بیان مهمترین احکام دینی؛ احکام روزه
كارشناس: حجت الاسلام والمسلمين حسینی قمی
تاريخ پخش: 11-03-96
بسم الله الرحمن الرحیم و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین

حاج آقا حسینی: عرض سلام و ارادت خالصانه خدمت همه بینندگان و شنوندگان رادیو قرآن و عزیزانی که از شبکه جام جم برنامه سمت خدا را می‌بینند، دارم. امیدواریم طاعات و عباداتشان مورد قبول درگاه الهی باشد. این روزها بعضی‌ها می‌گفتند: مسأله گو شدی؟ گفتم: چه اشکالی دارد؟ چون وقتی می‌گوییم: احکام بگویید. می‌گویند: در کلاس ما نیست. سطحش را پایین‌تر می‌بینند. گفتم: انشاءالله اگر رضای خدا باشد، همه اینها مورد قبول درگاه الهی قرار بگیرد، مسأله بگوییم یا کار دیگر فرقی ندارد.
شریعتی: الحمدلله بحث خیلی مورد استقبال عزیزان قرار گرفته است. هفته گذشته و روز سه‌شنبه از احکام روزه برای ما گفتند، انشاءالله امروز ادامه احکام روزه را برای ما خواهند گفت و بحث احکام روزه را تمام می‌کنند. بحث امروز شما را می‌شنویم.
حاج آقای حسینی: بسم الله الرحمن الرحیم، اگر عزیزان برنامه سه‌شنبه را ندیدند، در کانال تلگرام برنامه سمت خدا هست. تقریباً 24 مسأله از احکام مهم روزه را گفتیم.
مسأله‌ی 26؛ احکام روزه مسافر هست. اولاً سفر در ماه رمضان کراهت دارد و خوب نیست برای اینکه به روزه انسان لطمه می‌زند، عزیزان سعی کنند طوری برنامه ریزی کنند که در وطن باشند. یا اگر هم مسافرت می‌روند بعد از ظهر بروند که به روزه لطمه وارد نشود. یا اگر راه دوری می‌خواهند بروند چند روز بمانند، بعد از ظهر بروند، بعد از ظهر هم برسند یا قبل از ظهر روز بعد آنجا برسند و قصد ده روز بکنند. حتی در سفرهای زیارتی، عزیزان اگر می‌خواهند مشهد مشرف شوند، کربلا مشرف شوند، ده روزه بروند. ماه رمضان سه روزه مشهد نروند. کامل قصد ده روز کنند که بتوانند روزه بگیرند. روایات زیادی داریم که سفارش کردند حتی زیارت را اگر به روزه‌ها لطمه می‌زند کنار بگذارید. مگر کسی که الآن بعد از ظهر بلند شود مشهد برود و ده روز هم در مشهد بماند که به روزه لطمه وارد نشود. حتی در روایتی امیرالمؤمنین(ع) فرمودند: مگر قرآن نخواندید؟ قرآن می‌فرماید: «فَمَنْ‏ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْه‏» (بقره/185) کسی به ماه رمضان رسید دیگر باید روزه بگیرد. بنابراین در ماه رمضان مسافرت نروید. البته استثناء داریم که امام صادق در روایتی فرمودند، حدیث در من لا یحضر شیخ صدوق هست. فرمودند: مگر اینکه بخواهی حج واجب بروی. قدیم‌ها حج واجب را چند ماه زودتر می‌رفتند. یا جهاد هست که جهاد مقدم است. یا بخواهی مشکل برادر ایمانی‌ات را حل کنی و الا سفر در ماه رمضان کراهت دارد و خوب نیست.
میزان سفر چیست؟ چه زمانی انسان مسافر می‌شود؟ میزان سفر چهار فرسخ است. رفت و برگشت 45 کیلومتر باشد. شما در وطن هستید، اگر بروید تا نقطه‌ای و برگردید 45 کیلومتر شود، این مسافر است. اگر رفتید چهار فرسخی، دیگر روزه باطل می‌شود. نماز انسان چهار رکعتی باشد، دو رکعتی می‌شود. پس ملاک اینکه انسان مسافر شود، که می‌‌گویند: در ماه رمضان مسافرت نروید، کراهت دارد یا مسافر احکامی دارد، ملاک سفر چهار فرسخ است. کمتر از چهار فرسخ نه! الآن بنده در قم هستم. اگر 5/22 کیلومتر از قم دور شوم مسافر می‌شوم. از قم تا پنج کیلومتری بروم، اشکالی ندارد. تا بیست کیلومتر اشکال ندارد، اما اگر 5/22 کیلومتر از وطنم دور شدم دیگر احکام مسافر دارم. دیگر روزه‌ام باطل است و نمی‌توانم روزه بگیرم و نمازهای چهار رکعتی من دو رکعتی می‌شود. مشهور فقها این را بیان کردند.
