موضوع برنامه: سیری در صحیفه سجادیه امام زین العابدین(ع)- جایگاه فرشتگان الهی
كارشناس: حجت الاسلام والمسلمين فرحزاد
تاريخ پخش: 16-11- 96
بسم الله الرحمن الرحیم، اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم
شریعتی: سلام می‌کنم به همه شما بیننده‌های عزیز و شنونده‌های خوب و نازنین‌مان.
فجر است و سپیده حلقه بر در زده است *** روز آمده تاج لاله بر سر زده است
با آمدن امام در کشور ما *** خورشید حقیقت از افق سر زده است
ایام فجر انقلاب اسلامی را به همه شما تبریک و شادباش می‌گویم. حاج آقای فرحزاد سلام علیکم. خیلی خوش آمدید.
حاج آقای فرحزاد: عرض سلام دارم خدمت جنابعالی و بینندگان و شنوندگان عزیز. انشاءالله هرجای این کره‌ی خاکی هستند، خوش و خرم و سر حال باشند. سرشار از مهر و محبت باشند. بهترین‌ها را برای همه آرزو می‌کنیم.
شریعتی: بحث ما با حاج آقای فرحزاد سیری در صحیفه سجادیه هست، نکات بسیار خوبی را شنیدیم. به بحث ملائکه مقرب درگاه الهی پرداختیم، امروز جلسه آخری هست که در مورد ملائکه صحبت می‌کنیم. ما خدمت شما هستیم و بحث شما را خواهیم شنید.
حاج آقای فرحزاد: بسم الله الرحمن الرحیم. الحمدلله رب العالمین، اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم.
همانطور که خدمت عزیزان وعده کردیم، چون بین دو فاطمیه هستیم و ماه جمادی الاولی و جمادی الثانی، شهادت این بزرگوار و ولادت این بانوی بزرگوار هست، برای اینکه زیارتنامه حضرت ترویج شود، ابتدای شروع برنامه این زیارتنامه را همراه بنده تلاوت بفرمایند. «السلام علیک يَا مُمْتَحَنَةُ امْتَحَنَكِ اللَّهُ الَّذِي خَلَقَكِ قَبْلَ أَنْ يَخْلُقَكِ فَوَجَدَكِ لِمَا امْتَحَنَكِ صَابِرَةً وَ زَعَمْنَا أَنَّا لَكِ أَوْلِيَاءُ وَ مُصَدِّقُونَ وَ صَابِرُونَ لِكُلِّ مَا أَتَانَا بِهِ أَبُوكِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ أَتَى (أَتَانَا) بِهِ وَصِيُّهُ‏ فَإِنَّا نَسْأَلُكِ إِنْ كُنَّا صَدَّقْنَاكِ إِلاَّ أَلْحَقْتِنَا بِتَصْدِيقِنَا لَهُمَا لِنُبَشِّرَ أَنْفُسَنَا بِأَنَّا قَدْ طَهُرْنَا بِوِلاَيَتِكِ» انشاءالله این زیارتنامه هم مثل زیارت «اللهم کن لولیک» جا بیفتد و خوانده شود. در مفاتیح زیارتنامه حضرت زهرا، اولین زیارتنامه هست.
دعای سوم صحیفه سجادیه، اشاره به ملائکه دارد. انواع و اقسام ملائکه و درود به ملائکه مختلفی که خدای متعال خلق کرده است و «وَ رُسُلِكَ مِنَ‏ الْمَلائِكَةِ إِلَي‏ أَهْلِ الارْضِ بِمَكْرُوهِ مَا يَنْزِلُ مِنَ الْبَلاءِ وَ مَحْبُوبِ الرَّخَاءِ» بعضی ملائکه مأمور هستند، ابتلا و امتحانی برای مردم پیش بیاورند، یا گوشمالی بدهند و بعضی را ادب کنند یا رفاه و خوشی و راحتی برای مردم، در هر صورت اینها مأموریتشان خیر و صلاح بندگان خداست. همچنین «وَ السَّفَرَةِ الْكِرَامِ الْبَرَرَةِ» آنهایی که نماینده و سفیر خدا هستند، معارف و حقایق را به دل اولیاء و انبیای الهی می‌رسانند که کارشان کرامت و کارهای نیک است که انجام می‌دهند. «وَ الْحَفَظَةِ الْكِرَامِ الْكَاتِبِينَ» آنهایی که مأمور حفظ یا نوشتن اعمال و رفتارهای انسان‌ها هستند. گروه دیگر «وَ مَلَكِ الْمَوْتِ وَ أَعْوَانِهِ» جناب عزرائیل و اعوان و انصاری که برای قبض روح افراد می‌آیند. «وَ مُنْكَرٍ وَ نَكِيرٍ» ملائکه‌ای که بعد از مردن برای سؤال و جواب می‌آیند. بشیر و مبّشر برای مؤمنین است. منکر و نکیر برای کسانی که می‌خواهند بازجویی شدید از آنها بکنند. «وَ رُومَانَ فَتَّانِ الْقُبُورِ» قبل از نکیر و منکر فرشته‌ای به نام رُومان می‌آید پرونده‌ها را آماده می‌کند، نوشته کامل و بعد نکیر و منکر می‌آیند نظر می‌دهند. «وَ الطَّائِفِينَ بِالْبَيْتِ الْمَعْمُورِ» ملائکه‌ای که مأمور هستند بیت المعمور را طواف کنند. ملائکه‌ای که «وَ مَالِكٍ، وَ الْخَزَنَةِ» مالک سرپرست جهنم است، اعوان و انصاری که برای حفاظت جهنم و مأمور جهنم هستند. «وَ رِضْوَانَ» اسم سرپرست بهشت است و آنهایی که از بهشت نگهداری می‌کنند. باز حضرت در پایان به همه آنها درود می‌فرستد. می‌فرماید: «وَ صَلِّ عَلَيْهِمْ صَلاةً تَزِيدُهُمْ كَرَامَةً عَلَي كَرَامَتِهِمْ وَ طَهَارَةً عَلَي طَهَارَتِهِمْ» همه انسان‌ها و موجودات با فرشته‌ها سر و کار دارند. باید دائم درود بفرستیم و دعا کنیم، هوای ما را هم داشته باشند. حضرت می‌فرماید: بر آنها درود بفرست که کرامت آنها بر کرامتشان افزوده شود و پاکیزگی‌ آنها افزون پیدا کند بر پاکیزگی آنها. این صلواتی که ما بر آنها می‌فرستیم باعث شود که برای ما هم یک فتح و گشایشی شود که خلاصه مأمورهای خدا که آدم به آنها درود می‌فرستد و دعا می‌کند، قطعاً آنها هم هوای ما را خواهند داشت.
