منبر مکتوب با موضوع توبه کامل
بسم الله الرحمن الرحیم

توبه

الحمد الله الذی خلق النور من النور و انزل النور علی الطور وھو الذی ارسل رسوله بالهدی و دین الحق لیظهرہ علی الدین کله ولو کره المشرکون ۔ ثم الصلوۃ والسلام علی سید الانبیاء و المرسلین سیدنا نبینا حبیبنا شفیع ذنوبنا حبیب قلوبنا طبیب نفوسنا مولانا و مولی الثقلین جد الحسن و الحسین ابی القاسم محمد صلی الله علیه و آله

وبرقیلعالمین ۔۔۔

لتغفار است از این بپرہیزید ! چوں میدانی وقت توب اما بعد فقد قال الله سبحانه فی کتابه مجید بسم الله الرحمن الرحیم : " ايهاالذين آمنوا توبوا الي الله توبة نصوحا عسي ربکم ان يکفر عنکم سيئاتکم(۱)

خیلی از ما ھستند که روزی چندین بار در پیش گاہ پروردگار توبه می کنیم استغفر الله می کنیم اما باز ھم توبه خودمان را می شکنیم ۔

توبه ه باز مقوله لفظ نیست.
توبه یك حالت روانی و روحی و بلكه یك انقلاب روحی در انسان است كه لفظ استغفرالله ربی و اتوب الیه بیان این حالت است، نه خود حالت، نه خود توبه، مثل بسیاری از چیزهای دیگر كه در آنها لفظ، خودش، آن حقیقت نیست بلكه مبین آن حقیقت است.
اینكه ما روزی چندین بار می گوئیم استغفرالله ربی و اتوب الیه نباید خیال بكنیم كه روزی چند بار توبه می كنیم. ما اگر روزی یك بار توبه واقعی بكنیم، مسلما مراحل و منازلی از قرب به پروردگار را تحصیل می كنیم.

تفاوتی میان جمادات و نباتات و حیوانات
تفاوتی میان جمادات و نباتات و حیوانات وجود دارد و آن این است كه جمادات این استعداد را ندارند كه در مسیری كه حركت می كنند، خودشان از درون خودشان تغییر مسیر و تغییر جهت بدهند، مثل حركتی كه زمین به دور خورشید یا بدور خودش دارد، یا حركاتی كه همه ستارگان در مدار خودشان دارند، یا حركت سنگی كه از ارتفاع رها می شود و بطرف زمین می آید.
این مسلم و قطعی است، یعنی سنگی را كه شما رها می كنید و در یك مسیر معین حركت می كند، در همان مسیر و در همان جهت به حركت خودش ادامه می دهد، تغییر مسیر و تغییر جهت از ناحیه درون این سنگ امكان پذیر نیست عاملی باید از خارج پیدا بشود تا مسیر این سنگ و این جماد را تغییر دهد.
ولی موجودات زنده از قبیل نباتات و حیوانات این استعداد را دارند كه از درون خودشان تغییر مسیر بدهند، یعنی اگر به شرائطی برخورد كنند كه با ادامه حیات آنها سازگار نباشد تغییر مسیر می دهند.
اما در مورد حیوانات بسیار واضح است، مثلا یك گوسفند یا یك كبوتر و یا حتی یك مگس وقتی حركت می كند، همین قدر كه مواجه می شود با یك مشكل، فورا مسیر خودش را تغییر می دهد و حتی ممكن است یك گردش صد و هشتاد درجه ای هم بكند، یعنی درست درخلاف جهت حركت اولی خودش حركت بكند.
حتی نباتات هم اینطور هستند، یعنی گیاهان هم در یك شرایط و حدود معین از درون خودشان خود را هدایت می كنند، مسیر خود را تغییر می دهند. ریشه یك درخت كه در زیر زمین حركت می كند و به سویی می رود، اگر به صخره ای برخورد كند، حالا رسیده یا نرسیده، خودش مسیرش را عوض می كند. همین قدر كه بفهمد كه جای رفتن نیست و راهی ندارد، مسیرش را تغییر می دهد. بدیهی است كه انسان هم تا این حدود مثل گیاه و حیوان است، یعنی تغییر مسیر می دهد.
توبه برای انسان تغییر مسیر دادن است اما نه تغییر مسیر دادن ساده از قبیل تغییر مسیری كه گیاه می دهد و یا تغییر مسیری كه حیوان می دهد بلكه یك نوع تغییر مسیری كه مخصوص خود انسان است و از نظر روانی و روحی كاملا ارزش تحلیل و بررسی و رسیدگی دارد.

