا نپردازید و وقتی نیاز شما برطرف شد خمس آنرا بپردازید .
463 – آیا بعد از فوت شوهر به حقوق و مزایایی که به همسر منتقل می شود خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – خیر . اگر مقصود اموالی است که از شوهر به ارث می رسد ،ارث خمس ندارد مگر اینکه بدانند متوفی خمس را نداده است . اگر منظورشان حقوق دریافتی شوهرشان است که به ایشان می دهند بسیاری از فقهاء می فرمایند که این مثل حقوق خودش است و در سر سال اگر از آن حقوق اضافه بیاید خمس دارد . بعضی از مراجع اعتقاد دارند که این مثل حقوق خودش نیست و اگر سر سال اضافه آمد خمس ندارد . شما باید نظر مرجع تقلیدتان را جویا بشوید .
502 – من با دفتر مرجع خودم صحبت کرده ام و خمس اموالم را حساب کرده اند . آیا برای خمس سال آینده باید تا سر سال صبر کنم ؟
پاسخ – وقتی شما اموال خودتان را حساب کرده اید آن سال ، سال خمسی شما حساب می شود و تا سال آینده اگر شما درآمدی داشتید یا پس اندازی داشتید که از خرج سال اضافه ماند باید خمس آنرا بپردازید .
508 – آیا پولی که ما در صندوق قرض الحسنه می گذاریم خمس به آن تعلق می گیرد ؟
پاسخ – پولی که از درآمد بین سال پس انداز می شود چه در خانه پس انداز بشود ، چه در بانک ، چه به کسی قرض داده بشود و چه در گردش باشد ، این پس انداز محسوب است و سر سال خمس دارد . به پولی که انسان قرض می دهد یا سپرده ای که امکان گرفتن آن از بانک نیست خمس تعلق می گیرد که یک وقت وجوب خمس است و یک وقت زمان پرداخت آن است که هر وقت پول دست تان آمد خمس آنرا می پردازید . بین قرض و آنچه که انسان کار کرده است و طلب دارد و هنوز دستش نرسیده است فرق دارد . اگر انسان مزدی را طلبکار است و سر سال خمسی برسد این پول خمس ندارد . اگر انسان پولی را گرفته و بعد قرض بدهد یا سپرده گذاری کرده بکند این خمس دارد ولی زمان پرداخت آن وقتی است که پول را پس بگیرد.
510 – ما برای عمران روستا هیچ بودجه ای نداریم . آیا ما می توانیم زکات را برای ساختن پل در روستا خرج کنیم ؟
پاسخ – اگر پلی در روستا نیست یا مدرسه ای نیست ( نه اینکه بخواهند مدرسه ی دیگری بسازند ) بشرط اینکه مردم هم خودشان زکات را بدهند ، اشکالی ندارد ولی نمی توان از زکات فطره برای اینکار استفاده کرد ، فقط می توان از زکات مال استفاده کرد . احتیاط آن است که زکات فطره به فقرای مومن داده بشود .
512 – بعضی از چیزهایی که بعنوان جهیزیه به ما می دهند ممکن است که سالها مورد استفاده قرار نگیرد . آیا به اینها هم خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – اگر جهیزیه مورد استفاده قرار نگیرد ، اگر دیگران برای شما آنرا خریده اند مثلا پدرتان آنرا خریده است یا برای شما هدیه آورده اند ، بعضی از مراجع می فرمایند که چون اینها هبه است خمس ندارد . بعضی از فقها می فرمایند که اگر جهیزیه مورد استفاده قرا نگرفت باید خمس آنرا پرداخت. پس شما باید نظر مرجع تقلید خودتان را بپرسید .
534 – آیا زکات بر تمام محصول تعلق می گیرد یا بر مازاد محصول تعلق می گیرد ؟
پاسخ – اگر قبل از زکات محصولاتی چیده و استفاده شد اشکالی ندارد . مثلا گندم ها را قبل از اینکه خوشه ببندند می چینند و به حیوانات بعنوان علوفه می دهند . اما وقتی که خوشه بست یا وقتی خرما زرد و سرخ شد به آن زکات تعلق می گیرد که اگر به حد نصاب برسد باید زکات آن پرداخته بشود . هزینه هایی که فرد برای محصول خرج کرده است را از محصول کم می کنند و مازاد آنرا زکات می پردازند .
594 – من مقداری طلا دارم . بعضی مواقع از آنها استفاده نمی کنم ، آیا به این طلاها خمس واجب است ؟
پاسخ – اگر این طلاها مورد نیاز شماست و خانمهای در حد شما هم این طلاها را دارند ، به آنها خمس تعلق نمی گیرد . ولی اگر طلای شما اضافه است و از درآمد سال تهیه شده است خمس دارد . اگر طلاها در شان شما و مورد نیاز شماست اشکالی ندارد و خمس به آن تعلق نمی گیرد .
597 – آیا به جهیزیه ی عروس خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – اگر کسی کم کم جهیزیه تهیه بکند و در حد عرف باشد خمس ندارد ولی اگر جهیزیه در حد عرف محل نباشد و یک جا خریداری بشود به آن خمس تعلق می گیرد .