چون امروز می‌خواهیم بحث فرشته‌ها را جمع کنیم و به باقی دعاهای صحیفه سجادیه برسیم، تقریباً انواع فرشته‌ها را فهرست می‌‌کنم. یک روایت زیبایی در موسوعه کبری از آقای انصاری زنجانی دیدم که چون ایام فاطمیه هم هست، آنهایی که با حضرت زهرا سر و کار دارند، من خواهش می‌کنم ایام فاطمیه را جدی بگیریم، مخصوصاً فاطمیه دوم که تعطیل رسمی هم هست و عزاداری می‌شود و بعد هم ولادت حضرت زهرا(س) در بیستم جمادی الثانی، چون عنایت ویژه‌ای روی حضرت زهرا و عزاداری و مجلس حضرت زهرا و مهر و محبت و معرفت حضرت زهرا است. یعنی مهمتر از محبت امام حسین و دیگر امام‌هاست. یک محک خاصی است. مادر ائمه است. حتی خود پیغمبر می‌گوید: ام ابیها، مرحوم آیت الله بهاءالدینی بارها می‌فرمودند: این أم ابیها را روی تشریفات نگفتند. واقعاً پیغمبر ما از او استفاده می‌برد و بهره می‌گرفت. اینکه او را می‌بویید و دستش را می‌بوسید، هیچ جای عالم نداریم که پیغمبر یا استاد و امام یا مرجع تقلید دست دخترش را ببوسد. به امر الهی دست این دختر را می‌بوسید و معلوم می‌شود یک توجه ویژه خدا به او دارد. ظهور توحید خدای متعال است. در حدیث کساء می‌گوییم که حضرت احساس ضعف می‌کردند، می‌آمدند به حضرت زهرا کمک می‌گرفتند. حضرت زهرا هم می‌گوید: من تو را در پناه خدا درمی‌آورم. لذا خواهش داریم که برای حضرت زهرا مثل تاسوعا و عاشورا جدی بگیرند. یا مجلس شرکت می‌کنند یا برنامه می‌گیرند. برای امام حسین مذاهب مختلف مثل هندوها، یهودی‌ها و ارمنی‌ها عزاداری می‌کنند و اطعام می‌دهند. ولی حضرت زهرا برای خواص است. یعنی همه گروه‌های مختلف نمی‌گیرند.
پیغمبر عظیم الشأن(ص) فرمودند: «ان الله جعل ثواب تسبیح و تقدیس الملائکه الی یوم القیامه لمحبی فاطمه و ابیها و بعلها و بنیها» چقدر ملائکه دارد؟ جز خدا کسی نمی‌داند. «وَ ما يَعْلَمُ جُنُودَ رَبِّكَ‏ إِلَّا هُو» (مدثر/31) پیغمبر عظیم الشأن فرمود: خدا ثواب تسبیح و تقدیس ملائکه را تا روز قیامت برای دوستان فاطمه، دوستان پدر فاطمه، دوستان شوهر فاطمه و دوستان بچه‌های حضرت زهرا قرار داد تا روز قیامت! ولی محور حضرت زهراست و محک اوست چون مادر و محور و ریشه است. در حدیث کساء هم وقتی جبرئیل می‌پرسد: تحت کساء چه کسانی هستند؟ قاعده‌اش این است که بگوید: پیغمبر و دختر و داماد و فرزندان. ولی می‌فرماید: «هم فاطمة و أبوها» خیلی جاها محور قرار گرفته یکی همین است. یعنی توجه می‌دهند که این خانم اساس کار است. مهر و محبت این خانم هم انحراف‌ها را روشن می‌کند و جدا می‌کند و هم خوبی‌ها و امامت و ولایت را تثبیت می‌کند.
باز در همین رابطه بعضی سؤال می‌کنند: ملائکه بالاتر هستند یا مؤمن؟ ملائکه بالاتر هستند یا امام؟ اصلاً قابل قیاس نیست. اگر کسی انسان کامل شد، ملائکه بر او سجده می‌کنند. به حضرت آدم سجده کردند. مرحوم علامه طباطبایی می‌فرماید: ایرادی ندارد خدا به ما بگوید: به آدم سجده کن. ما نوکر خدا هستیم. یعنی اینکه سجده مخصوص خداست، ولی هرکس هم خدا بگوید: سجده کن، همان است. یا قبله بوده یا نبوده، به آدمی که برگزیده خداست، به ملائکه بگوید: سجده کنید. در هر صورت اگر کسی انسان کامل و واقعی شد، مسجود ملائکه می‌شود. در روایت داریم که حضرت می‌فرماید: «ان الملائکه خدّامنا و خدّام محبّینا» یعنی اصلاً قابل قیاس نیستند. ملائکه خدمتگزاران ما اهل‌بیت و خدمتگزاران دوستان ما هستند. یعنی دوستان واقعی اهل‌بیت، واقعاً ملائکه افتخار می‌کنند کمکشان کنند. خدمتگزارشان باشند. فرمود: مؤمن از ملائکه که فرشته مقرب خدا هستند، افضل است، بالاتر است. مثلاً روایت متعدد داریم حضرت زهرا(س) چهار بچه پشت سر هم داشتند. کارهای خانه زیاد بود، نگهداری بچه، آرد تهیه کنند، بشویند و بپزند. البته حضرت علی(ع) هم کمک می‌کردند. ولی باز هم احتیاج به کمک داشتند. مثلاً اباذر یا بعضی از یاران خاص می‌‌آمدند می‌دیدند که گهواره دارد می‌جنبد، یا آسیاب می‌گردد. از حضرت پرسیدند. فرمودند: جبرئیل و ملائکه آمدند گهواره را تکان می‌دهند. جبرئیل افتخارش این است که گهواره جنبان حسین فاطمه باشد. آقا امام حسین (ع) روز عاشورا فرمودند: «و ان جبرئیل لخادمُنا» یعنی شما می‌دانید با چه کسی طرف هستید؟ جبرئیل خدمتگزار ما هست. بدون اجازه وارد این خانه نمی‌شود و حسابش جداست.
