در مورد راه کارهای خوش اخلاقی توضیحاتی بفرمایید.

پاسخ – حلول ماه رجب را تبریک می گوییم. اعمال ما ولی الله، صفات ما محمد رسول الله و ذات ما لا اله الاالله می گوید. ماه رجب، ماه علی و ماه شعبان ماه پیامبر و ماه رمضان ماه خداست. امروز بنا به قولی ولادت امام هادی (ع) است. در دعاهای ماه رجب هم به ولادت امام هادی(ع) اشاره شده است.

در روایات ما بحثی وجود دارد که فلسفه ی واجبات و احکام را بیان کرده است. مثلا چرا خدا نماز، روزه ،خمس ،امر به معروف و نهی از منکر و... را واجب کرده است ؟ منظور این است که مقصد نماز چیست و نماز می خواهد ما را به کجا برساند. در مورد فلسفه ی نماز در نهج البلاغه و در خطبه فدکیه داریم که خداوند نماز را مایه ی پاکیزگی از کبر قرار داد( الصلاة تنزیهاً علی الکبر). نماز بزرگترین واجب الهی است ،معراج مومن است، ستون دین است ،ارتباط باخداست و مرز کفر و ایمان است. منکر نماز کافر است. نماز تبر محکمی است که مَن ما را خرد کند و ریشه ی غرور و تکبر ما را می زند. پس در نماز باید تواضع و ادب باشد.

آیت الله بهجت می فرماید: اساس عبودیت و عبادت حب است. یعنی نماز برای این است که محبت خدا در ما ایجاد بشود. خدا ما را دوست بدارد و ما هم خدا را دوست بداریم. نماز باعث می شود که ما در مقابل خدا کُرنش کنیم و خاشع بشویم.  پیامبر فرمود :چرا من حلاوت یا شیرینی عبادت را در شما نمی بینم. سوال کردند که علامت شیرینی عبادت چیست ؟ پیامبر فرمود: علامت شیرینی عبادت، تواضع است.

روایت داریم :ما شیرین هستیم و شیعیان ما هم شیرین هستند. یعنی ائمه ما تجسم حلاوت و شیرینی هستند و مومن هم شیرین است .مرحوم دولابی می فرمودند که انسان مومن شیرینی خور و شیرینی ساز است .این شیرینی از ذات خداوند متعال است. در فارسی می گوییم که فلانی بانمک است یا گوشت تلخ است. بخشی از اینها ذاتی است و بخشی از آنها اکتسابی است. خداوند همه را شیرین خلق کرده است. پیامبر فرمود:همه ی انسانها بر فطرت پاکی خلق می شوند مگر اینکه خود آنها به ناپاکی ها و آلودگی ها کشیده شوند.

اگر آثار شیرینی عبادت در کسی بوجود بیاید، فروتن می شود. افتادگی و فروتنی نشانه ی این است که نماز در ما اثر کرده است. وقتی شیرینی به قلب ما برسد نفس ما ضعیف می شود و نتیجه ی آن تواضع است. در دعای مکارم الاخلاق امام سجاد(ع) پیام های خوبی وجود دارد .مرحوم دولابی می فرمودند که دعاها، راه به سوی خداست. دعای رجب و شعبان گنجینه های قیمتی است که از آن بهره برداری نمی شود. خواندن دعای مکارم الاخلاق برای خوش اخلاقی خیلی خوب است. در این دعا امام سجاد (ع) در مورد عبادت و کبر می فرماید: خدایا مرا عزیر قرار بدهد ولی مبتلا به کبر نکن. آفت سرافرازی نباید کبر و تحقیر دیگران باشد. عبادت ها و علم خوب است. ولی باید از آن استفاده ی صحیح بکنیم. آب خوب است و می توان استفاده ی مفید از آن کرد ولی این آب می تواند سیل بشود و شهر را خراب کند. امام می فرماید :خدایا مرا بنده ی خودت قرار بده و به عبادت موفقم بدار ولی آسیب عبادت عجب و غرور است. عبادت باید مَنیت های ما را از بین ببرد.  کسانی که عبادت صحیح انجام می دهد فروتنی و تواضع شان بیشتر است. علامت عمل عالم این است که فروتنی اش بیشتر می شود.

پس وقتی آثار عبودیت و بندگی در ما زیاد بشود می فهمیم که عبادت ما میوه داده است . عبادت مهم است ولی مقصد عبادت، بنده شدن است .شیرینی عبادت این است که مَن ما را بشکند. نماز مثل انرژی برق است. می توان از انرژی برق صحیح استفاده کرد. عبادت باید در مسیر ادب و فروتنی باشد نه در مسیر غرور.

خانمی به مرحوم دولابی می گفت که شوهر من نماز ، دعا و ذکر زیادی می خواند ولی خیلی بداخلاق است. ایشان فرمودند که او عبادت می کند تا شما را بیشتر اذیت کند زیرا از عبادت انرژی می گیرد .همه ی کسانی که امامان را شهید کردند نماز می خواندند ولی از انرژی نماز سوءاستفاده می کردند و برعلیه خدا کار می کردند. مال و ثروت خوب است ولی باید از آن استفاده ی صحیح کرد. چاقو یک شئ بُرنده است ولی کاربرد مثبت و منفی دارد. یعنی می توان با آن جراحی کرد یا کسی را کشت.