مسأله 27؛ این است که حکم مسافر چیست؟ یکوقت کسی بعد از ظهر به سفر می‌رود. الآن بنده در وطن خودم هستم، اذان ظهر در وطن خودم بودم. بعد از ظهر بروم، هرجای عالم هم بروم دیگر روزه‌ی امروز من مشکلی ندارد. پس مسافر کسی است که اگر بعد از ظهر، بعد از اذان ظهر رفت، هزار کیلومتر هم برود روزه‌اش درست است. یا اگر قبل از اذان ظهر به وطن خودش رسید باز روزه اش مشکلی ندارد. کسی مشهد رفته بود، اما قبل از اذان ظهر به خانه‌اش و به وطنش رسید. الله اکبر ظهر را گفتند، در شهر خودش بود. اگر از اذان صبح تا ظهر مبطلات روزه را انجام نداده و چیزی نخورده و کاری نکرده که روزه باطل شود، همین که اذان ظهر رسید دیگر روزه آن روز درست است. یا به وطن خودش برسد یا به محلی که می‌خواهد قصد ده روز کند. مثال زدیم که شما می‌خواهید مشهد بروید. طوری برنامه ریزی کنید که قطار شما ساعت 11 مشهد باشد. قبل از اذان ظهر مشهد باشد و در مشهد قصد دارید ده روز بمانید. این هم باز مشکلی ایجاد نمی‌کند.
مسأله 28؛ اما عکس این را مثال بزنیم. اگر کسی از سفر برمی‌گردد. یادشان باشد اگر از سفر باز می‌گردید بعد از ظهر برسید دیگر روزه باطل است. باید قبل از ظهر می‌رسید. اما اگر قبل از اذان ظهر رسید و چیزی هم نخورده بود، حتماً باید نیت روزه بکند. نگویید ما مسافر هستیم و دیگر امروز روزه نمی‌توانیم بگیریم! نه، چیزی که نخوردی، اذان ظهر هم به وطن رسیدی. باید روزه بگیری. گاهی غفلت می‌کنند. از مشهد برگشته، دیگر در راه خسته شده، امروز هم حال روزه ندارد. شما که مبطلات روزه را انجام ندادی، وقتی اذان ظهر به وطن رسیدی و مبطلات روزه را انجام ندادی آن روز نیت کن و باید نیت کنی و روزه بگیری.
مسأله 29؛ عزیزان یادشان باشد در سفر قبل از رسیدن به حد ترخص روزه‌شان را باطل نکنند. الآن گفتیم شما 5/22 کیلومتر اگر از وطن دور شدی مسافر هستی. بعضی‌ها نیت دارند بروند. من یکوقت در شهرستانی بودم، ماه رمضان بود. ساعت هشت صبح دیدم سالن غذاخوری باز هست و سی، چهل نفر نشسته بودند صبحانه می‌خوردند. گفتم: ماه رمضان تمام شده است؟ تازه روز پنجم ماه رمضان بود. گفت: مگر خبر نداری؟ ما داریم تهران می‌رویم. امروز می‌خواهند تهران بروند از صبح در اداره شهر خودشان نشسته بودند و صبحانه می‌خوردند. از حد ترخص هم بگذرند، کافی است یعنی جایی که دیگر صدای اذان را نشنوند.
طرف می‌خواهد از تهران به مشهد برود. همین که می‌خواهد مشهد برود، هشت صبح فرودگاه مهرآباد می‌رود، در فرودگاه غذا می‌خورد. آب می‌خورد. صبحانه می‌خورد. یا در هواپیما نشسته، مهماندار شکلات تعارف می‌کند می‌خورد. آقا مگر شما روزه نیستی؟ می‌گوید: ما داریم مشهد می‌رویم. هنوز که مشهد نرفتید. تا در شهر خودتان هستید و از ترخص رد نشدید، تا مسافر نشدید نمی‌توانید بخورید.