این حدیث را بارها خواندم و در کافی شریف است. جبرئیل بارها بعد از پیغمبر می‌آمدند و اخبار مهم را به حضرت زهرا می‌دادند. در صحیفه فاطمیه جمع شده و دست به دست گشته و الآن محضر امام زمان هست. پس یک سری از ملائکه خدمتگزار هستند. یک سری از ملائکه کسانی که در روز گرم تابستان، روزه‌های طولانی می‌گیرند، می‌فرماید: کسی که در روز گرم روزه بگیرد و تشنگی بر او غالب شود، خدا هزار فرشته می‌فرستد صورت او را مسح می‌کنند و به او بشارت می‌دهند. یعنی ملائکه او را نوازش می‌کنند. فرشته دیگر که همه دارند فرشته محافظ هستند که اینها انسان را از خطرهای مهم حفظ می‌کنند. تا اجل او نرسیده است. در چند روایت هم داریم. در قرآن هم داریم « لَهُ مُعَقِّباتٌ‏ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ يَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ» (رعد/11) روایت از امیرالمؤمنین علی(ع) است. حضرت می‌فرماید: «لَيْسَ‏ أَحَدٌ مِنَ‏ النَّاسِ إِلا وَ مَعَهُ حَفَظَةٌ» (تحف العقول/ص224) هر انسانی ملائکه‌ی محافظ دارد که او را حفظ می‌کنند از خطرهای مهم، یا بچه‌های ما بی‌گدار به آب می‌زنند. البته نباید بی گدار به آب بزنیم ولی ملائکه در جایی که امر هست اگر اجل نرسیده باشد، حفظ می‌کنند. از اینکه در چاهی بیافتد یا دیواری خراب شود یا گرفتاری حادی ایجاد شود.
یک زمان آیت الله بهاءالدینی را سوار می‌کردم و جایی می‌بردم. ایشان فرمودند: من می‌بینم بلا همینطور روی سر این موتور و ماشین‌ها می‌آید ولی برمی‌گردد. البته یکوقت هم رهایت می‌کنند و معنایش این نیست من خودم را از دیوار پرت کنم. اجلش نرسیده، از این نمونه‌ها داریم که دوستی می‌گفت: ماشین من سوخت و من زنده بیرون آمدم. در زلزله که انشاءالله خدا همه زلزله زدگان را نجات بدهد، بچه‌ای بود که بعد از سه روز یا یک هفته سالم بیرون آمد. فرشته‌ها او را حفظ کردند وگرنه طبق قاعده عادی نباید زنده بماند. افرادی که خیلی قوی‌تر بودند همان ساعت اول از دنیا رفتند. فرشته‌هایی هستند که می‌فرماید: تا اجلش نرسیده باشد، او را حفظ می‌کنند. در سختی‌ها و ناگواری‌ها، بنده فراوان مواردی بوده، با اخوی به گردنه خوش ییلاق، نرده هم نداشت. کنار دره ماشین سر خورد و رفت کنار دره که پایین برود. اخوی گفتند: اللهم صل محمد و آل محمد، یکی سر ماشین را به این طرف برگرداند.
آیت الله دستغیب کتابی به نام «داستان‌های شگفت» دارند. از این نمونه‌ها آورده است. می‌گوید: در نجف طلبه‌ها در گرمای تابستان، شب‌ها پشت بام می‌رفتند و روزها هم در سرداب‌های عمیق بودند. یک شب دیدند یک صدای محکمی آمد. دیدند یک طلبه غلتیده و حفاظ نبوده از طبقه دوم به حیاط پرت شده است. آمدند دیدند هیچ چیزی نشده است. سالم سالم است. همین ملائکه حفظ می‌کنند. همین طلبه بوده یا طلبه‌ای دیگر در تابستان که مرطوب بوده از یک تخت سی سانتی پایین می‌افتد و می‌میرد. بعضی مواقعی که این ملائکه حفظه هستند مأمور به حفظ هستند. این معنایش این نیست که بی گدار به آب بزنیم. ولی حضرت می‌فرماید: تا وقتی اجلش نرسیده باشد. «یفَإِذَا جَاءَ أَجَلُهُ» وقتی اجلش برسد، ملائکه حفاظ کنار می‌روند. یک ویروس کوچک او را زمین گیر می‌کند. یک پیشامد می‌شود می‌افتد و جان می‌دهد. تا اجل قطعی نرسیده باشد حفظ می‌کنند. خیلی مواقع یک مریضی جزئی آدم را از پا درمی‌آورد، ده تا مریضی حاد دارد ولی زنده است. در جبهه بودند کسانی که با یک چیز ریز از بین رفتند و بعضی بودند که با ترکش‌های بسیار زنده ماندند. ملائکه حفاظ هستند وتا وقتی نرفتند اجل نرسیده است.