بعضی ها خیلی غرور و تکبر دارند و با کوچکترین حرف یا انتقادی ناراحت می شوند .نماز باید ریشه ی ما را بزند. از امیرالمومنین تعبیر به نماز شده است. در قرآن داریم که  با صبر و نماز از خدا کمک بخواهید. حضرت امیر وقتی مشکلی داشتند دو رکعت نماز می خواندند و از خدا کمک می خواستند. امیرالمومنین می فرماید که پیامبر تجسم صبر و من تجسم نماز هستم. نماز بر کسی که خودخواه است سنگین است مگر کسانی که  خاشع باشند.

ما باید نماز دوست باشیم نه نماز خوان. بین نماز دوست و نماز خوان خیلی فرق است .تمام قاتلین امامان ما نماز خوان بودند ولی نماز دوست نبودند مثل وهابی ها. نماز باید به قلب ما سرایت کند .مرحوم دولابی می فرمود که قبل از نماز ذکر بگویید و قلب تان را پاک کنید زیرا امیرالمومنین می خواهد پا به قلب شما بگذارد. اول رغبت و میل ایجاد کنید بعد اذان بگویید و نماز بخوانید. نماز عجله ای خوب نیست. میل و محبت به نماز، ما را بالا می برد.

از میان شاعران بعضی شاعرها به دل ها می افتند و در میان شعرها بعضی از شعرها بالا می روند و این علت دارد. در حالات شهریار داریم که او می گوید: در شب قدر در تبریز بودم ،دست خالی و دل شکسته بودم، به در مسجد رفتم ولی خودم را آلوده می دیدم، می ترسیدم که بخاطر گناهکاری، دیگران هم از مراسم فیض نبرند. این شرمندگی شدید باعث شد که من به خانه برگردم ولی دلم شکسته بودم. به خانه آمدم و حالت شرمندگی داشتم و به حضرت علی(ع) متوسل شدم. قلم بدست گرفتم و قصیده علی ای همای رحمت تو چه آیت خدایی را که به ما سوا فکندی ... را  سرودم.  چند روز بعد از منزل آیت الله مرعشی نجفی تماس گرفتند و من را خواستند. آیت الله مرعشی خواب می بینند که در مجلسی وارد می شوند که حضرت علی(ع) در آنجاست و شاعران اهل بیت هم در آنجا حضور دارند .از میان شاعران ،شهریار را صدا زدند و گفتند که شعر علی ای همای رحمت را بخوان و به او هدیه دادند و تشکر کردند. آیت الله مرعشی از پسرشان سوال کردند که آیا شاعری بنام شهریار داریم ؟ آیت الله مرعشی ایشان را دعوت کردند( ایشان به هیچ مسافرتی نمی رفتند و همیشه در قم بودند حتی به مکه هم نرفته بودند) و سوال کردند که شما شعری به این مضمون سروده اید. شهریار می گوید که من این شعر را برای کسی نخوانده ام و آیت الله مرعشی داستان را تعریف می کند و از شهریار تشکر و قدردانی می کند. رمز باقی ماندن شعر ایشان، افتادگی و شکسته شدن دل است.

رمزی که درها را باز می کند و مشکلات را حل می کند، فروتنی در مقابل حق و خداست. ما تا لاالله نگوییم به خدا نمی رسیم یعنی اول باید خودمان را کنار بگذاریم تا بعد به خدا برسیم.

حافظ می گوید:درکوی ما شکسته دلی می خرند و بس، بازار خودفروشی از آن سوی دگرست.

در بازار دنیا هر کس عنوان بهتری دارد معروف تر است ولی در بازار آخرتی هر چه انسان افتاده تر باشد بالاتر است. هر چقدر ما در محضر ائمه خودمان را رها کنیم آنها ما را می گیرند ولی اگر خودمان را بگیریم آنها ما را رها می کنند. ما باید خودمان را کنار بگذاریم . پس نماز واجب شده است که کبر و غرور را از ما دور کند.

سوال – صفحه 326 قرآن کریم را توضیح بفرمایید.

پاسخ – پیامبر فرمود: اگر کسی او را مسرور می کند که خدا را ملاقات کند، خدا از او راضی باشد یا او از خدا راضی باشد، زیاد صلوات بر محمد و آل محمد بفرستد. پس کثرت صلوات انسان را به رضوان می رساند.

در این صفحه داریم : قرآنی که نازل کردیم ذکر با برکتی است، آیا شما آنرا انکار می کنید؟

انسان نباید حقیقت را انکار کند زیرا قرآن ذکر با برکتی است.

سوال – در مورد فضیلت ماه رجب توضیحاتی بفرمایید.