قیام انسان علیه انسان

" توبه" عبارتست از یك نوع انقلاب درونی، نوعی قیام، نوعی انقلاب از ناحیه خود انسان علیه خود انسان. از این جهت، از مختصات انسان است. گیاه تغییر مسیر می دهد ولی علیه خودش قیام نمی كند، نمی تواند قیام بكند، این استعداد را ندارد. همان طوری كه میان گیاه و جماد این تفاوت هست كه جماد از درون خود برای بقای خویش تغییر مسیر نمی دهد و این استعداد شگفت در نبات هست (در حیوان هم هست)، در انسان استعداد شگفت انگیزتری هست و آن اینكه از درون خودش بر علیه خودش قیام می كند. علیه خودش انقلاب می كند، واقعا انقلاب می كند، و قیام و انقلاب از دو موجود مختلف و متباین مانعی ندارد، مثلا در كشوری، عده ای زمام امور را در دست دارند، بعد عده دیگری علیه آنها قیام و انقلاب می كنند.
خوب، این مانعی ندارد، آنها افراد و اشخاصی هستند و اینها افراد و اشخاص دیگری. آنها به اینها ظلم و ستم كرده اند، اینها را ناراضی و عاصی كرده اند، سبب عصیان و انقلاب اینها شده اند، یكمرتبه اینها انقلاب می كنند و زمام كار را از دست طرف مقابل می گیرند و خودشان در جای آنها قرار می گیرند.
این مانعی ندارد، ولی اینكه در داخل وجود یك شخص قیام و انقلاب بشود. انسان خودش علیه خودش قیام بكند، چگونه است؟ مگر می شود یك شخص خودش علیه خودش قیام بكند؟ بله می شود.چون انسان ھم دو بعدی هست یک بعدش جسم است و بعد دومیش روح او است وقتی که این جسم با معصیتھای پروردگار خودش را کثیف و بدبخت می کند روح او آرام نمی گیره چون روح چیزی است که خداوند متعال او را منسوب به خودش کردہ است لذا روح انسان ساکت نمی نشیند بلکه علیه جسم قیام می کند. انسان را مضطرب می کند افسرده می کند تا اینکه انسان در بارگاه پروردگار توبه کند آنموقع به او آرامش دست میدهد ۔

خدای مهربان بندگان توبه کار را دوست دارد

ای جوانی که معصیت پروردگار کرده اید و بخاطر خجالت از پروردگار موفق به توبه نشده اید خجالت نکشید چون خدای مهربان بندگان توبه کار را دوست دارد ۔

در حدیث قدسی آمده که خداوند متعال فرمود: اگر آنهائی که به من پشت کرده اند می دانستند که من چه اندازه انتظار دیدن آنها را می کِشم و چه مقدار مشتاق توبه و بازگشت آنها هستم هر آینه از شدت شور و شوق نسبت به من جان می دادند و تمام بند بند اعضایشان به خاطر عشق به من از هم جدامی شد. (2)

روایت شده که خداوند شادمانتر است به توبه بنده مومنش از مردی که در بیابان قافله ای است ، در هنگام حرکت قافله شتر او گم می شود ، شبی بسیار تاریک است ودر آن تاریکی میان بیابان از شتر خود جستجو می نماید ، کاروان حرکت میکند آن مرد به همراه خود نه خوراک و نه آبی دارد آنقدر در پی شتر تفحص می کند تا مایوس می شود با یک دنیا یاس و نا امیدی به جای اول ( فرودگاه قافله ) برمیگردد ، در آن تاریکی سر به زانو می گذارد ، تنها است وسیله دفاع ندارد هر آن منتظر است حیوانات درنده به او حمله کنند و پاره پاره اش نمایند در چنین موقعیت حساسی اگر شخصی پیدا شود شترش را به او بدهد و سوارش کند بگوید حرکت کن تا تو را به کاروان برسانم ، با این خصوصیات آن مرد از پیدا شدن چنین شخصی چقدر شاد و مسرور میشود خداوند از توبه بنده اش بیش از مرد عقب مانده از کاروان ، سرور و خوشحالی دارد.(3)