انشاءالله عزیزانی که نماز می‌خوانند، عجله نکنند. اذان و اقامه آدم را آماده می‌کند. همه ذکر خداست، شهادتین است. اقرار به ولایت است. فرمود: خیر العمل ولایت حضرت امیر(ع) است. خیرالعمل روایت داریم خیر رساندن به فاطمه و بچه‌های فاطمه است. بشتابید به خیرالعمل، یکی هم نماز است. می‌فرماید: کسی که اذان بگوید، یک صف از ملائکه پشت سر او اقتدا می‌کنند و اگر اقامه بگوید، دو صف از ملائکه. روایت داریم «الْمُومِنُ‏ وَحْدَهُ‏ جَمَاعَةٌ» (دعائم‏الاسلام، ج 1، ص 154) آدم مؤمن تک هم باشد، جماعت است. آنهایی که نمی‌توانند جماعت بروند اذان بگویند، اقامه بگویند. اگر اذان و اقامه بگویی دو صف از ملائکه می‌شود. اگر یکی را گفتی، یک صف از ملائکه است.
یکی دیگر از ملائکه که مهم هستند، «کراماً کاتبین» هستند. آنهایی که مأمور نوشتن اعمال ما هستند. چه از سخن ما، رفتار و گفتار ما، هر عملی که انجام می‌دهیم، شانه راست و شانه چپ، «ما يَلْفِظُ مِنْ‏ قَوْلٍ إِلَّا لَدَيْهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌ» (ق/18) کسی حرفی نمی‌زند، کاری نمی‌کند، حرکتی نمی‌کند. رقیب و حفیظ چپ و راست او هستند، می‌نویسند. جالب این است که اینها هر روز و هرشب عوض می‌شوند. یعنی هر دوازده ساعت عوض می‌شوند. فقط دوازده ساعت ما را خبر دارند. قبل و بعدش را خبر ندارند. این هم یک بشارتی است که اگر خرابکاری کرده فقط آن دو فرشته خبر دارند و همه خبر ندارند. جالب است که فرشته نوشتار حسنات و خوبی‌ها، بر آن فرشته‌ای که گناهان را می‌نویسد، امیر و سرپرست است. به او می‌گوید: این را بنویس، این را ننویس! اولاً فرشته‌ای که خوبی‌ها را می‌نویسد امیر بر کسی است که بدی‌ها را می‌نویسد. به او امر و نهی می‌کند. می‌گوید: اینجا را کم بنویس. دیر بنویس. فرشته‌ی خوب یا اگر کسی کار خوبی کرد، فوری می‌نویسد و ده برابر می‌نویسد. بعضی هفتاد برابر، بعضی صد برابر، هزار برابر! بعضی اعمال از زیارت امام هشتم یک میلیون برابر، هفتصد هزار برابر است. حسنات اینطور هم زیاد داریم. اما اگر کسی گناه کرد، فرشته‌ی دست راستی می‌گوید: حق نداری بنویسی! شاید توبه کند و پاک کند. شاید یک کار خوبی انجام بدهد و آن را محو کند. سه ساعت، هفت ساعت، حداکثر هفت ساعت یا ده ساعت باید به او مهلت بدهی. در این ده ساعت یا هفت ساعت یک استغفراللهی، یا صلواتی، یا نمازی، اگر تنبه حاصل شد و آن گناه را پاک کرد، جبران کرد. اگر نکرد می‌گوید: یک گناه بنویس. ده گناه نمی‌نویسند.
روایت دیگر داریم که خدای متعال به حضرت موسی فرمود: ای موسی اگر یک سائلی، گرفتاری، یک کسی قرضی می‌خواهد، مشکل ازدواج دارد، وساطت می‌خواهد، یک درخواستی دارد، خدای متعال به حضرت موسی فرمود: ای موسی! اگر درخواست کننده‌ای نزد تو آمد مواظب باش او را با تندی و تیزی رد نکنی. «اکرم السائل ببذل یسیر او بِرَدِ جمیل» ولو شده مقداری به او کمک کنی هرچقدر می‌توانی کمک کن. یا اگر نمی‌توانی بگویی: بعداً، سعی می‌کنم. بعد خدای متعال می‌فرماید: ای موسی! «من یأتیک لیس بانسٍ و لا جنٍ» می‌فرماید: بعضی مواقع من افرادی را می‌فرستم که نه انسان است، نه جن است. بلکه فرشته‌ای از فرشته‌هاست که به صورت انسان درمی‌آید. می‌خواهند تو را امتحان کنند. خدا امکاناتی به تو داده، مال داده، آبرو داده است. با آن چطور برخورد می‌کنی؟ مواظب باش، هرکس می‌آید فرض کن نماینده خداست. در نهج البلاغه هست «إِنَّ الْمِسْكِينَ‏ رَسُولُ‏ اللَّهِ» (نهج‏البلاغه، حكمت 304) مسکین و درمانده فرستاده‌ی خداست. رد او رد خداست و تأمین کردن او تأمین خدا و اقبال به فرشته‌هاست. هرکسی درخواستی از تو دارد تا می‌توانی پاسخ بده، ولو بعضی از خواسته‌هایش هم شده است یا اینکه رد جمیل باشد. شأن او حفظ شود. تحقیرش نکنیم.
