شرح دعاهای روزهای ماه مبارک رمضان در بیان مرحوم آیت الله شیخ احمد مجتهدی تهرانی(ره)

دعای روز هفتم:

اللَّهُمَّ أَعِنِّی فِیهِ عَلَی صِیَامِهِ وَ قِیَامِهِ وَ جَنِّبْنِی فِیهِ مِنْ هَفَوَاتِهِ وَ آثَامِهِ وَ ارْزُقْنِی فِیهِ ذِکْرَکَ بِدَوَامِهِ بِتَوْفِیقِکَ یَا هَادِیَ الْمُضِلِّین[1]

ای خدا مرا در این روز بر روزه و اقامه نماز یاری کن و از لغزشها و گناهان دور ساز و ذکر دایم نصیبم فرما، به حق توفیق بخشی خود، ای رهنمای گمراهان عالم.

اللَّهُمَّ أَعِنِّی فِیهِ عَلَی صِیَامِهِ وَ قِیَامِهِ

خدایا در ماه رمضان برای روزه و شب زنده داری کمکم کن ؛ اگر خدا کمکت کند ؛ گرسنگی را نمی فهمی ؛ خستگی عبادت را نمی فهمی ؛دعای ابوحمزه و دعای افتتاح ... می خوانی و اصلا متوجه خستگی نمی شوی، چون خدا کمکت می کند .

*دعای ابوحمزه را در قنوت می خواندند

سال ها قبل در قم واعظی بود به نام میرزا محمد تقی اشراقی؛ ایشان به قدری در فن خطابه قوی بودند که تا زنده بود، مرحوم آقای فلسفی به قم دعوت نمی شد، آدم ملائی بود و صدای رسایی هم داشت؛ طوری که بدون بلندگو در صحن حرم همه صدای او را می شنیدند. مرقد ایشان هم در حرم حضرت معصومه(س) پایین پای مرحوم موسس حوزه، آیت الله حائری یزدی(ره) است.

مرحوم اشراقی از قول پدر(مرحوم ارباب) این طور نقل می کردند: سحر ماه رمضان به حرم امیر المومنین(علیه السلام) مشرف شدم و مشاهده کردم؛ عده ای در قنوت نماز وتر دعای ابوحمزه ثمالی را از حفظ می خوانند و اشک می ریزند؛وقتی تعداد ایشان را شمردم دیدم هفتاد نفر هستند!

ایشان چه مردمی بود ه اند؛ اما ما چگونه دعا ونماز میخوانیم؛ چرا با بی حالی و کسالت نماز می خوانیم؟!

وَ جَنِّبْنِی فِیهِ مِنْ هَفَوَاتِهِ وَ آثَامِهِ

خدایا در ماه رمضان از لغزش گناه حفظم کن ؛ توفیق بده در ماه رمضان گناه نکنم؛ اعضاء و جوارحم هم روزه داشته باشد در حدیث وارد شده است:

«اِذَا صُمْتَ فَلْیَصُمْ سَمْعُکَ وَ بَصَرُکَ وَ شَعْرُکَ وَ جِلْدُکَ.... » [2] باید گوش و چشم و..اعضاء و جوارحت روزه دار باشند.

*ذکر زبانی توام با غفلت، مصیبت و بدبختی است

وَ ارْزُقْنِی فِیهِ ذِکْرَکَ بِدَوَامِهِ

خدایا در این ماه رمضان روزی کن همیشه به یاد تو باشم، ذکر شامل ذکر زبانی هم می شود؛ البته اگر دل به یاد خدا باشد زبان هم ذکر می گوید؛ اما اگر زبان ذکر خدا بگوید و دل غافل از او باشد، این چنین ذکری مصیبت و بدبختی است.

