چگونه می توانیم پاکی را بعد از ماه رمضان هم حفظ کنیم؟

بسم الله الرحمن الرحیم

از ارکان اصلی روزه امساک از خوردن و آشامیدن می باشد که این امساک و تحمل گرسنگی خود منشأ تحولات درونی بزرگی در انسان می باشد.

برخی از این آثار که علمای اخلاق با بهره گیری از روایات به آن اشاره نموده اند به شرح ذیل می باشد:

1. تربیت اندیشه و صفاى قلب:

از رسول اکرم صلّى اللّه علیه و آله و سلّم روایت شده است:«کسى که شکم خود را گرسنه نگهدارد اندیشه‏اش تربیت مى‏شود.»

و هنگامیکه اندیشه انسان در مسیر صحیح تربیت شد شناخت و معرفت الهی همچون نوری قلب او را صفا می دهد.

2. تسلیم و تواضع در برابر خداوند و از بین رفتن سرمستى و ناسپاسى او. چراکه سیری و بی نیاز دیدن خود در برابر خداوند منشأ سرکشى و طغیان می باشد همانگونه که خداوند فرموده

« إِنَّ الْإِنْسانَ لَیَطْغى‏ انْ رَآهُ اسْتَغْنى‏»به یقین انسان طغیان مى‏کند،از این که خود را بى‏نیاز ببیند!

لذا وقتى نفس انسان با گرسنگی خوار شد، در مقابل پروردگارش تسلیم و خاضع شده و از سرکشى دست برمى‏دارد.

3. شکستن شدت شهوات و کاهش گناهان:

از آنجا که بیشتر گناهان کبیره اعم از گناهان گفتاری و رفتاری از سیری و پرخوری سر منشأ می شوند، گرسنگی باعث کاهش گناهان و در نتیجه موجب مصون ماندن از خطرها مى‏شود.

4. آمادگى براى انجام تمام عبادتها از چند جهت است، که کمترین آنها کم احتیاجى به تخلّى و بدست آوردن غذا و کمتر بیمار شدن به بیماریهاى گوناگون است - زیرا معده خانه بیمارى و پرهیز سر هر دارویى است. و نیز مانع بوجود آمدن مشکلاتى که از غذا خوردن بوجود آمده و انسان را محتاج مال و مقام دنیا مى‏کند مى‏گردد، مال و مقامى که عده بسیارى را هلاک کرده است.(برگرفته از ترجمه‏المراقبات ص : 196)

ثمرات روزه داری

هنگامیکه ثمرات روزه داری (اعم صفای قلب، از تسلیم در برابر خداوند، گناه نکردن و آمادگی برای عبادت) برای انسان محقق شد انسان می تواند با مراقبت و استقامت در بعد از ماه مبارک رمضان، بر سختی ها و دشواریهایی که برای انجام عبادات وجود دارد صبر نماید، چون با روزه گرفتن زمینه عبادت را در خود فراهم نموده؛ همینطور در برابر سختی هایی که در مسیر گناه نکردن وجود دارد نیز صبر نماید چرا که با روزه گرفتن نفس خود را برای این امر آماده نموده؛ و در نهایت به سختی ها و مشکلات و مصیبتهای دنیائی نیز صبر می نماید چراکه با روزه گرفتن قلب و جان او در برابر آنچه خداوند برای او مقدر نموده تسلیم می باشد.

هدف از روزه گرفتن چه بود؟

خداوند هدف از روزه گرفتن را در قرآن کریم اینگونه بیان می کند: «یا ایها الذین آمنوا کتب علیکم الصیام کما کتب علی الذین من قبلکم لعلکم تتقون»

یعنی هدف از روزه گرفتن تثبیت ملکه ی «تقوا» در درون مؤمن است؛ تقوا یعنی صفتی که زمینه ساز خدامحوری و ترک خودمحوری است. تا انسان از خودش دست نکشد و دوست داشتن های خودش را فدای دوست داشتن های خداوند و خواستن های او نکند, دین دار و متقی نخواهد بود. روزه برای تمرین این معنا است که انسان بتواند از خودش و خواسته های نفسانی خودش بگذرد و خداوند را و خواسته های او را بر خویش حاکم نماید. از خود بگذر به حق رسیدی. معنای لا اله الا الله هم همین است. یعنی نفی خودخواهی و خودپرستی و تمرکز در خداخواهی و خداپرستی. اگر بخواهیم تاثیر ماه مبارک رمضان را برای خویش جاودانه کنیم, باید در مسیر ترک خود و فنای فی الله که همان تمرکز در خدامحوری و ترک خودپرستی است, حرکت کنیم.