باز فرشته‌های دیگر داریم که کارشان دعا و نفرین است. می‌گویند: خدایا! هرکس سخاوتمند است. می‌بخشد و جود و کرم دارد، مالش را زیاد کن. هرکس هم بخل می‌ورزد مالش را از بین ببر. ما روایت داریم که می‌فرماید: اگر مالت را در مسیر حق مصرف نکردی، خدا گرفتارت می‌کند دو برابر در راه باطل مصرف کنی. مال برای خرج کردن است. گرفتاری‌ها، پیشامدهای ناگوار، مالیات بی‌جا، جریمه‌های بی‌خودی، این مال برای خرج کردن است. «من‏ مَنَعَ‏ ماله فی خلالٍ ابتلاء ان ینفق ماله فی حرامٍ» یا به فقرا ندهد گرفتار ظالمانی می‌شود که به زور پولش را بخورند. مال را مصرف کنیم.
فرشته‌های تکبر و تواضع، هرکسی در عالم فروتنی و تواضع می‌کند، زیر بالش را می‌گیرند و می‌گویند: بالا برو! اصلاً عموم مردم از آدم‌های متواضع خوششان می‌آید. تواضع نعمتی است که کسی حسادت به آن نمی‌ورزد. این برای همان فرشته‌هاست، فرشته‌ها می‌گویند: بالا برو! در دلها جا به او می‌دهند. کسی که تکبر و غرور، منم منم می‌کند، از خودش تعریف می‌کند. او را زمین می‌زنند. می‌گویند: او را زمین بزنید. این هم فرشته تکبر و تواضع است.
از امام صادق(ع) پرسیدند: معنی «یا من اظهر الجمیل و ستر القبیح» چیست؟ ای خدایی که خوبی‌ها را ظاهر می‌کنی و عیب‌ها و گناهان را می‌پوشانی. همه ما زیر چتر ستاریت خدا هستیم. ما باید همینطور باشیم، عیب خودمان و اطرافیانمان را بپوشانیم و خوبی‌هایشان را ظاهر کنیم. حضرت فرمودند: هر انسانی همانطور که خانه کعبه، بیت المعمور به موازات خانه کعبه در کره زمین در آسمان چهارم، آنجا هم بیت المعمور هست که ملائکه طواف می‌کنند. می‌فرماید: هر انسانی در آسمان چهارم تمثال و شبه دارد که کارهایی که اینجا می‌کند تمثال او هم می‌کند. مثل عکس ما در آینه، اگر کارهای خوب انجام بدهد، ملائکه می‌بینند، دعا می‌کنند و درود می‌فرستند. اگر مشغول گناه می‌شود خدای نکرده کار خلافی و گناه نامشروع انجام می‌دهد، خدا به ملائکه می‌گوید: یک چادری بیاندازید، حجابی بیاندازید که ملائکه نبینند لعن و نفرین کنند. حتی خدا در آسمان‌ها آبرو داری می‌کند که ملائکه تمثال ما را در حال گناه نبینند و ما را لعن و نفرین نکنند. خدا چقدر ستاریت دارد. کسی با این خدا آشتی نکند و رفیق نشود خیلی عقب افتاده است. خیلی وقت‌ها طلبکار هستیم و شاکی هستیم، واقعاً بی انصافی است. تازه یک رحمت خدا در دنیا ظاهر می‌شود. ما روایت داریم در آخرت 99 رحمت دیگر را خدا بروز و ظهور می‌دهد. «اظهر الجمیل و ستر القبیح»، «لم یؤاخذ بالجریره، لم یَهتک السِّتر، عظیم العفو، حسن التجاوُز، واسع المغفره» تک تک اینها آدم را عاشق خدا می‌کند.
خلق الله، غیر از یک عده خاصی که صفات خدایی در آنها هست، آنها استثناء هستند. هفتاد سال به آنها خدمت و محبت می‌کنی، یک جایی نمی‌کنی یا نمی‌خواهی بکنی یا نمی‌توانی انجام بدهی. این خانم هزار بار غذای خوب درست کرده و یکبار درست نکرده است. می‌گوید: این به درد نمی‌خورد. ای بابا! این آقا هزار بار خرید خانه کرده، کار خوب کرده و شما را مسافرت برده است. یکبار نبرده است. نمی‌خواهد ببرد. این دیگر کافر مطلق می‌شود. خوبی‌ها را آدم ببیند. خلق الله با یکبار آدم را رها می‌کنند ولی خدا دقیقاً برعکس است. هفتاد سال عیب و بدی و کفران نعمت، ناشکری و گناه است، یکبار می‌گوید: خدایا غلط کردم، ببخشید، می‌گوید: بیا بالا! هفتاد سال به خلق الله خدمت کردن، تو را کنار می‌فرستد. ولی خدا برعکس است. انشاءالله ما هم صفات خدایی پیدا کنیم.
باز ملائکه‌ی دیگری که اینها هم مهم هستند. ملائکه‌ای که موقع احتضار سراغ آدم می‌آیند و این خیلی مهم است که لحظه آخر، اینکه دائم می‌گوییم: خدایا ما را عاقبت بخیر کن. آیه داریم «إِنَّ الَّذِينَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا» (فصلت/30) خیلی‌ها «ربُّنا الله» می‌گویند، اما استقامتش مهم است که تا پایان کار ببرند. «تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلائِكَةُ أَلَّا تَخافُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ أَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ» قبل از مردن چه در دوران بندگی که انسان می‌کند، یا موقع مردن ملائکه نازل می‌شوند می‌گویند: نترس، ناراحت نباش، ما هستیم و کمک تو می‌کنیم. به بهشت هم بشارت می‌دهند. روایت داریم پیغمبر(ص) وارد شدند بر یک مردی که در حالت احتضار بود. پیغمبر عظیم الشأن فرمودند: «یا ملک الموت ارفق بصاحبی» این رفیق من است. با رفیق من مدارا کن. یکی از کارهای خوب این است که ما گاهی نماز، دعا، عبادت، حتی طواف مستحب است که آدم که مکه می‌رود طواف می‌کند به نیت عزرائیل برود. یعنی یک هدیه به عزرائیل بدهد. اینکه این فرشته مقرب خدا با او مدارا کند. حضرت عزرائیل مأمور باز کردن قفس تن و قفس دنیاست که ما را به ملاقات خدا و ملاقات اولیای خدا برساند. بهترین فرشته است. البته آنهایی که از خدا و فرشته‌ها ناراحت هستند، تکلیفشان معلوم است و خودشان مشکل دارند. و الا فرشته مقرب خداست و گره گشاست. حضرت به ملک الموت فرمودند: «ارفق بصاحبی» به صاحب من رفق کن و با ملایمت جانش را بگیر. «فانه مؤمن» فرشته ملک الموت عرض کرد یا محمد! «فانی بکل مؤمنٍ رفیق» خیال شما راحت باشد. من با هر مؤمنی رفیق هستم. مؤمن‌هایی که با ملک الموت رفیق می‌شوند، او هم رفیق با آنهاست. رفاقت دو طرفی است. یک حدیثی را یادم رفت اول صحبتم بخوانم.