*همه موجودات ذکر خدا را می کنند

در روایت وارد شده است که اگر حیوانات هم یاد خدا نکنند به دام صیادان خواهند افتاد ؛ هیچ پرنده ای به دام صیاد نمی افتد، مگر زمانی که از یاد خدا غافل شود [3] ؛ حیوانات هم ذکر دارند « وَ إِنْ مِنْ شَیْ ءٍ إِلاَّ یُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَ لکِنْ لا تَفْقَهُونَ تَسْبیحَهُمْ » [4]

شعر:

گر تو را از غیب چشمی باز شد* با تو ذرات جهان هم راز شد

نطق خاک و نطق آب و نطق گل * هست محسوس حواس اهل دل [5]

حتی در و دیوار هم ذکر دارند ؛ حتی در روایت آمده است که هنگام سحر که خروس بانگ می زند و تو را برای نماز بیدار می کند لذا به خروس دشنام ندهید [6]

شعر:

کم ز خروسی مباش مشت پری بیش نیست * از سر شب تا به سحر ذکر خدا می کند [7]

*از خدا درخواست توفیق کنیم

بِتَوْفِیقِکَ یَا هَادِیَ الْمُضِلِّین

خدایا در ماه رمضان این توفیق را بده که همیشه به یاد تو باشم و ای راهنمای گمراهان.

انجام این اعمال توفیق می خواهد؛ لذا از خداوند درخواست توفیق میکنیم

شعر:

توفیق، رفیقی ست که به هر کس ندهندش* هرگز پر طاوس به کرکس ندهندش [8]

--------------------

1- إقبال الأعمال ص: 132؛ متن دعا با آنچه در مفاتیح الجنان آمده ، اندکی متفاوت است

اللهم أعنی فیه [فی هذا الیوم ] علی صیامه و قیامه واجنبنی [و جنبنی ] فیه من هفواته و آثامه و ارزقنی فیه ذکرک و شکرک بدوامه بتوفیقک یا ولی المؤمنین [بدوام هدایتک و توفیقک یا هادی المؤمنین برحمتک یا أرحم الراحمین ]

2 - کافی ج 4 ص 87

عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا صُمْتَ فَلْیَصُمْ سَمْعُکَ وَ بَصَرُکَ وَ شَعْرُکَ وَ جِلْدُکَ وَ عَدَّدَ أَشْیَاءَ غَیْرَ هَذَا وَ قَالَ لَا یَکُونُ یَوْمُ صَوْمِکَ کَیَوْمِ فِطْرِکَ

3 - گزیده کافی ج 3 ص 13

شنیدم ابو عبد الله صادق(ع) می گفت: هیچ پرنده ای به دام صیاد نمی افتد، جز با غفلت کردن از یاد خدا و ترک سبحان الله.

4 - سوره اسراء آیه 44

ترجمه: و هیچ چیز نیست مگر اینکه در حال ستایش، تسبیح او می گوید، ولی شما تسبیح آنها را درنمی یابید.

5 - مثنوی معنوی ؛ مولانا جلال الدین محمد بلخی

6 - من لایحضره الفقیه ج : 4 ص : 5

قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ بْنِ مُوسَی بْنِ بَابَوَیْهِ الْقُمِّیُّ الْفَقِیهُ .......عنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع قَالَ نَهَی رَسُولُ اللَّهِ(ص) ......وَ نَهَی عَنْ سَبِّ الدِّیکِ وَ قَالَ إِنَّهُ یُوقِظُ لِلصَّلَاةِ

7- مصدری یافت نشد ؛ مولوی در دیوان کبیر شمس به همین معنا اشاره کرده است:

آن خروسی که تو را دعوت کند سوی خدا * او به صورت مرغ باشد در حقیقات انگلوس

و شیخ ابو سعید ابو الخیر گفته است:

افغان خروس صبح گاه از غم تو * آه از غم تو هزار آه از غم تو

8- مصدری یافت نشد

بابا افضل کاشی( ره) در دیوان خود گفته است:

هرگز پر طاوس به کرکس ندهند * وان را که گلیم باید اطلس ندهند