حجت الاسلام والمسلمین فرحزاد
90/12/15
ما گدایان خیل سلطانیم شهروند هوای جانانیم ،بنده را نام جان خویشتن نبود هرچه ما را لقب دهد آنیم ، گر برانند و گر ببخشایند ره به جای دگر نمی دانیم ،چون دل آرام می زند شمشیر سرببازیم و رخ نگردانیم ، دوستان در هوای صحبت یار زر فشانند و ما زرافشانیم ،هر گلی نو که در جهان آید ما به عشقش هزار دستانیم ،تنگ چشمان نظر به میوه کنند ما تماشاکنان بُستانیم ، تو به سیمای شخص می نگری ما در آثار صبح حیرانیم ،هر چه گفتیم جز حکایت دوست در همه عمر از آن پشیمانیم ، سعدیا بی وجود صحبت یار همه عالم به هیچ نستانیم .
سوال – شما شرایط مختلفی را برای استجابت دعا می گویید اما با رعایت همه ی شرایط دعای ما استجابت نمی شود . احتمالا با همه پاکی ها باز هم درخواست های زیادی هستند که خدا آنها را اجابت نمی کند . من مطمئن هستم که حضرت رسول دعای ماه رمضان را با خلوص نیت وعصمتی که داشته اند بارها خوانده اند که خدایا تمام بیمارها را شفا بدهد و تمام گرسنگان را سیر کن اما من اطمنیان دارم که خدا حاجت پیامبر خودش را هم نداده است . با این وجود من از دعا کردن ناامید می شوم . چرا همه ی دعای پیامبر به اجابت نرسیده است ؟
پاسخ – در اینجا دعا موضوعیت دارد وخدا یا رب گفتن را دوست دارد . در روایت داریم که هیچ وقت از دعا کردن خسته نشوید . خدا دوست ندارد که ما درِ خانه ی غیر خدا را بزنیم ولی اگر ما در خانه ی خدا هرچه یا رب بگوییم ، خدا ای نیایش را دوست دارد . پس خود کار دعا کرد موضوعیت دارد یعنی ما وظیفه داریم که دعا بخوانیم و عبادات را انجام بدهیم . دعا عقوبت زیادی دارد . اگر انسان در خانه ی خدا نیاید و تکبر بورزد مذموم است . خدا فرموده است شما مرا بخوانید ، من شما را اجابت می کنم . در اینجا خدا نفرموده است که من حاجت شما را برآورده می کنم بلکه فرموده جواب شما را می دهم . مثلا اگر بچه پدرش را صدا بزند پدر سریع می گوید: بله . ولی اگر بچه هر خواسته ای داشت پدر آنرا اجابت نمی کند . خدا هم همین طور است و هر خواسته ی بشر را اجابت نمی کند . پس خدا پاسخ بنده های خودش را می دهد ولی اینها متفاوت است . راننده آیت الله امینی آقا شیخ عباس بود . وقتی ایشان پیر شده بودند با دوستان ما به مشهد می رفتند و می فرمودند : من هر بار که به مشهد می روم از امام هشتم می خواهم که بر علم و معرفت من بیفزاید . یک بار ایشان در حرم امام رضا (ع) تشنه می شود و دوستان به ایشان می گویند که برای آب خوردن باید به صحن برود .( البته خوب است که در حرم هم آب بگذارند مثل حرم پیامبر و مسجدالاحرام . این کار خوبی است ) ایشان به صحن می آید و وقتی می خواهد آب بخورد می بیندکه شیر الکترونیکی است و ایشان تابحال این مدل شیر آب را ندیده بودند . ایاشن دستش را زیر آب می گیرد و وقتی دستش را برمی دارد آب قطع می شود . ایشان گریه می کنند و می فرمایند : امام هشتم در این سفر معرفت جدیدی به من یاد داد . امام به من یا داد که ما از ی شیر آب کمتر نیستیم . شما که دست درخواست و دعا دارید ، همواره از ما طلب کنید زیرا رحمت خدا همیشگی است . ولی اگر شما دست خودت را نیاوری رحمتی نصیب شما نمی شود . گر گدا کاهل بود تقصیر صاحبخانه نیست . کسانی که از دعا کردن خسته می