بحث هفته گذشته ما مهمترین عنوانش این بود که یکی از جاهایی که هفتاد هزار فرشته می‌آیند کجا هست؟ انسان یک دوست خوب دارد به زیارتش برود. دوستی و دوست یابی، کیمیای سعادت را هم معرفی کردیم. روایت داریم پیغمبر(ص) فرمود: «من آخی أخاً فی الله رفع الله له درجة فی الجنه لا ینالها بشیء من عمله» چقدر دوست خوب مؤثر است. پیغمبر خدا فرمودند: کسی با یک مؤمنی، خانم با یک خواهر مؤمنه‌ای، بخاطر خدا با یک آدم مؤمن پیوند دوستی بزند. خدا در بهشت درجه‌ای به او خواهد داد که با هیچ عملی به آن درجه نمی‌رسد. جز با دوستی با یک مؤمن! فرمود: «لَيسَ شيءٌ أنكى لإِبلِيسَ و جُنودِهِ مِن زِيارَةِ الإخوانِ في اللّه بعضِهِم لِبعضٍ»(کافی/ج2/ص188) چه چیزی دستگاه شیطان را متلاشی می‌کند و بینی شیطان را به خاک می‌مالد؟ فرمود: چیزی برای شیطان و لشگرش بدتر از ملاقات یک دوست خوب و یک مؤمن فی الله نیست. به شیطان زخم و جراحت وارد می‌شود و نابود می‌شود. چون می‌بیند پیوند خوب زده و تو را نجات می‌دهد. جاهایی که فرشته‌ها خیلی کمک می‌کنند، یکی هم آدم با ملک الموت دوست و رفیق شود. سلمان دوستی داشت موقع جان دادن دید دارد جان می‌دهد، گفت: با این دوست من رفاقت کن. ملک الموت گفت: من با او رفیق هستم. انشاءالله با ملک الموت یگانه باشیم و عشق بورزیم.
شریعتی: یادم هست در برنامه‌ای که با مرحوم مهندسی داشتیم، یکوقتی گفتم: حضرت عزرائیل(سلام الله علیه)، دیدم مرحوم مهندسی یک جور نگاهم کرد و با مزاح به من گفت: مثل اینکه خیلی می‌ترسی و خیلی هوایش را داری؟ من گفتم: واقعاً آدم هوای حضرت عزرائیل را داشته باشد که او هم هوای ما را داشته باشد. چقدر خوب است امروز ثواب تلاوت قرآن را به حضرت عزرائیل هدیه کنیم.
حاج آقای فرحزاد: برای حضرت عزرائیل صلوات هدیه کنید هوای شما را دارد. اینقدر مؤمنینی که به خواب آمدند یا افرادی که کتاب‌هایی نوشتند در مورد آنهایی که کتاب‌‌هایی نوشتند و دوباره برگشتند، می‌گویند: به قدری در فضای عجیبی ما را بردند، اصلاً نمی‌خواستیم برگردیم. گفتند: بخاطر مادرت، بچه‌ات که اصرار کرده تو را برمی‌گردانیم. برای بدها ممکن است هیولا باشد ولی برای مؤمنین بشیر و مبشر است.
شریعتی: انشاءالله با آرامش از ما استقبال بشود و مشتاقانه به آن سمت و سو برویم. این هفته از حضرت آیت الله مشکینی قرار هست صحبت کنیم. در بخش بعدی حتماً کتابی را از ایشان خدمت شما معرفی خواهم کرد که همه بهره‌مند و محظوظ شویم. امروز صفحه 221 قرآن کریم آیات پایانی سوره مبارکه یونس و آیات ابتدایی سوره مبارکه هود در سمت خدا تلاوت می‌شود. انشاءالله لحظات زندگی همه ما منور به آیه‌های نورانی باشد به برکت صلوات بر محمد و آل محمد.