مسأله 30؛ کسانی که شغلشان مسافرت هست، باید حتماً روزه بگیرند. مثل خلبان، ملوان، لوکوموتیو ران، راننده بیابان، اینها مشمول این قاعده نیستند. یکوقت کسی شغلش مسافرت است مثل این مشاغلی که گفتم، اینها حتماً باید روزه بگیرند. اما یکوقت کسی شغلش در مسافرت است. معلم است هرروز از قم به کاشان می‌رود. ولی شغلش معلمی است. یا دانشجو است. ولی هر روز در سفری این شغل را انجام می‌دهد. این مثل مورد اول نیست. بعضی مثل امام(ره) می‌فرمودند: دیگر بر اینها روزه واجب نیست. اینها مسافر حساب می‌شوند. کسی که شغلش معلمی است ولی در سفر انجام می‌گیرد، هر روز باید کاشان برود. امام می‌فرمودند: این دیگر نمی‌تواند روزه بگیرد و مسافر است. نمازش شکسته است. چون شغلش چیز دیگری است. کسانی که مقلد امام نیستند و مقلد مراجع دیگر هستند، هرکسی باید به مرجع خودش مراجعه کند.
ما متأسفانه گاهی گرفتار افراط و تفریط می‌شویم. در بحث بیماری گفتیم: کسی که روزه برایش ضرر دارد نباید بگیرد. بعضی می‌گویند: من نمی‌توانم روزه نگیرم. من باید بگیرم! گاهی طرف سالم است روزه نمی‌گیرد. مریض است، روزه می‌گیرد. این را یادمان باشد، گاهی مسافر است می‌گوید: من باید روزه بگیرم! روایت داریم که امام صادق(ع) فرمود. مرحوم شیخ حر عاملی در وسایل الشیعه نقل کردند. «لَوْ أَنَّ رَجُلا مَاتَ‏ صَائِماً فِي السَّفَرِ مَا صَلَّيْتُ عَلَيْهِ‏» (كافي، ج 4، ص 128) اگر کسی در سفر تکلیف نبوده که روزه بگیرد، باید روزه می‌خورده، به من خبر بدهند این با آنکه مسافر بوده روزه گرفته است. حضرت فرمود: اگر از دنیا برود، من به جنازه‌اش نماز نمی‌خوانم. احکام الهی را کم و زیاد نکنیم.
مسأله 31؛ این را مسافرها زیاد از ما می‌پرسند. کسی مشهد آمده و قصد ده روز کرده است، یکی دو روز هم در مشهد ماند نماز چهار رکعتی خواند. یک مرتبه خبر می‌دهند که تو فلان‌جا فلان آزمون قبول شدی، سه روز دیگر باید مصاحبه بیایی. کاری پیش می‌آید که باید برود. در این سه، چهار روز تکلیفش چه می‌شود؟ خیلی می‌پرسند که ما قصد کردیم ده روز در مشهد باشیم، نماز چهار رکعتی هم خواندیم، بعداً خبری آمد که کاری هست باید برویم. تکلیف ما چیست؟ جواب این است که تا وقتی در مشهد هستند باید نمازشان را تمام بخوانند و روزه بگیرند. شما قصد ده روز کردی، یک نماز چهار رکعتی هم خواندی، این قصد دیگر محقق شد. ولو تصمیم بگیرید، سه روز دیگر بروید یا فردا صبح بروید، دیگر نه! تا وقتی در آن شهر هستید احکام قصد ده روز بر شما هست.