حقیقت روزه تقوا بود

با توجه به نکات فوق الذکر اکنون قادر خواهیم بود که با ثمره ی ماه مبارک رمضان، یعنی حقیقت تقوی، بیشتر آشنا شویم. تقوی مهارت و ملکه درونی ای است که به انسان کمک می کند تا همواره در جاده مستقیم اطاعت و قرب الهی ثابت قدم بماند, به وظایف دینی خود عمل کند و خویش را از خطر انحراف و ترس از گمراهی برهاند. در حقیقت، مؤمن با پرهیز از محرمات در ماه مبارک و حتی پرهیز از برخی حلال ها بخاطر اطاعت امر پروردگار، به تمرین و ممارست کسب تقوا پرداخته و تنها باید در بعد از ماه رمضان، از محرمات اجتناب کند؛ و این امر حاصل نمی شود الا به تحصیل تقوا.

عوامل حصول ملکه تقوی و تحکیم آن عبارت است از:

1. تقویت باور دینی (ایمان):

بر طالب تقوی و قرب الهی فرض است که باور دینی و ایمان خویش را به خدای متعال و حقانیت بعثت انبیاء و دین الهی و کتاب آسمانی از طریق مطالعه و تفکر در حوزه های معرفتی و بینش دینی تقویت نماید. رعایت تقوا عملی است که برخاسته از ایمان انسان است و آدمی تا ایمان قوی و شناخت شفافی نسبت به حقایق هستی و اعتقادات دینی نداشته باشد ضامن اجرایی نخواهد داشت حوزه های معرفت دینی عبارتند از خداشناسی، خودشناسی، معادشناسی، فلسفه دین و جهان شناسی.

2. دین آشنایی:

دیگر از لوازم این راه آشنایی با حلال و حرام الهی است. بر طالب تقوی لازم است که با احکام اخلاقی و عملی دین از طریق مطالعه و تحصیل کتب اخلاقی و رساله های عملیه آشنا باشد و راه عملی اطاعت خدای متعال را بداند و از بایدها و نبایدهای این مسیر اطلاع کافی داشته باشد. به خصوص شناختن گناهان و پی آمدهای سوء دنیوی و اخروی آن، نقش و تأثیر بسیار سازنده ای در حصول تقوی و تحکیم آن در انسان مؤمن دارد.

3. تمرین و ممارست:

حصول هر مهارتی نیاز به تمرین، ممارست، مداومت و ایستادگی دارد. برای طالب تقوی نیز لازم است که در این مسیر از هر طریقی که ممکن است به تدریج عادت های بد خود را ترک و آنها را تبدیل به عادت های مثبت نماید. تمرین عملی و عادت نمودن به ترک گناهان و انجام واجبات الهی به تدریج زمینه حصول ملکه تقوی را در نفس آدمی فراهم خواهد آورد.

4. تلاوت قرآن کریم:

از مداومت در تلاوت قرآن کریم همراه با تدبر در آیات الهی و فهم هدایت های قرآنی نباید غفلت نمود. قرائت و تلاوت پیوسته این کتاب مقدس همراه با فهم معانی آن به تدریج تأثیر بسیار سازنده ای در تقویت و تحکیم ایمان و عمل خواهد داشت.

5. شرکت در مجالس و محافل مذهبی،

همراهی مؤمنان، همنشینی با عالمان ربانی، مطالعه سیره عملی رهبران معصوم(علیهم السلام), امامان هدایت و اسوه های تقوا و همچنین مطالعه زندگی و سیره عملی عالمان وارسته, اهل تقوی و سلوک، همچنین سرگذشت گناهکاران و سرانجام منحرفان از راه خدا و تقوی همگی راه هایی هستند که به تقویت بعد معنوی انسان خواهد انجامید.

6. شیطان شناسی:

شناختن شیطان، حیله ها و وسوسه هایی که برای اهل تقوی دارد و دام هایی که در راه خدا گسترده است، ضرورتی است که نباید از آن غافل ماند.