توبه حقیقی و نشانه های آن

هر چیزی علایم و نشانه های خاص خودش را دارد که اگه نشانه ها نباشد به او نسبت دروغ گویی می دهند می گویند که او در ادعای خودش دروغ گو است مثلا اگر کسی ادعای محبت کند و علایم محبت در او وجود نداشته باشد به او دروغ گو گفته می شود لذا توبه ھم علایم خاص خودش را دارد که اگه آن نباشد گویا ما خدا و خودمان را مسخره کرده ایم ۔ حضرت امام رضا(ع): کسی که از گناهی توبه کند در حالی که از آن دست برنداشته و آن را بجای می آورد همچون مسخره کننده پروردگار خویش است.(4)

شخصی در حضور امام علی(ع) گفت: استغفرالله. حضرت فرمودند: ساکت باش مادرت به عَزایت گریه کند. آیا می دانی استغفار چیست؟ استغفار کار مردان عالی مقام است که شش شرط دارد:

1- پشیمانی و حسرت از اعمال گذشته

حضرت صادق(ع)فرمود: روز قیامت در موقف سنجش اعمال، هرگاه شخص گناهکار در مقام عذرخواهی بگوید: پروردگارا نادان و بی خبر بودم، اسیر شهوت و غضب بودم، گرفتار هوی و هوس بودم و در مقابل شیطان عاجز بودم. در جواب تمام عذرهایش به او گفته مي شود مگرنه این است که باب توبه را بر تو گشوده بودیم؟آیا سخت گیری شده بود؟ آیا برای توبه شرائط سخت و خارج از توان تو قرار داده بودیم؟

2- عزم بر ترک گناه برای همیشه

3- اداء کردن حقوق مردم که بر عهده اش است

4- اداء کردن حقوقی که از جانب خدا بر او واجب بوده و قضاء شده

5- آنچه از گوشت بدنش از حرام روئیده با گرسنگی و غم و اندوه و گریه بر گناهان آبش کند تا پوست به استخوان رسیده و از نو گوشت بروید

6- زحمت عبادت را به خود بچشاند چنانچه خوشی و شیرینی گناه را به خود چشانده است.(5)

تا کي میتوانیم توبه کنیم ؟

عزیزان من، جوانھا ،خانمھا و آقایان در بارگاه خداوند متعال توبه کنید و فکر نکنید که دیگه کار از کار گذشته و دیر شده است ۔ این وسواس شیطانی است از این بپرهیزید ! چون میدانی وقت توبه تا کی هست؟

پیامبر رحمت حضرت محمد (ص)می فرمایند: هر کس یکسال پیش از مرگش توبه کند، خداوند توبه اش را می پذیرد. سپس فرمود: یکسال زیاد است، هر کس یک ماه پیش از مرگش توبه کند خداوند توبه اش را می پذیرد. سپس فرمود: یک ماه بسیار است. هر کس یک هفته قبل از مرگش توبه کند، خدا توبه اش را می پذیرد. سپس فرمود: یک هفته زیاد است. هر کس یک روز قبل از مرگش توبه کند، خداوند توبه اش را می پذیرد. سپس فرمود: یک روز زیاد است. هر کس پیش از دیدن ملک الموت و جایگاهش در آخرت توبه کند، خدا توبه اش را می پذیرد(6)

بارالها ! به ما توفیق توبه عنایت فرما ،به کام ما حلاوت واقعی استغفار را بچشان والحمد لله رب العالمین ۔۔۔

پاورقی

1۔ سوره تحريم/آيه8

2۔ اصرار صلوة صفحه ۱۹

۳۔ انوارنعمانیه صفحه 88 ، پند تاریخ جلد 4 صفحه 231

۴۔ اصول کافی جلد 4 صفحه 172

5۔ وسائل الشیعه ج 11 صفحه 361

6۔ اصول کافی جلد 2 صفحه 440