مسأله 32؛ خواهش می‌کنم بانوان گرامی عنایت داشته باشند. یک خانمی هست عذر شرعی دارد در ماه رمضان قهراً نمی‌تواند روزه بگیرد. خانم‌ها در ایامی که عذر شرعی دارند نماز برایشان واجب نیست و روزه هم بر اینها واجب نیست ولی روزه‌هایشان را باید قضا کنند. نمازها قضا ندارد ولی روزه‌ها قضا دارد. در روایتی هست که کسی از مخالفین اهل‌بیت(ع) با قیاس همه چیز را درست می‌کرد. امام صادق فرمود: تو که خیلی قیاس بلد هستی، بگو ببینم: نماز مهمتر است یا روزه؟ گفت: نماز مهمتر است. فرمود: چرا برای خانم‌ها قضای نماز لازم نیست؟ در دورانی که عذر ماهانه دارند، خدا نگفته قضای نماز را به جا آورید. ولی قضای روزه را باید به جا آورید. با قیاس درست کن ببینم! پس خانم‌ها قضای روزه‌هایشان را به جا آورند و کفاره هم ندارد. بعد از ماه رمضان باید قضا کنند البته اگر به تأخیر انداختند همان کفاره تأخیر می‌آید. یعنی بعد از ماه رمضان تا ماه رمضان سال آینده یازده ماه وقت است. شما ده روز روزه نگرفتی، تمام ماه رمضان که عذر شرعی نداشتی. در این یازده ماه این ده روزه را باید می‌گرفتی. اگر نگرفت کفاره تأخیر دارد. یعنی برای هر روز، 750 گرم گندم یا جو یا برنج یا خرما باید به فقیر بدهد.
پس خانم‌ها یادشان باشد، نمازشان در زمانی که عذر شرعی دارند قضا ندارد، روزه‌هایشان قضا دارد، کفاره هم اگر تا رمضان بعد نگرفتند، یکبار باید بدهند. تصاعدی نمی‌شود. سعی کنند تا ماه رمضان بعد روزه‌هایشان را بگیرند، که جمع نشود. من دیدم یکی از غصه‌های خانم‌ها همین است. مثلاً می‌گوید: من 150 روزه دارم. ده سال نگرفته هی جمع شده است. اولاً کفاره تأخیر را بدهند. بعد هم روزه‌ها را بگیرند.
مسأله 33؛ در ایامی که عذر شرعی دارند و مسأله نماز و روزه را گفتیم، خیلی‌ها می‌گویند: نماز که نمی‌توانید بخوانید، روزه هم نمی‌توانید بگیرید، قرآن هم نباید بخوانید. چه کسی گفته قرآن نخوانند؟ حتی درباره نماز داریم که ساعات نماز در سجاده‌اش بنشیند. ذکر بگوید. البته در رساله‌ها نوشتند که قرآن خواندن کراهت دارد. بعد خانم می‌گوید: کراهت دارد، ما کار مکروه انجام ندهیم. در حالی که توجه ندارند. در عبادت وقتی می‌گویند: فلان عبادت کراهت دارد، قرآن خواندن شما وقتی عذر شرعی داری، کراهت دارد یعنی اقل ثواباً است. ثوابش کمتر است. مثلاً نماز در حمام کراهت دارد، ثوابش کمتر است. هرجا کراهت کنار عبادت می‌آید، یعنی ثوابش کمتر است. پس خانم‌ها در این دورانی که عذر شرعی دارند و نماز برایشان واجب نیست، روزه برایشان واجب نیست ولی تلاوت قرآن مانعی ندارد. غیر از سوره‌هایی که سجده دارد. بعضی فقها فرمودند: سوره‌ای که سجده دارد را بخوانی اشکال ندارد، فقط آیات سجده را نخوانید. یادآوری کنم که قرآن با بدنشان تماس نگیرد.
شریعتی: قبلاً در برنامه زلال احکام که با حاج آقای فلاح زاده داشتیم، خیلی‌ها یک مسأله‌ای برایشان پیش می‌آید و بعد آن مسأله را برای ما پیامک می‌کنند و بعد منتظر پاسخش هستند. شاید شما نیاز داشته باشید که خیلی زود به پاسخ آن مسأله دست پیدا کنید. به نظرم با توجه به توصیه‌هایی که حاج آقای حسینی کردند، مخصوصاً در مسائل اختلافی، حتماً شماره تلفن مرجعشان را داشته باشند، مرتب در ارتباط باشند که بتوانند سؤالات را از آن طریق بپرسند و به پاسخش دست پیدا کنند.
حاج آقای حسینی: جلسه اول گفتیم که احکام گفتن در برنامه سمت خدا را می‌خواهیم تبدیل به یک نهضت بیان احکام شود. یعنی الآن عزیزان شب مسجد می‌روند، ظهر پای منبر آقایی می‌روند، بگویند: از شما خواهش می‌کنیم اول منبر یا آخر منبر ده دقیقه احکام بگویید. اینکه ما تقاضا نمی‌کنیم آقایان نمی‌گویند. ما هم بخواهیم که آنها احکام بگویند.