618 – حدود ده سال است که ازدواج کرده ایم ولی امسال خمس را محاسبه کردیم . قسط اول آن را نیز پرداخت کرده ایم . گفتند وقتی خمس شما را تحویل دادیم یک درصدی از آن را معمولاً به خود ما باز می گردانند . آیا این کار اشکالی ندارد؟
پاسخ - در خصوص این کار باید اجازه گرفته شود . یعنی اگر یک بخشی را به آن شخصی که واسطه است باز گرداندند . در صورتی که این واسطه بخواهد این وجه را به بدهکار ( یعنی کسی که خمس مال خود را می پردازد) بدهد، باید از مرجع تقلید و یا وکیل مرجع تقلید اجازه بگیرد . اگر اجازه دادند اشکالی ندارد.
670 – من از سال هفتاد ازدواج کرده ام . ما تابحال خمس نداده ایم . ما مستاجر هستیم و زمینی داریم که تا هفت سال باید قسط آنرا بدهیم . آیا به این زمین خمس و زکات تعلق می گیرد ؟
پاسخ – زمین زکات ندارد .گندم ، جو ، خرما ، کشمش ، شتر ، گاو ، گوسفند ، سکه طلا و نقره زکات دارد . ممکن است زکات فطره بر شما واجب باشد . ممکن است که خمس هم برشما واجب باشد . شما به دفتر مرجع تقلیدتان مراجعه کنید و حساب خمسی را انجام بدهید . ممکن است که شما بدهکار بشوید یا بدهکار نشوید . ارتکاب گناه در زندگی باعث مشکلاتی در زندگی می شود و همچنین مانع استجابت دعا هم می شود .
708 – آیا می شود زکات فطره را در صندوق صدقات انداخت ؟
پاسخ – اگر شما مطمئن هستید که این به مصارفی می رسد که جزو زکات فطره است مثل فقرا ، این کار اشکالی ندارد و احتیاط این است که زکات فطریه به فقرا پرداخته بشود . ولی اگر شما این اطمینان را ندارید نمی توانید زکات فطریه را در صندوق صدقات بیندازید .
711 – ارثیه ای از پدرم به من رسیده است و پدرم اهل خمس هم بوده است . آیا من می توانم مبلغی از این را به فردی که فقیر است بدهم ؟ ( خمس )
پاسخ – ارث خمس ندارد . در ضمن شما فرموید که پدرتان اهل خمس دادن بوده است . اختیار این ارثیه با خودتان است و هرکاری می خواهید بکنید .
726 – آیا به کسی که درآمد دارد ولی خرج زندگی اش را پدرش می پردازد خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – ممکن است که به این فرد خمس تعلق بگیرد یا تعلق نگیرد . اگر شما درآمد دارید باید حسابرسی خمسی در زندگی داشته باشید . اگر چیزی بدهکار شدید آنرا می پردازید .
729 – من طلای خانمم را فروخته ام و الان پول آنرا در بانک گذاشته ام . آیا به این پول خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – شما باید طلای خانم تان را باید با رضایت ایشان بفروشید . آقایان توجه داشته باشند که طلایی که متعلق به همسرشان است نمی توانند بدون اجازه ی همسر در آن تصرف بکنند. اگر این طلاها زیور آلات خانم بوده است به فتوای اکثر فقهاء این طلاها خمس ندارد .
735 – من شاغل هستم و هر سال مبلغی برای خرید خانه کنار می گذاشتم و شوهرم هم خانه ندارد . آیا من باید خمس پرداخت بکنم ؟
پاسخ – ممکن است که به این پول شما خمس تعلق بگیرد زیرا خانم واجب النفقه شوهرش است و شوهر باید منزل را تامین کند . فتوای مشهور فقهاء این است که این پول خمس دارد .مگر اینکه تهیه خانه برای شما واجب باشد و شما چاره ای دیگر نداشته باشید و فتوای مرجع تقلید شما این باشد که پول برای خرید خانه خمس ندارد ، دراین صورت شما می توانید خمس نپردازید . درغیر این صورت پول شما خمس دارد .شما با دفتر مرجع تقلید تماس بگیرید و نظر ایشان را بپرسید .
739 – آیا خمس فقط به سادات فقیر تعلق می گیرد ؟
پاسخ – نصف خمس سهم سادات و نصف دیگر آن سهم امام است . سهم سادات با شرایط خاص خودش به سادات فقیر تعلق می گیرد .
751 – اگر ما هنگام سال خمسی ، خانه یا یکی از وسایل منزل مان را بفروشیم و از آن درآمدی بدست آوریم ، آیا به این پول خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – اگر شخص تاکنون حساب خمسی نداشته است و برای اولین بار مراجعه می کند باید این خانه را هم بحساب بیاورد که ممکن است به آن خمس تعلق بگیرد یا نگیرد . ولی اگر شخصی حساب خمسی دارد ، اگر با پول خمس داده یا چیزی که خمس به آن تعلق نمی گیرد مثل ارث ، مثلا خانه از پول ارث تهیه شده است ، اصل این خانه خمس ندارد ولی اگر از درآمد سال خانه را تهیه کرده است بعضی از مراجع می فرمایند که به این خمس تعلق می گیرد . بسیاری می فرمایند که این پول خمس ندارد . بعضی از فقهاء می فرمایند که سود این پول خمس دارد و بعضی می فرمایند که خمس ندارد .