«وَ إِنْ يَمْسَسْكَ‏ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلا كاشِفَ لَهُ إِلَّا هُوَ وَ إِنْ يُرِدْكَ بِخَيْرٍ فَلا رَادَّ لِفَضْلِهِ يُصِيبُ بِهِ مَنْ يَشاءُ مِنْ عِبادِهِ وَ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ «107» قُلْ يا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جاءَكُمُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكُمْ فَمَنِ اهْتَدى‏ فَإِنَّما يَهْتَدِي لِنَفْسِهِ وَ مَنْ ضَلَّ فَإِنَّما يَضِلُّ عَلَيْها وَ ما أَنَا عَلَيْكُمْ بِوَكِيلٍ «108» وَ اتَّبِعْ ما يُوحى‏ إِلَيْكَ وَ اصْبِرْ حَتَّى يَحْكُمَ اللَّهُ وَ هُوَ خَيْرُ الْحاكِمِينَ «109»
«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‏، الر كِتابٌ أُحْكِمَتْ آياتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِنْ لَدُنْ حَكِيمٍ خَبِيرٍ «1» أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا اللَّهَ إِنَّنِي لَكُمْ مِنْهُ نَذِيرٌ وَ بَشِيرٌ «2» وَ أَنِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ يُمَتِّعْكُمْ مَتاعاً حَسَناً إِلى‏ أَجَلٍ مُسَمًّى وَ يُؤْتِ كُلَّ ذِي فَضْلٍ فَضْلَهُ وَ إِنْ تَوَلَّوْا فَإِنِّي أَخافُ عَلَيْكُمْ عَذابَ يَوْمٍ كَبِيرٍ «3» إِلَى اللَّهِ مَرْجِعُكُمْ وَ هُوَ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ «4» أَلا إِنَّهُمْ يَثْنُونَ صُدُورَهُمْ لِيَسْتَخْفُوا مِنْهُ أَلا حِينَ يَسْتَغْشُونَ ثِيابَهُمْ يَعْلَمُ ما يُسِرُّونَ وَ ما يُعْلِنُونَ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ «5»
ترجمه: و اگر خداوند (براى آزمايش يا هدف ديگر بخواهد) زيانى به تو برساند، جز خود او كسى توان برطرف كردن آن را ندارد واگر براى تو خيرى بخواهد، هيچ كس مانع فضل او نخواهد شد. خير را به هر كس از بندگانش كه بخواهد مى‏رساند و او بس آمرزنده و مهربان است. بگو: اى مردم! اينك حقّ از سوى پروردگارتان به سراغ شما آمده است. پس هر كس هدايت يابد، يقيناً به سود خويش هدايت مى‏يابد و هر كس گمراه شود، تنها به زيان خويش گمراه مى‏شود ومن بر (ايمان آوردن) شما وكيل نيستم (تا به اجبار شما را به راه حقّ درآورم). و (تنها) آنچه را بر تو وحى مى‏شود پيروى كن و پايدار باش تا آنكه خداوند داورى كند و او بهترين داوران است.
به نام خداوند بخشنده‏ى مهربان. الف لام را، (قرآن) كتابى است كه آيات آن استوار گشته، آنگاه از جانب حكيمى آگاه، شرح و تفصيل داده شده است. كه جز خداوند يكتا را نپرستيد، همانا از طرف او براى شما هشدار دهنده و بشارت دهنده هستم. و از پروردگارتان طلب مغفرت كنيد و بسوى او بازگرديد تا شما را به بهره‏اى نيكو تا مدّتى معيّن (كه عمر داريد) كامياب كند و به هر صاحب فضيلتى فزونى بخشد و اگر (از بندگى‏خدا) روى بگردانيد، همانا من‏از عذاب روزى بزرگ بر شما بيمناكم. بازگشت شما به سوى خداست و او بر هر چيزى تواناست.بدانيد كه مخالفان براى آنكه خود را از پيامبر پنهان دارند، سر و سينه‏هاى خود را به هم نزديك مى‏كنند و لباس‏هاى خويش را بر سر مى‏كشند (تا شناخته نشوند، غافل از آنكه) خداوند تمام كارهاى سرّى و آشكار آنان را مى‏داند. همانا او به اسرار درون سينه‏ها آگاه است.
شریعتی: بر حضرت محمد و اهل‌بیت بزرگوارش صلوات می‌فرستیم. از فضیلت ذکر صلوات بر محمد و آل محمد بشنویم و بعد هم اشاره قرآنی را بشنویم.
حاج آقای فرحزاد: ذکر بلند صلوات انسان را عاقبت بخیر می‌کند. پیغمبر ما فرمودند: کسی آخرین کلامش صلوات باشد، «دخل الجنه» داستان کوتاهی را مرحوم دستغیب نقل کردند که یک کسی را دیدند در مکه خیلی صلوات می‌فرستد، پرسیدند: چطور در منا و عرفات دائم صلوات می‌فرستی؟ سابق پیاده یا با حیوان می‌رفتند. گفت: من در این سفر با پدرم می‌آمدم. بین راه مریض شد و حالش وخیم شد. در حال احتضار قرار گرفت. من کنار بسترش بودم خواستم شهادتین را تلقین کنم. صورتش سیاه شد و رنگش پرید و زبانش بند آمد. خیلی ناراحت شدم. نگران بودم، یکوقت دیدم نقطه سفیدی در چهره‌اش پیدا شد و زبانش باز شد و لبخند زد و شهادتین گفت و از دنیا رفت. ما غسلش دادیم و کفن و دفن کردیم. چند روزی که در راه بودم دائم به فکر پدرم بودم، دو حالت آخر جان دادنش که چه اتفاقی افتاد. یک شب او را در خواب دیدم. دیدم جایش خوب است و در بهشت برزخی است. گفت: گناهان زیادی که داشتم، فرشته‌های عذاب آمدند مرا برای توبیخ ببرند. در اوج ناامیدی زمانی که رنگ چهره‌ام سیاه شد، یکوقت دیدم فرشته‌ها کنار رفتند و پیغمبر خدا تشریف آوردند و فرمودند: تو کسی بودی که در دنیا زیاد به من صلوات می‌فرستادی. مزد صلوات‌هایی که به من فرستادی را بگیر. فرشته‌های عذاب رفتند و فرشته‌های رحمت آمدند. به برکت صلوات من نجات پیدا کردم. انشاءالله این صلوات‌ها ما را نجات بدهد.
