در مورد عوامل برکت زا (قدر دانی از نعمت های خدا) توضیحاتی بفرمایید.

پاسخ – برکت در زندگی یعنی دست و لطف خدا در زندگی. اگر این برکت نباشد تلاش ها ما به هدر خواهد رفت. یکی از عواملی که برکت زا است موضوع قدردانی و شکرگزاری از داده های خداست. مشکل بزرگ ما این است که به داده ها و نعمت هایی که خدا به ما داده یا بی توجه هستیم یا اینکه قدردان نیستیم و تشکر نمی کنیم.

آیه 7 سوره ابراهیم می فرماید: مالک شما این خبر را اعلام می کند(توجه کنید)،اگر نعمت های خدا را قدردانی کنید حتما شما را زیاد می کنم و رشد می دهم. این وعده ی شکرگزاری است. در آیه می گوید که ما را هم بزرگ می کند. این آیه فقط نعمت های مادی یا آخرتی را بیان نکرده است. خداوند قسمت اول آیه را محکم بیان می کند. اگر شکرگزاری نعمت ها را بکنید قطعا نعمت ها را زیاد می کنم. و وفور نعمت بدست می آورید. در ادامه آیه می فرماید: اگر سپاسگزاری نکردید عذابی در انتظار شما است .در آخر آیه نیاورده که قطعا عذاب می شوید.

ما هم از خوف و هم از رجاء می گوییم ولی اثرگذاری رجاء خیلی بیشتر است. در قرآن در مورد بشارت و امیدها صحبت کرده است. داریم که رحمت خدا بر غضب خدا غالب است. حضرت علی (ع)می فرماید: انسان کریم اگر وعده بدهد حتما به آن وفا می کند ولی اگر وعید( تهدید و جریمه) بدهد، از آن گذشت می کند. اگر پدری به بچه اش وعده بدهد که اگر درس بخواند فلان چیز را می خرد حتما آنرا می خرد ولی اگر بچه را تهدید کند واجب نیست که به آن تهدید عمل کند. یعنی باید از مواضعش کوتاه بیاید.

پیامبر فرمود: اگر خدا برعملی وعده داد، حتما خدا به آن عمل می کند. و اگر خدا برعملی وعید داد، اختیار با خداست. در قرآن داریم :من به صابران ثواب می دهم و می توانم منافقین را عذاب بکنم یا نکنم.

حاج آقا دولابی می فرمود: در امید و رجاء ،خوف هم خوابیده است. اگر در امید حتی ذره ای خوف بیاید ،انسان ناراحت می شود. عده ای فقط با خوف حرکت می کنند ولی تاثیر امید بیشتر است. کنار امید واقعی خوف است که اگر فلان کار نشود چه اتفاقی می افتد؟ در کنار تمام آیات و روایات عذاب و جهنم، امکان بخشیدن خدا آورده شده است.

یکی از آیاتی که انسان را امیدوار می کند می فرماید: گرفتاری هایی که برای شما پیش می آید بخاطر اعمال شماست. و اکثریت آنها را خدا می بخشد. خدا اگر بخواهد به گناهان ما گیر بدهد جنبده ای روی زمین نمی ماند. این بشارت بزرگی است. قرآن اشارات و حقایقی دارد که اشارات آن برای عوام است .اگر به اشارات قرآن ایمان بیاوریم خدا به ما لطف می کند.

روایت داریم :هیچ نعمتی را خدا از بنده نمی گیرد مگر بخاطر کفران نعمت یا گناه و معصیت .پس راه زیاد شدن نعمت و برکت شکرگزاری است. ما باید شکر نعمت های خدا را بجا بیاوریم و از آنها استفاده کنیم.