754 – اگر ما در قرعه کشی مبلغ قابل توجهی برنده بشویم و به این پول نیاز داشته باشیم ، آیا به آن خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – اگر قرعه کشی شرعی باشد ، آنچه که شما بدست آورده اید مال شما است و شما حق استفاده از آن را دارید . بسیاری از مراجع تقلید می فرمایند که اگر این پول استفاده نشد و تا سر سال باقی ماند ، شما باید خمس آنرا بپردازید. البته امام خمینی و رهبر انقلاب نظرشان این است که قرعه کشی خمس ندارد .
777 – خانمی فقیر بوده است و با اجازه ی مرجع تقلید خمس به او تعلق گرفته است. اگر مبلغی از خمس باقی بماند آیا به آن خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ- خیر ،به خمس ،خمس تعلق نمی گیرد .
787 – کسی که باید خمس مال خودش را سال قبل پرداخت می کرده و این کار را نکرده است ، الان باید چکار بکند ؟
پاسخ – این مسئله صورتهای مختلفی دارد . آیا از آن پول سودی بدست آورده است یا اینکه آیا خمس آن پول را داده و دست گردان کرده است یا خیر . اگر خمس را حساب کرده و قبلا بدهکار بوده است باید به همان مقدار قبلی خمس را بپردازد. اگر خمس پول را حساب نکرده است دوحالت دارد: یکی اینکه از آن پول سودی بدست آورده است که خمس سود را هم باید پرداخت کند. دیگر اینکه با این پول کاری نکرده است و سودی بدست نیاورده است پس باید همان مبلغی را که بدهکار بوده بپردازد و این کفایت می کند .
793 – من جهت تهیه جهیزیه و بعضی امور پس اندازهایم را طلا می خرم . آیا به اینها خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – اگر شما جهیزیه را خریداری کنید خمس ندارد ولی اگر پول آنرا نگه می دارید باید خمس آنرا بپردازید. اگر شما برای جهیزیه پول را نگه می دارید می توانید به دفتر مرجع تقلید مراجعه کنید و خمس را حساب کنید ولی بعدا آنرا بپردازید.
861 – من خمس خودم را به پیرمرد سیدی که فقیر است می دهم . الان می گویند باید از مرجع اجازه گرفت . تکلیف این چند سال پرداخت خمس چه می شود ؟
پاسخ – نصف خمس سهم سادات و نصف آن سهم امام است . این سهم امام باید صرف ترویج دین بشود . شما می توانید با دفتر مرجع تقلیدتان مطرح کنید. قطعا سهم سادات شما را می پذیرند .
818 – اگر پولی که برای وام های خانوادگی جمع می کنیم بیشتر از یک سال طول بکشد آیا به آن پول خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – وام دریافتی خمس ندارد . مگر اینکه مصرف نشود و اقساط آن پرداخته بشود و به اندازه ی اقساطی که پرداخت شده است خمس دارد. پولی که در صندوق گذاشته می شود و بعد با قرعه آنرا وام می دهند ، اگر پولی که جمع می شود از درآمد بین سال باشد و به سال خمسی برسد خمس دارد .
850 – در مورد سال خمسی و دادن خمس توضیحاتی بفرمایید.
پاسخ – اولین درآمدی که انسان دارد اول سال خمسی یا سال مالی انسان بحساب می آید . مثلا اگر کشاورز باشد اولین محصولی را که برداشت می کند اول سال خمسی او بحساب می آید و اگر کارمند است اولین حقوقی را که می گیرد اول سال خمسی او بحساب می آید . در سال آینده در همان تاریخ ، اگر فرد مقداری از در آمدش را هزینه کرده باشد و مقداری از آن اضافه بیاید که به آن مبلغ اضافه منفعت کسب می گویند ، به این منفعت خمس تعلق می گیرد . پس اگر پول خرج شد و پول دیگری جای آن آمد ،این ملاک خمس داشتن آن نیست. اگر از مجموع درآمد سال خمسی مبلغی اضافه آمد ،خمس دارد ولی اگر چیز اضافه نیاید خمس واجب نیست. ممکن است که اضافه منفعت پول یا مواد غذایی باشد .
856 – من یک میلیون تومان در بانک دارم که هشت صدتومان آن ارثیه است . آیا به این پول خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – به ارث خمس تعلق نمی گیرد ولی به سود آن خمس تعلق می گیرد اگر تا سر سال بماند .
880 – اگر ما هر سال یک سکه طلا برای عروسی نوه هایمان بخریم و آنرا کنار بگذاریم ، آیا به آن خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – اگر شما سکه خریداری می کنید که در آینده به آنها بدهید و الان سکه ها موجود است ، در سر سال خمسی این سکه ها خمس دارد زیرا هنوز مصرف نشده است و آنرا هدیه نداده اید .