پاسخ – بهترین ماه های سال ماه رجب، شعبان و رمضان است. پیش درآمد برکاتی که انسان در ماه رمضان و شب های قدر بدست می آورد، از ماه رجب است. روایت داریم که ماه رجب ماه بزرگ خداست. مقدمات ورود مهم است. اگر انسان مقدمات را خوب پیاده کند نتیجه ی خوبی می گیرد. بزرگان می گویند که ماه رجب ماه تخلیه است ،ماه شعبان ماه تحلیه یعنی آراسته شدن و ماه رمضان، ماه تجلیه یعنی جلوه کردن است. اگر ما مقدمات میهمانی رمضان را آماده کرده باشیم، در ماه رمضان نفس کشیدن هم عبادت است.

تخلیه یعنی بیرون آمدن از گناهان و بدیها. وقتی ما می خواهیم به میهمانی برویم یا میهمان بیاید، اول خانه را تمیز می کنیم. پس برای واردشدن به ماه رمضان اول باید توبه و استغفار کرد. پیامبر فرمود: ماه رجب ماه توبه و استغفار است برای امت من ،زیاد استغفار کنید زیرا خدا آمرزنده و مهربان است.

علامه طباطبایی می فرمود: اصل سیر و سلوک رفع موانع است. لطف خدا بر همه ی دلها سرازیر است ولی گناهان موانع هستند. توبه یعنی اینکه گذشته را جبران کنیم یعنی اگر دلی را شکسته ایم دلجویی کنیم و اگر نماز و روزه ی قضا(افرادی که روزه قضای واجب دارند نمی توانند روزه ی مستحبی بگیرند) داریم آنرا ادا کنیم. وقتی دل ما پاک شد آماده می شود تا فیوضات خدا را بگیرد. امام هشتم(ع)می فرماید: با استغفار خودتان را معطر کنید تا بوی گناهان شما را اذیت نکند. با استغفار ما گناهان را به خوبی ها تبدیل می کنیم.

سوال - آیا ما باید برای گناهان بزرگ استغفار کنیم ؟

پاسخ - پیامبر بیشتر از همه ی مردم استغفار می کردند با اینکه معصوم بودند. استغفارهای پیامبران و امامان معنایی بلندی دارد که یکی از معنایی آن این است که ما در مقابل عظمت خدا، احساس کوچکی می کنیم. و عبادات ما در مقابل خداوند کم و ناچیز است و احساس شرمندگی می کنیم. بنده همان به که زتقصیر خویش عذر به درگاه خدا آورد، ورنه سزاوار خداوندیش کس نتواند که بجا آورد.

سعدی می گوید:عابدان از گناه توبه کنند و عارفان از عبادت استغفار .خوب ها بیشتر از بدها استغفار می کنند. لباس سفید یک لکه ی ریز را نشان می دهد. برای استغفار لازم نیست که حتما گناه بزرگ باشد حتی باید برای گناهان ریز هم توبه کرد. فیض کاشانی می گوید: از آنچه گفتیم استغفرالله، از آنچه کردیم استعفرالله. خدا دوست دارد که ما اظهار شرمندگی و عذرخواهی بکنیم. در عذرخواهی، هم محبت و هم تواضع وجود دارد.

بیشتر استغفار پیامبر ما برای امت بوده است. وقتی پدری به میهمانی می رود و فرزندش ظرفی را می شکند ،پدر عذرخواهی می کند. بزرگان برای دیگران هم استغفار می کردند. پس استغفار ما برای دیگران هم اثر دارد. در ماه رجب، روی استغفار خیلی تاکید شده است.

امروز به قولی ولادت امام هادی(ع) و امشب شب شهادت امام هادی(ع) است. امام هادی(ع)  می فرماید: اگر کسی تقوا پیشه کرد خدا هم حرف او را گوش می کند یعنی کسی که اطاعت خدا را می کند همه مطیع او خواهند شد. زیارت جامعه ی کبیره از امام هادی(ع) بجا مانده است و در روایت داریم که امام هادی(ع) سخنران اهل بهشت است. این زیارت یک منشور امامت است. این زیارت را می توان برای همه ی امامان و از راه دور خواند .آیت الله بهجت هر روز این زیارت و حدیث کساء را می خواندند. امام خمینی چهارده سال در نجف بودند و هر شب این زیارت را می خواندند. معنای این زیارت خیلی بلند است و یک امام شناسی کامل است. در زیارت جامعه داریم :شما وسیله ی امتحان مردم هستید هر کس که به شما نزدیک بشود رستگارمی شود و هر کس که از شما فاصله بگیرد گمراه می شود .

در ماه مُحرم در دانمارک بودم. امام جمعه دانمارک هر روز زیارت جامعه را می خواند. ایشان می گفت: من چندین سال بچه دار نمی شدم ،نذر کردم که اگر بچه دار بشوم هر روز زیارت جامعه را بخوانم و الان چندین فرزند دارم. دعا و استغفار برای دیگران تاثیری عجیبی دارد و باعث رشد ما می شود.

خدایا به حق محمد و آل محمد، قلب امام زمان(عج) را از ما راضی ،فرجش را نزدیک بفرما و از بهترین برکات این ماه همه را بهره مند کن و ما را مشمول  دعاهای ویژه ی امام زمان(عج) قرار بده.