مسأله 34؛ خیلی‌ها سؤال می‌کنند که ما دلمان می‌خواهد در ماه رمضان قرآن بخوانیم ولی چون نمی‌توانیم درست بخوانیم و غلط داریم به ما گفتند: روزه را باطل می‌کند، دروغ بستن به خدا و پیغمبر، روزه را باطل می‌کند. آیا ما نمی‌توانیم قرآن را درست بخوانیم باید بخوانیم یا نه؟ اینها وسوسه است، یعنی چه؟ بخوانید. آن چیزی که می‌گویند: روزه را باطل می‌کند، عمداً شما به خدا و رسول بخواهید دروغ نسبت بدهید. مثل حدیثی که پیغمبر نگفته و شما بگویید: قال رسول الله! یک آیه را از خودمان اضافه کنیم. اما من که دارم یک آیه را می‌خوانم و از روی بی سوادی یک آیه را اشتباه خواندم، اشکالی ندارد. مراجع بزرگوار تصریح کردند که اشکال ندارد. به این بهانه از تلاوت قرآن خودمان را محروم نکنیم.
مسأله 35؛ بعضی سؤال کردند و متأسفانه باورهای غلط زیاد است. کسی نوشته مگر شما نمی‌گویید: اگر کسی گرفتار شرب خمر شود، چهل شبانه روز عبادتش قبول نیست. نماز و روزه‌اش قبول نمی‌شود. ما سه روز به ماه رمضان گرفتار شدیم و شراب خوردیم. تا یک هفته بعد از ماه رمضان هم نماز ما قبول نمی‌شود. پس ما نباید روزه بگیریم. یک آقایی می‌گفت: ما سیزده روز پیش این زهر ماری را خوردیم! تا چهل روز 27 روز دیگر مانده است. ما تا 27 روز دیگر نباید روزه بگیریم. اول ماه رمضان آمده بود. می‌گفت: سیزده روز پیش شراب خوردیم، 27 روز دیگر مانده، انشاءالله سه روز آخر ماه رمضان را روزه می‌گیریم. اینطور نیست! اگر کسی نعوذ بالله گرفتار شرب خمر شد، نه اینکه نماز نخواند و روزه نگیرد. حتماً باید بگیرد. چهل روز طول می‌کشد تا به آن پاکی و خوبی درجه اول برسد. این را بهانه قرار ندهیم.
مسأله 36؛ باز من دیدم که سؤال می‌کنند، مثلاً خواهر من روزه می‌گیرد اما موسیقی حرام هم گوش می‌کند. روزه می‌گیرد ولی بدحجابی هم دارد. آیا روزه بگیرد یا نه؟ اینها روزه را باطل نمی‌کند. هر گناهی مبطل روزه نیست. ما مبطلات روزه را گفتیم. مثلاً نگاه به نامحرم حرام است ولی روزه را باطل نمی‌کند. گوش دادن به موسیقی حرام، روزه را باطل نمی‌کند. بدحجابی گناه است ولی روزه را باطل نمی‌کند. یادمان باشد آن چیزی که روزه را باطل می‌کند خوردن و آشامیدن هست اما هر گناهی جز آن مبطلاتی که گفتم، روزه را باطل نمی‌کند. اینها را بهانه قرار ندهیم.
در پیامی دیدم کسی نوشته که خواهر من فقط در ماه رمضان نماز می‌خواند. من در بعضی کشورها دیدم که اول ماه رمضان چه پوشش خیلی خوبی دارد. گفتم: الحمدلله دیگر به برکت ماه رمضان شما با حجاب شدی؟ گفت: انشاءالله تا عید فطر! انشاءالله که ادامه پیدا کند ولی یادمان باشد اگر کسی نماز نمی‌خواند ولی روزه می‌گیرد، بگیرد. چه اشکال دارد. یا در غیر از ماه رمضان نماز نمی‌خواند در ماه رمضان نماز می‌خواند. خوب بخواند اشکالی ندارد.