890 – ما قرعه کشی فامیلی داریم . الان سال خمسی من فرا رسیده است . من شش قسط از این را پرداخت کرده ام . آیا به این خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – اگر این اقساط از درآمد سالیانه باشد خمس به آن تعلق می گیرد ولی چون این پول الان دست شما نیست ، می توانید وقتی که پول بدست شما رسید، خمس آنرا بپردازید .
894 – من آپارتمانی خریده ام که به آن خمس تعلق می گیرد . آیا من باید الان خمس آپارتمان را بدهم یا می توانم هر وقت آنرا فروختم خمس آن را بدهم ؟
پاسخ – اگر شما می توانید با پول دیگری خمس آپارتمان را بپردازید این کار را انجام بدهید ولی اگر به خود آن پول هم که تا سر سال مانده است خمس تعلق می گیرد باید خمس آن پول را هم بدهید . اگر پولی که شما می خواهید با آن خمس آپارتمان را بپردازید ارث است یا خمس آنرا داده اید می توانید این کار را انجام بدهید . اگر شما می توانید آپارتمان را بفروشید و خمس را بدهید ولی اگر الان آپارتمان را بفروشید ضرر می کنید یا آپارتمان را نمی خرند ، شما می توانید صبر کنید وقتی آپارتمان را فروختید خمس آنرا بدهید .
895 – آیا ارث پدری خمس دارد ؟
پاسخ- خیر . ارث پدری یا مادری خمس ندارد . مگر اینکه انسان مطمئن باشد که به آن ارث خمس تعلق گرفته و پرداخت نشده است . دراین فرض باید خمس ارث پرداخته بشود .
904 – اگر درآمد کسی از خرج سالیانه اش کمتر باشد آیا به او خمس و زکات تعلق می گیرد ؟
پاسخ – زکات اموال به گندم ،خرما ،جو، کشمش و بعضی چهارپایان تعلق می گیرد . اگر کسی از خرج سالیانه اش چیزی اضافه نیاورد ، خمس به او تعلق نمی گیرد زیرا منفعتی نکرده است . اما کسی نمی تواند بگوید به صرف اینکه بدهی های من از دارائی هایم بیشتر است به من خمس تعلق نمی گیرد ، این جمله صحیح نیست . هر کس باید در زندگی حساب و کتابی داشته باشد . ممکن است که بدهی ها برای آینده باشد مثل اقساطی که در آینده باید پرداخت بشود و ربطی به امسال ندارد . ممکن است با اینکه طرف بدهی هم دارد ولی هنوز وقت آن نرسیده است و پنج هزار تومان از هزینه ی زندگی اش اصافه آمده است که باید خمس آن را بپردازد . مهم این است که انسان حسابرسی خمسی داشته باشد .
907 – آیا پولی که ما به حالت رهن به موجر می دهیم خمس دارد ؟
پاسخ – غالب فقها می فرمایند که این پول خمس دارد ولی چون پول دست مالک است فعلا لازم نیست که شما خمس آنرا بپردازید تا وقتی که پول بدست شما بیاید یا شما صاحب خانه بشوید .
918 – بیمه مبلغی برای بیکار شدن به من داده است . من دو میلیون آنرا به همسرم داده ام و مبلغی از آن باقی مانده است . آیا به این پول خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – بسیاری از فقها می فرمایند که پول بیمه خمس ندارد . اگر طبق نظر مرجع تقلید شما پول بیمه خمس داشته باشد ، اگر آن دو میلیون را شما بخشیده باشید خمس ندارد ولی باید خمس مابقی آنرا بپردازید.
929 – من مبلغی بعنوان پاداش در بازنشستگی گرفته ام . بخشی از آن را به همسرم بعنوان مهریه داده ام و بخشی را برای تامین جهیزیه به دخترم داده ام و بخشی از آن را سهام خریده ام . تکلیف خمس من چیست ؟
پاسخ – بنظر حضرت امام خمینی ، پاداش خمس ندارد . بنابراین مبلغی که به شما داده اند خمس ندارد ولی اگر سهامی که شما خریده اید سود بدهد یا افزایش پیدا بکند ، سر سال خمس دارد . اگر شما سود سهام را گرفته اید یا سهام را فروخته اید و خرج کرده اید دیگر به شما خمس تعلق نمی گیرد .
930 – آیا به جوان مجرد هم خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – کسی که مکلف باشد و درآمدی داشته باشد ، به او خمس تعلق می گیرد و ربطی به مجرد بودن یا زن بودن ندارد . هر کس که از خودش درآمدی دارد باید حساب خمسی داشته باشد که اگر بر او خمس واجب شد آنرا بپردازد . بنابر مشهور فتوای فقهاء ، جهیزیه خمس ندارد .
آیا ما می توانیم خمس را به یک فقیر بدهیم ؟
پاسخ – شما باید اول از مراجع اجازه بگیرید و بعد اگر آنها اجازه دادند ، خمس را به آن فقیر بپردازید . زیرا در خمس ، سهم سادات هم هست .
من مبلغی را به فردی قرض داده ام و الان یک سال گذشته است . آیا به این مبلغ خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – اگر این پول از درآمد بین سال باشد و از درآمدی نباشد که به آن خمس تعلق نمی گیرد مثل ارث ، شما هم ثواب قرض را برده اید و هم خمس هم به شما واجب می شود البته وقتی که آن مبلغ را دریافت کردید .
