حجت الاسلام والمسلمین فرحزاد

91/1/28

تو صد مدینه داغی تو صد بقیع یتیم می شود خاک اگر که برنگردی ،تمام شب نیفتاد صدای گریه ی باد چه بادهای زردی چه کوچه های سردی ، دو قریه آن طرف تر دو پیچ سمت لبخند شکوفه می فروشد بهار دوره گردی ،کسی می آید از راه چه ناگهان چه ناگاه خدای من چه روزی چه مردی ، از آسمان چهارم مسیح بازگشته است زمین ولی چه تنهاست مگر تو بازگردی .

سوال - در مورد دعا و ناامیدی از خدا توضیحاتی بفرمایید .

پاسخ – ما در هیچ حالی نباید از خدا ناامید بشویم .ما باید دعا را صرف حاجت خواستن نخوانیم بلکه آنرا باید بعنوان یک راز و نیاز بخوانیم.  یکی از وسایل قرب ما به خدا ،دعا و نیایش و گفتگو با خداست. یک بخش دعا درخواست حاجت است.روایت داریم که دو نفر در دنیا عمل واحدی داشتند یعنی هر دو نماز می خواندند، کارهای حسنه می کردند و صله ی رحم انجام می دادند. هر دو نفر آنها وارد بهشت می شوند ولی یکی در رتبه ی بالای بهشت و یکی در رتبه ی پایین بهشت قرار می گیرد . فرد می پرسد عمل ما واحد بود ولی چرا او به بالای بهشت رفته است ؟ خدا می فرماید : زیرا او زیاد دعا و درخواست می کرد و نیایش داشت ولی شما نداشتید. پس خود دعا کردن و نیایش با خدا به انسان درجه و مقام می دهد.دعا نباید حالت تحکم باشد. ما باید تسلیم خدا باشیم زیرا ممکن است که خدا بهتر از خواسته ی ما را به ما بدهد یا آنرا برای مان ذخیره بکند یا ممکن است که امواج بلاها را بردارد یا کفاره ی گناهان بشود یا موانع برداشته شود یا درجه و مقام بدهد . در هر صورت ما نباید از دعا کردن خسته و مایوس بشویم .

سوال – در مورد خوش بین بودن به خداوند توضیحاتی بفرمایید.