مسأله 37؛ خیلی مسأله مهم و دقیقی است. بحث کفارات روزه است. ما گاهی یک کفاراتی بر گردنمان هست، باید کفاره بدهیم. الآن کسی مسافرت رفته است. نباید می‌رفت، رفت. گفتیم که سفر در ماه رمضان کراهت دارد. ماه رمضان پنج روز جایی رفت و روزه‌هایش را نگرفت. یا بیمار بود. بعد از ماه رمضان خوب شد. مسافر و بیمار بعد از ماه رمضان اگر قضای ماه رمضان را انجام داد، پنج روز مشهد رفته بود، بعد از ماه رمضان در یازده ماهی که فرصت هست، این پنج روز قضای روزه را به جا آورد. یا مریض بود قضای این پنج روزه را گرفت. اگر گرفت که هیچ تکلیف دیگری ندارد. اما اگر نگرفت، امسال مشهد رفت و پنج روز خورد، یا مریض بود پنج روز، روزه نگرفت و در این یازده ماه تا رمضان بعد کوتاهی کرد. قضای روزه‌هایش که سر جایش هست و باید بگیرد. کفاره‌ی تأخیر هم باید بدهد. برای هر روز 750 گرم گندم، برنج، خرما به فقیر بدهد.
ولی اگر خدای نکرده معاذ الله کسی عمداً روزه‌اش را خورد، نه بخاطر مسافرت، نه بخار بیماری، نه بخاطر عذر شرعی، عمداً روزه‌اش را خورد. حالا توبه کرده است. حالا ما طوری بگوییم که کار خیلی سخت نشود.
من یکوقت جایی بودم آقایی گفت: صادقانه بگویم. من سی سال اصلاً روزه نگرفتم. الآن هم توبه کردم. بدون اینکه عذری داشته باشم روزه نگرفتم. آدم جاهلی بودم، بی توجهی کردم! الآن چه کار کنم؟ گفتم: باید قضای روزه‌های را به جا آوری؟ گفت: مشکلی ندارم، قضا می‌‌گیرم، شروع کردم و کم کم دارم قضای روزه‌ها را می‌گیرم. اما این کفاره خوردن عمدی دارد. عمداً روزه خورده است. قضای روزه که جای خودش، اما چون عمداً روزه خورده است یک کفاره سنگینی دارد. کفاره سنگین این است که یا باید برای هر روز شصت روز، روزه بگیرد. کسی سی سال روزه نگرفته است. یک کار آسان این است که برای هر روز شصت مُد یعنی شصت تا 750 گرم گندم به فقیر بدهد. این خیلی آسان است. هستند کسانی که عمداً روزه خوردند. ما برای یک روز را حساب کنیم. برای یک روز باید شصت تا 750 گرم بدهد. یعنی 45 کیلو! برای هر روزی که عمداً خورده است، نه مسافر بوده و نه عذر شرعی دارد، عمداً خورده است. گفته: این حرف‌ها چیست؟ روزه یعنی چه؟ حالا پشیمان شده است. برای هر روز باید 45 کیلو گندم به فقیر بدهد. البته این که گفتیم باید شصت مسکین را اطعام کند یعنی همین 45 کیلو، یادمان باشد یک دقت دیگر هم باید داشته باشند. شصت مسکین، یعنی به شصت نفر، نفری 750 گرم، نمی‌تواند به یک مسکین 45 کیلو گندم بدهد. باید شصت مسکین را طعام بدهد. سخت است و چون سخت می‌شود این را واگذار کنند به دفاتر مراجع، اینها مساکین را شناسایی کردند، مسئولیتش با آنها است. البته اینکه اصرار دارم دفاتر مراجع چون خبر دارم بعضی از مؤسسات اصلاً توجه به این ریزه‌کاری‌ها ندارند. مثلاً 45 کیلو را می‌گیرد یا پول می‌گیرد که به شصت مسکین بدهد، این کار را نمی‌کند. شصت مسکین سخت است. مثلاً فرش می‌خرد برای یک نیازمندی. جهیزیه می‌خرد. هر چیزی جای خودش است. بهترین کار این است که عزیزان به دفتر مراجع تقلید مراجعه کنند.
یادمان باشد که در کفاره‌های عمد که می‌گویند: شصت مسکین، ما ضرب کردم 45 کیلو شد. ولی شصت تا 750 گرم، یعنی باید شصت مسکین را اطعام کرد، اگر خودمان می‌توانیم شصت مسکین را اطعام کنیم، بسم الله! اگر نمی‌توانیم باید حتماً به دفاتر مراجع تقلید مراجعه کنیم.