در بحارالانوار داریم که امام صادق(ع) در حال انجام مناسک حج بودند. در منا در خیمه نشسته بودند. سائلی دست نیاز دراز کرد. امام داشتند انگور میل می کردند، مقداری از انگور را به سائل دادند. سائل داده ی حضرت را رد کرد.(اشتباه بزرگ ما این است که در میهمانی ها می گویند: این غذا قابل شما را ندارد. این کار کفران نعمت و گناه است. شما می توانید به میهمان بگویید: من حق شما راادا نکردم یا در پذیرایی کوتاهی کردم. ما نمی توانیم بگوییم که نعمت خدا بی ارزش است. پیامبر نان را می بوسید و احترام می گرفت و می فرمود :خدایا بین ما و نان جدایی نینداز).سائل کمی فکر کرد و فهمید که اشتباه کرده است ،برگشت و انگور را طلب کرد ولی امام به او انگور ندادند.  مدتی بعد سائل دومی آمد. و حضرت مقداری انگور به او دادند. او شکرگزاری کرد و الحمدلله گفت. حضرت از اطرافیان پولی قرض گرفتند و به سائل دادند. باز سائل الحمدلله گفت .بعد حضرت پیراهن خودشان را به او دادند. سائل از حضرت تشکرکرد و این بار الحمدلله نگفت. حضرت کمک کردن به سائل را قطع کردند.

امیرالمومنین در نهج البلاغه می فرماید: چند چیز است که اگر خدا به کسی مرحمت کند دومی اش را هم مرحمت می کند. کسی که توفیق توبه پیدا کند، از آمرزش خدا محروم نمی شود ،کسی که درست دعا کند خدا اجابت را از او دریغ نمی کند، اگر کسی درست توکل کند از کفایت خدا محروم نمی شود و کسی که توفیق شکرگزاری به او داده شود خدا زیادی را از او دریغ نمی کند تا وقتی که شکرگزاری قطع نشود.

متاسفانه روحیه ی ناسپاسی در ما زیاد است. شاید ما راه های شکرگزاری را نمی دانیم. آقای دولابی در مسجد الحرام نشسته بودند و نگاه می کردند زیرا نگاه کردن به کعبه خیلی زیباست و ثواب دارد. روایت داریم که خودتان را فقط مشغول به عبادت نکنید و زائران را هم تماشا کنید. خانمی دید که ایشان بیکار است .در کنار ایشان نشست و گفت که من از دست این (اشاره به کعبه) چکار کنم؟ من بچه بودم که یتیم شدم، سختی ها و بلاهای زیادی کشیده ام. او گفت که سفر چهارمی است که به کعبه می آیم. حاج آقا دولابی فرمود: این قدر افراد هستند که تا بحال خانه کعبه را ندیده اند. خوب است که نعمت هایی را که خدا به شما داده ببینید. اگر انسان به داده های خدا توجه کند، خدا بقیه ی آنرا هم مرحمت می کند البته در سختی ها هم نعمت هایی وجود دارد.

سوال – صفحه یازدهم قرآن کریم را توضیح بفرمایید.

پاسخ – پیامبر در شب معارج به فرشته ای برخورد کردند که عظیم الجثه بود و انگشتان زیادی داشت. پیامبر سوال کرد که این فرشته مامور چیست. گفتند که او ماموران شمردن قطرات باران است و حتی تعداد قطراتی که در دریا و بیابان می ریزد را می شمرد. پیامبر از آن ملک سوال کرد: ملکی که این قدرحسابش دقیق است و قطرات باران را می شمارد ،آیا چیزی است که از شمردن آن عاجز باشد ؟ملک گفت :اگر عده ای از امت شما دور هم جمع باشند و صلوات بر شما بفرستند، من از شمردن ثواب صلوات آنها عاجز هستم. مثل نماز جماعت که اگر از ده نفر بیشتر باشند تمام جن و انس نمی توانند ثواب یک رکعت آنرا بشمارند.