پاسخ – یکی از مسائلی که در قرآن روی آن پافشاری شده است و این یکی از شرایط استجابت دعا است مسئله ی خوش بین بودن به خداست . علامت مومن این است که نسبت به خدا خوش بین است . اگر مشکلی برای فرد پیش می آید باید آنرا به خودش نسبت بدهد و بداند مشکل از خود اوست نه خدا . در مورد بدبینی نسبت به خدا در قرآن و روایات مذمت هایی گفته شده است و هم از خوش بینی تعریف هایی شده است . خوش بینی یعنی اینکه ما بگوییم: خدای خوبی داریم ، او مهربان است ، دعاهای ما را اجابت می کند ، فضل و لطف او دائم است و همه ی خوبی ها را به خدا نسبت بدهیم و امیدوار باشیم که خدا هیچ وقت لطف های خودش را نسبت به ما قطع نمی کند. در ماه رجب دعایی می خوانیم: یا من ارجوه لکل خیرو امن سخطه عند کل شر ، من درهمه ی خیرها به تو خوش بین هستم و من در هر شری از سخط خدا در امان هستم . این دعا امیدواری محض نسبت به خدا است. در قرآن داریم که منشا تمام کسانی که به جهنم رفته اند، سوءظن نسبت به خدا بوده است . این دعا ریشه ی بدبینی نسبت به خدا را قطع می کند. بدبینی نسبت به خدا و نسبت دادن حرفهای ناروا به خدا گناه نابخشودنی است. روایت داریم : بزرگترین گناهان کبیره بدبین بودن به خداست . بدبینی یعنی اینکه ما بگوییم : خدا ما را نمی آمرزد ، توبه ما را قبول نمی کند، خدا ما را رها کرده است و ما را به جهنم می برد . سوء ظن ریشه ی بسیاری از رذایل اخلاقی است. کسی که نسبت به خدا سوء ظن دارد به سمت کفر کشیده می شود مثلا می گوید :خدا من را رها کرده است و به من نظر ندارد .بسیاری از این بدبینی ها به رذایل اخلاقی کشیده می شود. در نامه ی 52 نهج البلاغه ( نامه ی علی به مالک اشتر. کوفی عنان رئیس قبلی سازمان ملل اعلام کرده است که بهترین منشور برای اداره ی کشورها ،منشور علی بن ابیطالب است.) می فرماید : با انسانهای بخیل مشورت نکن زیرا آنها تو را از فقر می ترسانند و نمی گذارند که انفاق بکنی ، با انسانهای ترسو و جوان مشورت نکن زیرا آنها تو را می ترسانند ، با انسانهای حریص مشورت نکن زیرا شما را به حرص و افزون طلبی می اندازد . حرص باعث شد که حضرت آدم از بهشت بیرون بیاید. حضرت می فرماید : ریشه ی این سه خصیصه ی پلید، بدبینی نسبت به خداست . انسان بخیل به خدا بدبین است بخاطر همین انفاق نمی کند ، انسان ترسو تکیه بر خدا نمی کند ، انسان حریص هم به خدا بدبین است و می ترسد که خدا برای او رزق نرساند. در قرآن داریم : شما به خدا گمان بد بردید و هلاک شدید . در شب اول ماه مبارک رمضان مستحب است که دعای جوشن کبیر خوانده بشود. دعایی به جامعیت جوش کبیر وجود ندارد که هزار اسم خدا در این دعا آمده است که هر اسم معانی بلندی دارد. امیرالمومنین می فرماید : حنان یعنی خدا رو می آورد به بنده ای که فرار کرده است .مثل بچه ای که می خواهد از خانه فرار کند ولی پدر و مادر او را نوازش می کنند تا بچه خانه را ترک نکند . در حدیث قدسی داریم : اگر کسانی که از خدا اعراض کرده اند بدانند که من چقدر مشتاق آنها هستم و انتظار برگشت آنها را دارم ، از شوق من جان خواهند داد، ای کاش بدانند . ای داود ، این اراده ی من به بندگان فراری است ، (حالا ببین) با بندگانی که با شوق به سمت من می آیند چه خواهم کرد ؟اصل ورود دعای جوشن کبیر برای شب اول ماه رمضان است . علامه مجلسی می فرمایند که بهتر است که جوشن کبیر در این سه شب خواند بشود که الان مرسوم شده است که در شبهای قدر آنرا  می خوانند . در ماه رمضان ما میهمان خدا می شویم . ما باید اول صاحبخانه را (خدا) بشناسیم . شما در اسم های خدا صفات قهر آمیز خیلی کم پیدا می کنید و بیشتر آنها صفات جمال خدا هستند. آقا سید کمال موسوی از شاگردان امام بودند و ایشان مقید بودند که در جلسات شان فرد خوش صدایی بخشی از دعای جوشن کبیر را بخواند. در بند 52 جوشن کبیر داریم : خوب خدایی هستی ، ای خدایی که خوب حسابرسی هستی . در روایت داریم : در شب معراج پیامبر به خدا عرض کرد که در امت من گناهکار وجود دارد، حساب آنها را به من واگذارکن که آبرویشان پیش امت های دیگر نرود و سرافکنده نشود . خدا فرمود : حساب امت تو را خودم می رسم که حتی تو هم متوجه نشوی و پیش تو هم شرمنده نشوند . وقتی عده ای گناهان شخصی خودشان را پیش امامان بازگومی کردند ، امامان روی شان را برمی گرداندند و ناراحت می شدند . خدا از پیامبر نسبت به ما مهربانتر است . در قرآن داریم : من نامه ی عمل را بدست تو می دهم ،خودت بخوان و قضاوت کن، من تو را قبول دارم . ما باید قضاوت درست بکنیم و بگوییم :خدایا من گناه زیادی کرده ام ولی تو من را ببخش. کافران می گویند : ما مستحق جهنم هستیم و بدبین هستند . اگر آنها خوش بین باشند، خدا آنها را می بخشد .در محجةالبیضاء داریم که یک بادیه نشین به پیامبر گفت : در روز قیامت حساب بدست کیست ؟ پیامبر فرمود : به دست خدا. او خوشحال شد و رفت ،فردی از او پرسید چرا خوشحال شدی ؟ او گفت : من یقین دارم که خدا کریم است و چون قدرت دارد می بخشد . من می ترسیدم محساب و کتاب دست خلق باشد، الان خیال من راحت شد . پس ما باید نسبت به خدا خوش بین باشیم . اگر انسان خوش بینی زیادی نسبت به خدا داشته باشد ، این باعث می شود که گناه نکند .