در اول آیه «وَ لا تَدْعُ مِنْ دُونِ اللَّهِ ما لا يَنْفَعُكَ‏ وَ لا يَضُرُّكَ» خدای مهربان می‌فرماید: کسانی که نه نفعی برای شما دارند و نه ضرری، یعنی در بزنگاه نمی‌تواند به درد شما بخورند. الآن اگر عزرائیل بیاید جان ما را بگیرد. جز خدا کسی نمی‌تواند فرمان ببرد. همه عالم جمع شوند نمی‌توانند کاری کنند. می‌فرماید: غیر خدا را نخوان که برایت نفع و ضرری نمی‌تواند داشته باشد. اگر این کار را کردی تو هم ظالم هستی. «وَ إِنْ يَمْسَسْكَ‏ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلا كاشِفَ لَهُ إِلَّا هُوَ» اگر خدا بخواهد یک ابتلایی را بدهد جز او نمی‌تواند بردارد. اگر هم بخواهد خیری به تو برساند، «وَ إِنْ يُرِدْكَ بِخَيْرٍ فَلا رَادَّ لِفَضْلِهِ يُصِيبُ بِهِ مَنْ يَشاءُ» به فضل و رحمت خودش هرکس را بخواهد می‌رساند و او آمرزنده و مهربان است. انشاءالله این توحید را در همه زندگی و وجودمان پیاده کنیم که همه کاره خداست. گره گشا و گره زننده خداست. جز خدا کسی نمی‌تواند، هرکس هم بکند به اذن اوست.
شریعتی: چند کلمه از مرحوم آیت الله مشکینی برای ما بگویید.
حاج آقای فرحزاد: مرحوم آیت الله مشکینی غیر از اینکه تدریس داشتند و درس اخلاق و درس حوزه داشتند و هزارها طلبه از درس ایشان استفاده می‌کردند، توفیق داشتند کتاب‌های خوبی تألیف کنند، یکی از کتاب‌هایی که یادگار خوبی است از ایشان مانده است «المواعظ العددیه» است. کتاب حدیث خیلی داریم ولی حدیث‌هایی که جمع و جور است، مثلاً سه چیز آدم را از جهنم دور می‌کند. سه چیز انسان را به خدا نزدیک می‌کند. مواعظ عددیه یعنی پندهای سه گانه، چهار گانه، پنج گانه. مرحوم آیت الله مجتهدی عمدتاً هر روز از این کتاب حدیث می‌خواندند.
شریعتی: گزیده‌ی مواعظ عددیه یا نصایح شمارشی، همان نصایحی که حاج آقای فرحزاد اشاره کردند. این عنوان دیگر و چاپ دیگر این کتاب هست. یک حدیث را انتخاب کردم که برای شما بخوانم. امام صادق در ذیل پندهای سه‌گانه فرمودند: روز قیامت سه گروه تا پایان حساب از همه به خدا نزدیک‌تر هستند. کسی که با وجود قدرت داشتن، به زیردست خود ستم نکند. کسی که در میانجی‌گری به اندازه حبه جو به یک طرف تمایل نداشته باشد و کسی که در صورت سود یا زیان خود حق را بگوید. این سه دسته روز قیامت تا پایان حساب از همه به خدا نزدیک‌تر هستند. امیرالمؤمنین (ع) به فرزندشان امام حسن فرمودند: فرزندم وقتی گرفتار سختی شدی آن را با بعضی دوستانت در میان بگذار. یکی از این چهار فایده را دارد. یا آن را به عهده می‌گیرد. یا کمک می‌کند، یا مشورت می‌دهد و یا دعایش در حق تو و رفع گرفتاری تو مستجاب می‌شود.
حاج آقای فرحزاد: انشاءالله انس با حدیث پیدا کنیم. یکی از الطاف ویژه‌ای که بعضی از طلبه‌ها از من می‌پرسند، اینکه روایات و احادیث خیلی نورانیت دارد. «کلامکم نور» یعنی در واقع شما پای منبر پیامبر و دوازده امام نشستید. اینها نورانیت دارد. انس با حدیث و قرآن موجودی ما است.
به همه عزیزانی که آرزوی کربلا دارند، بشارت بدهیم. روز دوشنبه هم که متعلق به امام حسن و امام حسین(ع) است. الحمدلله قرعه کشی گروه اول انجام شد. فراخوان می‌دهند و دعوت می‌کنند که انشاءالله پنجم و ششم اسفند اعزامشان هست. انشاءالله خبر خوشی داریم که شنبه آینده هم قرعه کشی باقی افراد را هم انجام می‌دهیم که گذرنامه بگیرند و آماده شوند که انشاءالله این سفر نورانی را به خیر و خوشی بگذرانند.
شریعتی: شنبه با حضور حاج آقای عابدینی دور دوم قرعه کشی را انجام می‌دهیم. من این نکته را تذکر بدهم که این قرعه کشی بین دوستانی است که قبلاً ثبت نام کردند. بعضی الآن مراجعه می‌کنند می‌گویند: سایت شما بسته است. ما در آن بازه زمانی که مشخص کرده بودیم ثبت نام‌ها را انجام دادیم. همین‌جا آرزو می‌کنم انشاءالله گشایشی حاصل شود که بتوانیم طیف وسیع و عظیمی از مشتاقان زیارت امام حسین را عازم کربلای معلی کنیم. حدوداً سی اتوبوس قرار هست عازم شوند و حتماً دعاگوی ما باشند.
حاج آقای فرحزاد: چند مورد دیگر از فرشته‌ها ماند که به همه سلام می‌دهیم. اللهم صل علی محمد و آل محمد. خدایا به حق محمد و آل محمد، همه آرزومندانی که آرزوی عتبات مکه و مدینه دارند، آنها را به زیارت عتبات و مکه و مدینه موفق بفرما. مریض‌ها شفای عاجل عنایت بفرما. وسایل شغل و مسکن و ازدواج برای همه نیازمندان فراهم بفرما. آنهایی که فرزند ندارند به آنها مرحمت بفرما. خدایا قلب امام زمان از ما راضی، فرجش را نزدیک بگردان. ما را به زیارت مشاهد مشرفه و توفیق عزاداری برای حضرت زهرا موفق بفرما.