آیا به جهیزیه ی عروس ، خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – جهیزیه ای که متعارف است و مردم آنرا کم کم تهیه می کند و نمی توانند یک جا آنرا تهیه کنند ، خمس به آن تعلق نمی گیرد . اما اگر عرف محل این طور نیست و طرف می تواند آنرا یکجا بخرد ، به این جهیزیه خمس تعلق می گیرد .
اگر مقداری از شیشه ی عطر باقی بماند و ما شیشه عطر دیگری بخریم آیا به عطر باقی مانده خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – اگر شما مواد مصرفی که در طول سال دارید جایگزین کردید یعنی موادی که داشتید مصرف کردید و دوباره آنرا خریدید ، شما باید خمس آنرا بدهید . شیشه عطری که مقداری از آن استفاده شده و بخشی از آن باقی مانده است خمس ندارد . زیرا بخشی که مانده است ارزش مبادله ندارد . حالا اگر شما پنج عدد خمیر دندان خریده اید و سه تای آن باقی مانده است باید خمس باقی مانده را بدهید .
من چندقالی بافته ام ولی مالی از خودم ندارم . آیا من باید برای خودم بصورت جداگانه خمس بپردازم ؟
پاسخ – اگر زندگی شما با شوهرتان با هم است و در یک روز با هم محاسبه ی مال تان را انجام داده اید، سال مالی جداگانه لازم نیست . اگر شما در روز معینی مجموعه ی درآمدها و هزینه ها را محاسبه کرده اید، این کفایت می کند ولی اگر هر کدام از شما درآمد و هزینه های جداگانه دارید ،باید حساب خمسی جداگانه داشته باشید .
خمس بر من واجب شده است ولی نمی توانم آنرا بپردازم . تکلیف چیست ؟
پاسخ – اگر بر شما خمس واجب شده است و الان نمی توانید آنرا بپردازید، شما باید به دفتر مرجع تقلیدتان مراجعه کنید و آنها مبلغ خمس را به شما قرض می دهند و طبق مهلتی که به شما می دهند باید آنرا بپردازید .
اگر مبلغی پول را کنار بگذاریم و خمس آنرا بپردازیم بعد آن پول را به کسی قرض بدهیم یا مبلغی روی آن بگذاریم و به فرد بدهیم. آیا باز باید خمس آن مبلغ را بدهیم ؟
پاسخ – پولی که شما خمس آنرا پرداخته اید و قرض می دهید ، خمس ندارد و پولی را که طرف بر می گرداند خمس ندارد .اگر شما پولی روی آن پول می گذارید و به طرف قرض می دهید ، این مبلغ اضافی اگر از درآمد بین سال باشد سر سال خمسی ، خمس دارد . اگر طرف خودش روی پولی که شما دادید مبلغی اضافه تر گذاشت ، به آن مبلغ اضافه ،خمس تعلق نمی گیرد زیرا طرف خودش این مبلغ اضافی را داده است .
ما یک خانه داریم که در آن نشسته ایم و دو واحد آپارتمان داریم که همسرم یکی از آن آپارتمان ها را به من داده است . آیا به این آپارتمان ها خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – اگر این واحدهای مسکونی اضافه بر نیاز است و از درآمد بین سال تهیه شده است یا پولی بوده که به آن خمس تعلق می گرفته ، شما باید خمس آنرا بدهید . اگر بدهی هم دارد باید از آن کسر بشود یا اگر ارث بوده است یا اصل ساختمان برای ورثه بوده و بعد مقداری از درآمد سال خرج ساختمان کرده اید ، این مقداری که خرج آن ساختمان شده است خمس دارد .
مرجع تقلید ما مرده است و ما الان مرجع دیگری را انتخاب کرده ایم . آیا ما می توانیم خمس خود را بر اساس فتوای مرجع فوت شده حساب کنیم ؟
پاسخ – اگر شما بقای بر تقلید میت هستید می توانید محاسبه را طبق مرجع فوت شده بکنید ولی مبلغ خمس را باید به مرجع جدید بپردازید
من مقداری پول داشتم که به برادرم داده ام و ایشان کم کم به من پس داده است . آیا به این پول خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – اگراین پولی که شما به برادرتان داده اید از درآمد سال بوده است و اگر در دست خودتان هم بود سر سال خمس به آن تعلق می گرفت ، الان هم به این پول خمس تعلق می گیرد . اگر به پولی خمس تعلق نمی گیرد و شما آنرا به کسی قرض بدهید ، به این پول خمس تعلق نمی گیرد .
اگر من بخواهم مبلغی را برای جهیزیه در حساب بانکی دخترم بگذارم ، آیا به این مبلغ خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – اگر شما مبلغی را به دخترتان ببخشید یا آنرا به حساب بانکی او بریزید که حق برداشت داشته باشد و این مبلغ در دست او باشد یعنی قبض صورت بگیرد ، این کار اشکالی ندارد و خمس این پول بر شما واجب نیست .بعضی از فقها می فرمایند که اگر جهیزیه خریداری نشود خمس بر آن پول واجب است و بعصی می فرمایند : به این پول خمس تعلق نمی گیرد .