شوند و با خدا قهر می کنند ،کار اشتباهی انجام می دهند . در دعا گاهی خواسته های ما برآورده می شود و گاهی بالاتر از آن را به ما مرحمت می کنند . گاهی ما چیزهای کوچکی از خدا می خواهیم ولی خدا چیزهای بزرگتری را برای ما در نظر گرفته است . گاهی خدا دعای بدترین خلق خودش را هم اجابت کرده است . در طواف مکه دعایی دارد : ای خدایی که حتی جواب شیطان را هم دادی . ( در قرآن داریم که وقتی شیطان سجده نکرد و رانده شد به خدا گفت : به من تا قیامت مهلت بده . خدا هم تا وقت معلوم به او مهلت داد . البته وجود شیطان حکمت دارد و مصلحتی در کار است که ما آنرا درک نمی کنیم . شیطان وسیله ی امتحان خلق است و باعث رشد انسان می شود . در روایات وقت معلوم همان ظهور امام زمان (عج) است . امام زمان (عج) شیطان را از بین می برد ولی نفس اماره انسان هنوز وجود دارد که انسان را دعوت به شر می کند .) پس این باعث می شود که انسان از خدا ناامید نشود. در کتاب علل الشریط شیخ صدوق داریم که فرعون ادعای خدایی می کرد . مدتی باران نیامده و آب رود نیل کم شده بود. مردم مصر پیش فرعون آمدند و گفتند : تو که خدای مصر هستی ، کاری بکن که آب رود نیل زیاد بشود. فرعون دید که پادشاهی او در خطر است . بنابراین پیش خدا از شب تا صبح ناله و زاری کرد و خدا هم جوب او را داد البته این نشان دهنده ی این است که رحمت خدا زیاد است نه اینکه فرعون خوب بوده است . او باطناً خدا را قبول داشت ولی از روی استکبار انکار می کرد. حتی زمانی که حضرت موسی عصا را به مار تبدیل کرد فرعون می خواست ایمان بیاورد ولی رفیق او ، هامان مانع این کار شد . او آنقدر ناله زد تا آب رود نیل زیاد شد . موسی به خدا گفت که این چه کاری بود که کردی ؟ خدا فرمود : تو شب خوابیده بودی و او پیش ما ناله و زاری می کرد . البته این عظمت خداست که پاسخ ابلیس و فرعون را می دهد . پس خدا سوال ما را بی پاسخ نمی گذارد . اگر ما هفتاد سال یا الله بگوییم و خدا جواب ما را ندهد باز ما ثواب برده ایم زیرا اصل دعا کردن و ذکر ثواب دارد حتی اگر خدا حاجت ما را برآورده نکند زیرا شما با خدا انس گرفته اید. بزرگی می گفت همه می گویند که ما گرفتار هستیم ولی باید بگویند : ما گرفته ی یار هستیم . این گرفتاریها باعث شده است که ما درخانه ی خدا را بزنیم . گاهی اگر خدا گرفتاری شما را رفع کند ، شما دیگر پیش خدا نمی آیید . و این باعث شده است که خدا گرفتاری شما را باز نکند تا باز شما با خدا صحبت بکنی . کسی که زیاد دعا می کند در واقع خود خدا را می بیند و نیازی به استجابت دعا ندارد . بزرگی می فرمودند : خوب است که وقتی شما به زیارت امام هشتم می رویزد با خود صاحبخانه آشنا بشوید و ایشان دستشان را به شما بدهند . بالاترین اجابت این است که ما همنشین خدا بشویم . در دعای جوشن کبیر تمام اسم های خدا آمده است و ما در این دعا مدح خدا را می کنیم و از خدا می خواهیم ما را از آتش جهنم نجات بدهد. در این دعا ما بیشتر خدا را صدا می زنیم . خدا مالک ما است و ما مملوک اوست ، خدا رازق ما است و ما مرزوق او هستیم و ... او همه چیز می داند و ما هیچی نمی دانیم . بنابراین خدا از خودمان به خودمان مهربانتر است . اگر ما خودمان را دوست داریم مطمئن باشیم که خدا ما را بیشتر دوست دارد و قدر مخلوق را خالق می داند . پس چیزی را که ما می خواهیم بهتر است یا چیزی را که خدا می خواهد ؟ چیزی که خدا می خواهد خیلی بهتر است آن چیزی است که من می خواهم . در توحید شیخ صدوق داریم که امیرالمومنین می فرماید که خدا به داوُد گفت : ای داود ،تو یک خواسته ای داری و من خواسته ی دیگری دارم ، بدان آنچه که من بخواهم می شود ولی آنچه تو بخواهی ممکن است که بشود یا نشود، اگر تو تسلیم خواسته ی من بشوی من خواسته ی تو را اجابت می کنم . ولی اگر تسلیم نشدی ، در خواسته ات تو را به تَعَب می اندازم . (پس دراینجا خواسته های ما تضاد پیدا می کنند . حاج آقا دولابی می فرمودند : توفیق یعنی توافق بنده با خدا . اگر شما با خدا توافق کردی مشکلات شما حل می شود. فردی گفت که من مستجاب الدعوة هستم زیرا هر چه خدا بخواهد من هم آنرا می خواهم . زیرا خواسته ی خدا بالاتر است .) در مفاتیح دعایی بنام دعای صبح و شب داریم : حمد می کنم خدایی را که هرچه او می خواهد انجام می دهد و هر چه او نمی خواهد انجام نمی دهد. اگر خدا بخواهد تمام حرف خلق را اجابت کند نظام بهم می خورد . همه می خواهند ثروتمند یا دکتر یا مهندش بشوند ولی این امکان ندارد . پس اگر خدا خواسته ی کسی را مستجاب نکند ، به او ثواب و پاداش می دهد . پس اگر انسان تسلیم خواسته ی خدا بشود و بگوید : اگر تو نمی خواهی من بچه دار بشوم من هم بچه نمی خواهم ، خدا هم خواسته ی او را اجابت می کند . خدا در اینجا قول داده است که اگر کسی از خواسته ی خودش صرف نظر کرد و تسلیم شد ، خدا خواسته ی او را اجابت می کند .
در کتاب سِر دلبران ، آقا شیخ عبدالکریم حائری (موسس حوزه ی علیمه قم) در مورد حالات پدرشان نوشته اند : پدر من ملاجعفر و کشاورز بود. او فرزنددار نمی شد . بعد از مدتها به ایشان می گویند که مشکل از همسر شماست . ایشان با خانم بیوه ای که دو تا بچه سید داشت ازدواج موقت کرد تا بچه دار بشود و بعد از خانم جدا بشود . ایشان وقتی به خانه ی این خانم می رفتند این دو تا بچه سید بودند و آنها مجبور بودند که این دو تا بچه را بیرون کنند و آنها اذیت می شدند . ملاجعفر خیلی ناراحت شد که چرا بخاطر میل نفسانی خودش این بچه سیدها را اذیت می کند . او به خدا می گوید که من بچه نمی خواهم و تسلیم تو می شوم . ایشان به این خانم محبت می کنند و بعد از ایشان جدا می شوند . بعد از مدتی خانم اول ایشان باردار می شوند و حاج عبدالکریم حائری متولد شد. ایشان بچه ی بسیار شیطان و شلوغ بودند . و گاهی همسر ملا جعفر به ملاجعفر می گفته : بچه ای که به زور از خدا می گیری بهتر از این نمی شود. بعد ایشان تحت تکلف عمو و مادرشان به قم و نجف می روند و آیت الله می شوند . فرزندی که در تحت امر خدا بدنیا آمد موسس حوزه ی علیمه قم شد . پس یکی از راههای اجابت دعا این است که تسلیم امر خدا بشویم . البته ما تلاش خودمان را می کنیم ولی باید بگوییم : خدایا من راضی به راضی تو هستم . جابر نزد امام باقر (ع) آمد و گفت : من ریاضت کشیده ام و برخلاف نفس خودم عمل می کنم ، من فقر را بیشتر از غنا می خواهم و بیماری را بیشتر از سلامتی دوست دارم . امام فرمود : ما آنچه را که خدا می خواهد بیشتر دوست داریم . پس باید روح تسلیم در همه ی دعاهای ما باشد .