در دعای جوشن کبیر داریم : یانعم الطبیب ،ای خدایی که خوب طبیبی هستی . یا نعم الرقیب : ای خدایی که خوب نگهبانی هستی . خدا برای دستگیری بندگانش، رقیب است . در قرآن داریم :پروردگار تو در کمین گاه توست. اکثرا این طور فکر می کنند که کمین    می کنند تا یکی را دستگیر کند و به زندان ببرند . بزرگی می فرمودند که خدا کمین کرده که ما را نجات بدهد . خدا 124000 هزار پیامبر فرستاده تا آنها دست ما را بگیرند . پس خداوند در کمین است که انسانها را نجات بدهد . خدا تیر، تور و تار دارد . خدا تیر را برای فراری ها استفاده می کند . این تیرها همان گرفتاری هاست که خدا برای بنده اش ایجاد می کند. کسانی که انسانهای متوسطی هستند خدا برایشان تور می اندازد یعنی برای آنها دوست و جلسه ی خوب می فرستد . برنامه ی سمت خدا خودش یک تور است که به خانه ها آمده است. تار برای کسانی است که رو به خدا می آورند و خدا آنها را نوازش    می کند . آواز خدا همیشه درگوش دل است ،کو دل که دهد گوش به آواز خدا. خدا با همه ی انسانها توسط فطرت و وجدان گفتگو می کند. اگر خدا حجت تمام نکند هیچ کس رستگار   نمی شود. اگر خدا حجت بر کسی تمام نکند ، او را توبیخ نمی کند . خیلی مواقع خدا با  همه ی خلق صحبت می کند . خدا تارهایی دارد که با قلب ما صحبت می کند و خیلی مواقع ندای درونی انسانها را متحول می کند. یا نعم القرب : خدایی که خوب نزدیکی هستی . خدا از رگ گردن به ما نزدیک تر است . یعنی ما هیچی نیستیم . بزرگی می فرمود : آیه ای داریم که می فرماید :به حد خدا تجاوز نکنید . یک معنای این آیه این است که انسان به حد مردم تجاوز نکند یعنی حریم دنیایی . معنای دیگرش هم این است که انسان به حد خدا تجاوز نکند . اگر ما بخواهیم با خط کشی مثل پیامبران حد بین خودمان و خدا را مشخص کنیم ، امکان ندارد زیرا هر کجا که این خط کش را بگذاریم آنجا حد خداست. یعنی ما نباید هیچ حدی برای خودمان قائل باشیم . هستی مطلق خدا ،هستی برای کسی نمی گذارد. استاد آقای قاضی ،مرحوم کربلایی دعای کمیل را زیاد می خوانده است و وقتی به جمله ی ولایمکن الفرارمن حکومتک می رسیده دیگر نمی توانسته دعا را ادامه بدهد. ما نمی توانیم جایی یا چیزی را پیدا کنیم که حول و قوه خدا در آنجا نباشد. پس خدا خوب نزدیکی است . یا نعم المجیب خدایی که خوب جواب دهنده ای هستی . یا نعم الحبیب خدایی که خوب دوستی هستی . فردی عاشق شده بود. (امام صادق (ع) می فرماید: کسانی که عاشق افراد می شوند چون جمال خدا را ندیده اند و دل به خدا نداده اند، دل به چیزهای ناپایدار        می دهند.) معشوق او مُرد . او خودش را می زند و داشت از بین می رفت . دوستی به او گفت که چرا با خودت این کارها را می کنی ؟ او گفت : معشوق و محبوب من از بین رفته است . دوستش گفت : بر سر خودت بزن ، چرا تو یک دوست مردنی گرفتی ؟ برو خدایی را به دوستی بگیر که نمی میرد . پس خوب است که انسان با خدا دوست بشود . نعم الکفیل : خدایی که خوب کفیلی هستی . یا نعم الوکیل :خدایی که خوب وکیلی هستی . یا نعم المولی :خدایی که خوب مولایی هستی . آیت الله بهجت می فرمودند که من به کسی ذکر نمی گویم . هر فردی متناسب با خودش ذکر به زبانش می آید. مثلا کسی که گناهکار است ذکر توبه به دهانش می آید .

سوال – آیات پایانی سوره الحاقه و آیات ابتدایی سوره ی معارج را توضیح بفرمایید .

پاسخ – صلوات تخلق به اخلاق خدایی است . تخلق یعنی هم نوا ،هم صدا و همکار شدن با خدا . در سوره احزاب داریم : ان الله و ملائکته یصلون علی النبی، همان کار خدا و فرشتگان دائما صلوات فرستادن است. یعنی خدا لطف و رحمت خودش را بر سر پیامبر و آل او می ریزد و فرشتگان درخواست رحمت و لطف خدا را بر پیامبر و آل او دارند. در واقع کسی که صلوات می فرستد همکار خدا و ملائکه می شود.

آیه 4 سوره ی معارج می فرماید: ملائکه و روح عروج می کند به سوی پروردگار در روز قیامتی که مقدار آن پنجاه هزارسال است . عروج ملائکه و روح مکانی نیست بلکه قربی است . یعنی اینکه آنها آماده می شوند که صحرای محشر را حاضر کنند.  در آیه ی دیگر خدا می فرماید که روز قیامت هزارسال است . در روایات آمده است که این پنجاه هزار سال برای افرادی است که حساب شان خیلی سخت است و در قیامت عذاب می بینند . بعضی از پرونده ها خیلی قطوراست . پیامبر فرمود: برای مومنی که با خدا بوده و کارهای خوب انجام داده است ،حساب روز قیامت به اندازه ی یک نماز واجب خواندن است .

روایت داریم : اگر غیر از خدا بخواهد به حساب های روز قیامت رسیدگی کند، پنجاه هزارسال طول می کشد . خدا سریع الحساب است .

خدایی که نعم الحسیب ، نعم الوکیل و نعم الکفیل است ، اگر حاجت ما را نداد، ما با او قهر نکنیم و جای دیگری نرویم . پس ما همیشه به خدا خوش بین باشیم و بدانیم که خدا با خوش بینی با شما رفتار می کند.