ما هر ماه مقداری پول در صندوق خانگی می گذاریم و هر ماه یک نفر وام برنده می شود . آیا به این پول خمس تعلق میگرد ؟
پاسخ – اگر شما پولی را که از درآمد بین سال جمع کرده اید که به آن خمس تعلق می گیرد، در این صندوق بگذارید و الان سر سال خمسی شما فرارسیده باشد، باید خمس آنرا بپردازید.
ترشی که در خانه برای فروش آماده می شود، اگر بیش از یکسال بماند خمس دارد ؟
پاسخ – بله. این خمس دارد. زیرا این اضافه ی بر هزینه ی زندگی است .
اگر ما بدانیم که یکی از اقوام ما خمس نمی دهد و ما میهمان او باشیم تکلیف ما در مورد خودمان و میهمانها چیست؟
پاسخ – شما در مورد میهمان ها تکلیف و وظیفه ای ندارید . اگر شما یقین دارید غذایی که می خورید خمس دارد نباید از آن استفاده بکنید ولی اگر چاره ای ندارید باید خمس آنرا خودتان بپردازید . اگر شما یقین ندارید خودتان هم می توانید خمس نپردازید .اگر شما می دانید که صاحبخانه اهل خمس دادن نیست باید او را امر به معروف با شرایطش بکنید .
من نه سال پول جمع کرده ام که خانه بخرم . وقتی آیت الله لنکرانی زنده بودند ایشان می فرمودند که این پول خمس ندارد. الان تکلیف چیست ؟
پاسخ – وقتی شما از ایشان تقلید می کردید نظر ایشان این بوده است که اگر شما چاره ای جز جمع کردن پول برای خرید خانه ندارید، این پول خمس ندارد .اگر شما آن زمان خانه خریده اید که الان دیگر خمسی وجود ندارد . ولی اگر الان این پول موجود است شما باید از دفتر مرجع تقلید فعلی تان سوال کنید و اگر شما هنوز باقی بر فتوای ایشان هستید، پول شما خمس ندارد ولی باید هر چه زودتر این پول را صرف خانه یا مخارج زندگی بکنید تا خمس به آن تعلق نگیرد .
آیا ما می توانیم خمس را به فقرا بدهیم ؟
پاسخ – شما باید از دفتر مرجع تان اجازه ی بگیرید .
من مقداری طلا دارم و می خواهم آنرا به فقیر بدهم ولی خمس آنرا نداده ام. تکلیف من چیست؟
پاسخ – اگر به این طلا خمس تعلق می گیرد شما باید خمس آنرا بپردازید و اگر آنرا به فقیری بدهید او مالک یک پنجم آن طلا نمی شود و این خمس همچنان بر گردن شما باقی می ماند. اما اگر به آن طلا هنوز خمس تعلق نگرفته است تا سر سال نشده آنرا به فقیر بدهید ولی اگر آن طلا جزو زینت آلات خودتان است و می خواهید آنرا به فقیر بدهید، این خمس ندارد.
آیا برای فرار از خمس می توان اموال را به همسر بخشید ؟
پاسخ – خیر ،فرد می تواند اموال خودش را به همسرش ببخشد ولی این بخشش اثری در نپرداختن خمس ندارد و باید خمس آن اموال را بپردازد.
من پیمانکار هستم و درآمدی کسب می کنم که مربوط به پنج سال دیگر است و تا پنج سال دیگر من پولی دریافت نمی کنم .خمس این مال چطور است ؟
پاسخ – اگر شما پنج سال گذشته کار کرده اید و الان یک جا پول را به شما می دهند و شما باید تا پنج سال آینده آنرا خرج کنید ،به این خمس تعلق می گیرد . اگر شما الان توان پرداخت خمس را ندارید می توانید اجازه بگیرید. اگر شما هنوز کاری انجام نداده اید و به شما مساعده ای داده اند تا شما کاری را انجام بدهید، چون هنوز شما مدیون هستید این پول خمس ندارد.
من و همسرم مرجع تقلید مشترکی نداریم . در مورد خمس هدیه ، ما تفاوت فتوا داریم . اگر برای ما هدیه ای آوردند تکلیف ما چیست ؟
پاسخ – اگر هدیه را برای آقا آورده اند باید به نظر مرجع تقلید آقا عمل بشود واگر هدیه را برای خانم آورده اند، باید به نظر مرجع تقلید خانم عمل بشود .ممکن است که این هدیه را برای خانواده آورده باشند، دراین صورت هر کس باید به وظیفه ی خودش عمل کند یعنی نصف هدیه که برای آقا است، آقا باید به نظر مرجع تقلید خودش عمل کند و نصف دیگر هدیه را که برای خانم است ، خانم باید به نظر مرجع تقلید خودش عمل کند .