این صفحه در مورد داستان گاو بنی اسرائیل است. جوانی در قوم بنی اسرائیل کشته شد و قاتل مشخص نشد. بین قبایل درگیری و نزاع درگرفت. آنها نزد حضرت موسی رفتند تا از خدا بخواهد که قاتل را مشخص کند. حضرت موسی از خدا درخواست کرد و خدا فرمود: گاویی را ذبح کنند و مقداری از گوشت آن گاو را به بدن مقتول بمالند ،مقتول زنده می شود و نام قاتلش را می گوید. آنها برای پیدا کردن گاو به تکاپو افتادند. در روایت داریم که اگر آنها هر گاویی را ذبح می کردند همان خاصیت را داشت ولی بنی اسرائیل آنقدردر مورد گاو سوال کردند که گاو منحصر به یک گاو شد.( روایت داریم که زیاد سوال نکنید و یک سوال را از چند نفر نکنید. تکرار سوال در یک مورد نهی شده است. خوارج بخاطر زیاد سوال کردن به خودشان سخت گرفتند و به ضیق افتادند. پیامبر مشغول اعمال حج بودند که فردی سوال کرد: چند بار به حج برویم؟ پیامبر ناراحت شدند و فرمودند که چقدر سوال می کنید اگر می خواستم به شما می گفتم .اگر چند بار بگویم همان تعداد بر شما واجب می شود) این گاو برای جوانی بود که قیمت سنگینی روی گاو گذاشته بود. آنها قیمت گاو را پرداختند، آنرا ذبح کردند و قاتل مشخص شد.

جوانی که صاحب گاو بود ،پدری داشت. روزی جنس های داخل انبار را فروخت و وقتی می خواست کلید انبار را به خریدار تحویل بدهد، دید که کلید زیر سر پدرش است که خوابیده .بنابراین گفت که کلید را بعدا تحویل می دهم زیرا پدرم خواب است. ولی آنها معامله را فسخ کردند. بخاطر همین احترام به پدر، خداوند ثروت کلانی به او عطا کرد( یعنی همان مبلغی که بنی اسرائیل برای خرید گاو پرداختند). امام صادق(ع) می فرماید : یک خدمت به پدر و مادر این قدر مال و ثروت برای شخص می آورد.

راه زیاد شدن نعمت ها شکرگزاری نعمت هاست. خدا از بنده چه می خواهد؟ امام صادق(ع) می فرماید :به خدا قسم ،خدا از بنده ها نمی خواهد مگر دو چیز ،نعمت های خدا را اقرار کند که خدا زیاد می کند و اقرار به تقصیر ها و کوتاهی ها .( خیلی ها گناه می کنند ولی حاضر نیستند که بگویند ما معصیت کرده ایم) و اقرار کردن یعنی شکستن در مقابل خدا. هر چه انسان عذرخواهی کند خداوند می بخشد. حضرت آدم با اینکه ترک اولی کرد خدا به او لطف کرد زیرا تا خدا گفت که اشتباه کرده ای ،قبول کرد و کارش را توجیه نکرد. حضرت آدم به گناهش اقرار کرد حتی اقرار کردن نزد بنده هم خوب است . خداوند افراد لجوج را با امتحانات و ابتلائات روبرو می کند.

در روایت داریم که شکرگزاری از خدا، شکرگزاری از واسطه ها مثل معلم ،مربی و پدر و مادر است. اگر کسی شکر این واسطه ها را بجا نیاورد شکر خدا را بجا نیاورده است .پیامبر فرمود: اگر خانواده ای خوردن غذا را با نام خدا شروع کند و در آخر حمد الهی بگوید ،خداوند گناهان آن خانواده را می آمرزد. در سر سفره ،بسم الله و الحمدلله را بلند بگوییم و از همسر خانه و پدر تشکر و قدردانی کنیم.

یکی از راه های شکرگزاری این است که به نعمت های خدا توجه کنیم. بعضی مواقع ما به نعمت هایی که خدا به ما داده توجه نمی کنیم. پدر و مادر از همه چیز خودش می گذرد که فرزندش پیشرفت کند، این خودش یک نعمت است که خدا به پدر و مادر داده است. روایت داریم :خدا بخاطر شدت محبت پدر و مادر به فرزند، آنها را می آمرزد و به بهشت می برد. قلب رئوف از ثروت های مادی بالاتر است. توجه دادن به نعمت ها مشکلات را حل  می کند.

خدایا به حق محمد و آل محمد همه ما را شکرگزار نعمت ها قرار بده، قلب امام زمان(عج) را از ما راضی و فرجش را نزدیک بفرما، رفع گرفتاری از همه گرفتارها بفرما و عافیت و سلامتی به همه عنایت بفرما.