سوال – سوره ی نجم آیات 1 تا 16 را توضیح بفرمایید .
پاسخ – ما روایاتی داریم که هنگام شنیدن نام حضرت محمد باید صلوات بفرستیم حتی اگر انسان در نماز باشد. کسانی که نام حضرت محمد را می شنوند و صلوات نمی فرستند مذمت شده اند . پیامبر فرمود : جفاکارترین مردم به من کسانی هستند که نام من را بشنوند و بر من صلوات نفرستند .
شروع این سوره می فرماید : قسم به ستاره هرگاه فرود می کند یا افول می کند . ( خدا به ستاره قسم می خورد و وقتی افول می کند که خورشید می خواهد در بیاید و این آیه برای کسانی بود که ستاره پرست بودند و خدا می خواهد به آنها بفهماند که ستاره ماندنی نیست و افول می کند) صاحب شما یعنی پیامبر نه گمراه شده نه منحرف شده است . وقتی پیامبر درهای مسجد را به سوی خانه های مردم بستند و فقط در مسجد را به سوی خانه ی علی باز گذاشتند ، عده ای اعتراض کردند و به پیامبر گفتند که تو شیفته ی داماد خودت شده ای . در این آیه خدا از پیامبر دفاع کرده است . پیامبر به امر خدا به کسی عزت می دهد .
سوال – آیا دعا کردن و راز و نیاز برای ما اولویتی می آورد ؟
پاسخ – دعا امر خداست . در حدیث قدسی داریم : مرا بخوان و بدان چیزی که می گویم عمل بکن و به من چیزی یاد نده . این طور نیست که همه ی دعاهای پیامبر اجابت بشود. مثلا پیامبر از خدا خواستند که ابوجهل هدایت بشود ولی این طور نشد یا حضرت موسی از خدا خواست فرعون هلاک بشود ولی دعای او چهل سال بعد اجابت شد . امام سجاد (ع) دعا می کردند که خدا بلاها را از آنها دور کند ولی پر ابتلاترین افراد حضرت محمد (ص) و ائمه او بدند . پس این طور نیست که همه ی حاجت های انبیاء و ما برآورده بشود . خدا در دعا به ما امر کرده است که راحتی و خوشی از ما بخواه و ما هم این کار را می کنیم . دعاهای ما بی پاسخ نمی ماند . یعنی نامه ی ما به دست خدا می رسد و خدا آنرا می خواند . پس کسانی که دعا نمی کنند هم پیش خدا پس انداز ندارند و هم مورد غضب خدا قرار می گرند . در سوره فرقان آیه آخر می فرماید : اگر دعای شما نباشد خدا به شما اعتنا نمی کند . این دعاها ذخیره می شود.
سوال – گاهی ما از خدا می خواهیم که در ترک گناهی به ما کمک کند و می دانیم که این به نفع ماست ولی چرا این اتفاق نمی افتد ؟
پاسخ – در مسائل مادی پافشاری خوب نیست ولی در مسائل معنوی هرچه اصرار بکنیم خوب است . در مسائل معنوی هم باید کار به صلاح ما باشد . در ماه رمضان همه دعا می کنند که سفر خانه ی حج را نصیب ما بکن ولی این دعا امکان ندارد. اگر ما اصرار در مسائل معنوی می کنیم باید موانع آنرا برطرف بکنیم .مثلا ما باید لقمه ی حرام را از زندگی مان برداریم یا اگر دعا می کنیم که در نماز حضور قلب داشته باشیم خودمان باید در این کار سعی و تلاش بکنیم . پس حق الناس و تلاش نکردن یکی از عواملی است که باعث می شود دعاهای ما مستجاب نشود . اگر کسی دعای معنوی بکند مثلا زیارت کربلا یا خانه خدا را بخواهد ،قطعا بداند که اگر دعایش مستجاب نشد ،ثوابش برای او نوشته می شود.