ما نمی توانیم خمس بدهیم زیرا درآمدمان خیلی پایین است .تکلیف چیست ؟
پاسخ – اگر چیزی از درآمد سال شما اضافه نمی آید خمس بر شما واجب نیست. تمام افرادی که درآمدی دارند، باید حساب و کتاب داشته باشد حتی ممکن است که شما در سر سال پنج کیلو برنج اضافه آورده باشید. پس اگر حساب و کتاب در زندگی باشد مشخص می شود که خمس در زندگی واجب بوده است یا خیر .ممکن است که یک هزار تومانی در زندگی شما خمس باشد و استفاده از آن شبه ناک می شود و مال مخلوط به حرام می شود.
اگر کسی خانه ی شخصی خودش را (که جزو مونه اش است) بفروشد و سودی هم بکند، آیا به این پول خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – اگر این شخص تابحال حساب و کتاب خمسی نداشته است ، اگر الان مراجعه بکند باید این پول را جزو اموالش بگوید که ممکن است به آن خمس تعلق بگیرد یا مصالحه بشود . اما اگر شما حساب خمسی دارید، اگر این خانه از پول ارث تهیه شده است خمس ندارد ولی اگر با پولی خریده است که به آن خمس تعلق می گرفت ، امام خمینی می فرماید که به فروش این خانه خمس تعلق می گیرد مگر اینکه این خانه را با خانه ی دیگری معاوضه بکنند و بسیای از فقها می فرماید که به پول این خانه خمس تعلق نمی گیرد . در سودی که از این خانه بدست می آید اختلاف نظر وجود دارد که بعضی می فرمایند: اگر این سود تا سر سال بماند به آن خمس تعلق می گیرد و بعضی می فرمایند که به این سود خمس تعلق نمی گیرد .
ما به روش دیم گندم می کاریم . وقتی که باران نمی آید آیا به این محصولات زکات تعلق می گیرد ؟
پاسخ – اگر گندم بدست بیاید چه باران آمده باشد چه نیامده باشد ، دراین صورت زکات به آنها تعلق می گیرد . اگر باران نیامده است و گندمی هم بدست نیامده است، در این صورت زکات به آن تعلق نمی گیرد . اگر باران کم بارید و شما با آب دستی به آن آب دادید، زکات آن نصف می شود .گندمی که از آب رودخانه یا دیم استفاه می کند زکات آن یک دهم است ولی اگر از آب موتور یا آب دستی استفاده بشود زکات آن یک بیستم است .
من برای عمره ثبت نام کرده ام ،آیا به پول آن خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – اگر شما از درآمد بین سال برای عمره ثبت نام کرده باشید (در این ثبت نام جدید قرارداد مضاربه ای است) به فتوا اکثر مراجع شما باید سر سال خمس آنرا بپردازید .
من قبری خریده ام و نمی توانم خمس آنرا بپردازم .تکلیف چیست ؟
پاسخ – قبر جزو هزینه ی زندگی نیست، بنابراین اگر کسی از درآمد بین سال آنرا خریداری کرد باید سرسال خمس آنرا بپردازد. شما الان می توانید به مرجع خودتان مراجعه کنید و اجازه ی آنرا بگیرید و بعدا خمس آنرا بپردازید .و اگر ایشان نتوانست خمس آنرا بپردازید ورثه خمس آنرا بپردازد .
اگر صاحبخانه پول رهن خانه را در بانک بگذارد و سود آنرا بگیرد، به آن خمس تعلق می گیرد ؟ ( خمس )
پاسخ – پولی که از مستاجر بابت رهن خانه گرفته شده خمس ندارد ولی سود حاصل از آن ،اگر از درآمد اضافه ی سال بیاید، خمس دارد.
پولی که خانم از آقا می گیرد و آنرا پس انداز می کند، آیا به آن خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – اگر شوهر پول را برای هزینه ی زندگی داده است و مبلغی از آن زیاد آمده است و خانم آنرا پس انداز می کند، به این خمس تعلق می گیرد . اما اگر آقا پول را به خانم بخشیده است یعنی گفته که با این پول هزینه ی زندگی را تامین کن وهر چه زیاد آمد برای خودت باشد ، به فتوای بعضی از فقها بخشش خمس ندارد ولی بعضی از مراجع می فرمایند که تا سر سال خمس ندارد و اگر از سال بگذرد باید خمس آنرا بدهد.
آیا به وام خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – پولی که شما از بانک بعنوان وام می گیرید خمس ندارد. ولی اگر این وام هزینه نشود سرسال به مقدار اقساطی که شما پرداخته اید خمس دارد.
آیا مالیات دادن همان خمس و زکات دادن نیست ؟
پاسخ – دادن مالیات جای خمس و زکات محسوب نمی شود. خمس و زکات یک عمل عبادی است یعنی وقتی خمس یا زکات بر انسان واجب شد انسان آنرا با نیت می پردازد و آنها باید به مصارف مشخص خودش برسد . حاکم شرع می تواند برای مردم مالیات وضع کند. اگر همه خمس و زکات خودشان را بپردازند شاید دیگر نیازی به مالیات نباشد. معمولا مالیات در قبال خدمات پرداخت می شود .نباید فکر کرد که چون ما در کشور اسلامی مالیات می پردازیم،پس نیاید خمس و زکات بپردازیم.
آیا به بورسیه ی دانشجو خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – بله .اگر این پول تا سر سال بماند خمس دارد.
شوهر من به من پول می دهد و آنرا به من می بخشد . آیا به این پول خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – بعضی از مراجع می فرمایند که به پول بخشیده شده خمس تعلق نمی گیرد و خمس بر آن واجب نیست و بعضی از مراجع می فرمایند که اگر این پول تا سر سال ماند خمس دارد. اگر پول شما تا سرسال باقی ماند، نظر مرجع خودتان را بپرسید. نظر امام خمینی این بود که هبه خمس ندارد.
آیا می توانبم خمس را به مسجد بپردازیم ؟
پاسخ – خیر . اگر شما می خواهید خمس مال تان را به مسجد بدهید از مرجع تان اجازه بگیرید . شما بدون اجازه نمی توانید این کار را بکنید.
آیا به پاداشی که در آخر خدمت به فرد می دهند، خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – به فتوای بعضی از مراجع به این پولی که در آخر خدمت بعنوان پاداش می دهند خمس تعلق نمی گیرد. یعنی به هبه خمس تعلق نمی گیرد. بعضی از فقها می فرمایند که اگر این پول تا سر سال ماند خمس دارد.
ما پولی از مستاجر گرفته ایم و خرج شده است ،الان که می خواهیم آن پول را جمع کنیم تا به مستاجر بدهیم ،اگر به سال خمسی بر خورد، آیا به آن خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – اگر وقت بدهی شما نرسیده است و شما پول جمع کرده اید که به طرف بدهید و هنوز نداده اید ، در سر سال خمسی به این پول خمس تعلق می گیرد. اگر مبلغ جمع شده را به طرف بدهید و بقیه را بعدا جمع کنید و به طرف بدهید،به این پول خمس تعلق نمی گیرد .
اگر شما پول مستاجر را نداده اید و الان باید پول مستاجر را بدهید تا برود و سال خمسی شما هم فرا رسیده است ، این پول خمس ندارد.
من مقداری پول جمع کرده ام و بخشی از آنراخرج کرده ام و بعد دوباره مقداری جمع کرده ام و بخشی از آنرا خرج کرده ام . آیا به این پول خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – وقتی سر سال خمسی برسد چه پولی که مربوط به گذشته باشد و چه مربوط به امسال باشد، باید خمس آنرا پرداخته شود. ممکن است که به مقداری از پول شما خمس تعلق نگیرد ، شما جزئیات را سوال کنید .
ملکی به من به ارث رسیده است و الان این ملک گران شده است آیا به این قیمت اضافه خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – مالی که به ارث می رسد خمس ندارد. اگر شما این ملک را به این نیت نگه داشته اید که گران بشود و بفروشید، به این اضافه قیمت ملک اگر تا سر سال بماند ،خمس تعلق می گیرد .
تکلیف خانم در زندگی که همسرش خمس نمی دهد چیست؟
پاسخ – اگر خانم در خانه ی همسرش است می تواند همسرش را امر به معروف کند تا او خمس اموالش را بپردازد . اموالی که خانم تصرف می کند و می داند که خمس به آن تعلق می گیرد باید خمس آنرا بپردازد و اگر خانم پول ندارد که خمس آنرا بپردازد می تواند با دفتر مرجع تماس بگیرد و اجازه تصرف بگیرد.
من دیه گرفته ام و این پول را در بانک گذاشته ام ، آیا به این پول خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – اصل دیه خمس ندارد ولی اگر از آن سودی حاصل بشود و این سود تا سر سال باقی بماند، باید خمس آنرا بپردازید.
اگر کسی چندین سال خمس نداده است و حالا می خواهد خمس بدهد تکلیفش چیست؟
پاسخ – این فرد باید به دفتر مرجعش مراجعه کند و صورت دارایی و بدهی خودش را در چندین سال گذشته به آنها بدهد و آنها تکلیف را مشخص می کنند.
من وامی گرفته ام که هنوز قسط های آن را نداده ام .آیا به این وام خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – اگر هنوز قسطی از این وام را نپرداخته اید خمسی بر گردن شما نیست .
آیا به سود سهام یا اجاره خانه ای که می گیریم خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – بله ،اینها درآمد است و به آن خمس تعلق می گیرد . اگر اینها در زندگی خرج نشود به آنها خمس تعلق می گیرد.
من وانتی دارم که با آن کار می کنم و می خواهم امسال به مکه بروم ،آیا به این وانت خمس تعلق می گیرد ؟
پاسخ – وانت سرمایه کسب است و اکثر مراجع تقلید می فرمایند که خمس دارد. اگر شما تابحال حساب خمسی نداشته اید به دفتر مرجع خودتان مراجعه کنید .
من بدهکار هستم و هر ماه مبلغی پول کنار می گذارم تا بدهی ام را بدهم . آیا به این پول خمس تعلق می گرد ؟
پاسخ – اگر بدهی شما وقتش رسیده است یا وقتی نداشته است و طلبکار طلبش را مطالبه کرده است ، پولی که پس انداز کرده اید خمس ندارد ولی اگر وقت بدهی نرسیده است یا فرد آنرا مطالبه نکرده است یا می خواهید آنرا در آینده بپردازید یا لزومی ندار که آنرا بپردازید باید خمس آنرا بپردازید.