نکته دوم اینکه نمی‌خواهیم با گفتن اینکه می‌گوییم 45 کیلو، بگویند: پس شما معامله کردید، یا آدم روزه بگیرد یا 45 کیلو بدهد. ما داریم احکام می‌گوییم و مجال نیست این روایت را بخوانیم. فرمود: اگر کسی یک روز، روزه بگیرد «من‏ صَامَ‏ يَوْماً تَطَوُّعاً فَلَوْ أُعْطِيَ مِلْ‏ءَ الارْضِ ذَهَباً» (معاني الاخبار، ص 409) تمام زمین، تمام عالم پر از طلا، خدا به او پاداش بدهد، هنوز پاداشش کامل نشده است. امام صادق فرمود: خدا پاداش او را کامل نداده است.
نقطه مقابل این، اگر کسی می‌تواند روزه بگیرد و روزه نگیرد، عمداً بخورد. اگر روزه نگرفت، روایت داریم تمام عمر روزگار، نه عمر خودش، تمام عمر دنیا را روزه بگیرد، باز جبران روزی که خورده را از نظر ثواب و فضیلت و اجری که از دست داده جبران نمی‌شود. ما داریم احکام را می‌گوییم. عزیزان آسان نگیرند که آقا پس هیچی دیگر این هم 45 کیلو گندم خورد. کسی که عمداً روزه خورد باید قضای روزه را به جا بیاورد. آقایی که سی سال روزه خورده است، باید قضای سی سال را انجام بدهد. اما اگر 45 کیلو کفاره را هم داد، قضا را هم گرفت، یادش باشد تمام عمر خودش نه، تا قیامت هم روزه بگیرد جبران یک روزی که عمداً خورده است نمی‌شود. یا اگر کسی روزه گرفت، «من صامَ یوماً» من گاهی به پدر و مادرها گفتم: بچه‌ها گاهی در نماز و روزه کاهلی می‌کنند، یک جمله شما بگویید که اینها تشویق شوند. من می‌گویم: همین یک حدیث کافی است. «من‏ صَامَ‏ يَوْماً تَطَوُّعاً» کسی یک روز روزه بگیرد و با میل و رغبت بگوید: خدایا مخلصت هستیم، تمام زمین، تمام عالم پر از طلا خدا به او پاداش بدهد، هنوز جوابش کامل داده نشده است.
مسأله آخر این است که یکوقت کفاره یک مد طعام است، کفاره مسافر، کفاره بیمار، بانوانی که عذر شرعی دارند، اینها را می‌توانند کفاره چند روز را به یک فقیر بدهند، یک خانمی، یک بیماری، یک مسافری کفاره تأخیر بر گردنش است. سی روز کفاره دارد. سی تا 750 گرم را به یک فقیر بدهد. این اشکال ندارد ولی در کفاره عمدی است که باید جدا جدا بدهند. در کفاره یک مُد که می‌گوییم، یا باید خود گندم را بدهیم، حالا می‌توان برنج داد و حتماً نباید گندم باشد. می‌تواند خرما بدهد. یا خود این را بدهد یا اگر می‌خواهد پولش را بدهد، فقیر را وکیل کند که برود برای خودش گندم بخرد. و الا نمی‌تواند پول بدهد.
آخر ماه رمضان ما احکام زکات فطره را می‌گوییم. مردم برای زکات فطره پول می‌دهند. آنجا هم می‌تواند سه کیلو گندم بدهد. زکات فطره نفری سه کیلو است، یا پولش را بدهد. آنجا که گفتند: پول بده، فکر می‌کنند دیگر همه جا می‌شود پول داد. عزیزان یادشان باشد که تنها جایی که می‌شود پول داد زکات فطره را می‌گوییم. فقها فرمودند: یا سه کیلو گندم بده یا پول سه کیلو گندم را بده. ولی در کفارات نه، در کفارات نمی‌شود.
شریعتی: امروز از جزء ششم قرآن کریم صفحه 117 آیات 51 تا 57 سوره مائده را به اتفاق تلاوت می‌کنیم.
«يا أَيُّهَا الَّذِينَ‏ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا الْيَهُودَ وَ النَّصارى‏ أَوْلِياءَ بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ وَ مَنْ يَتَوَلَّهُمْ مِنْكُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ إِنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ «51» فَتَرَى الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ يُسارِعُونَ فِيهِمْ يَقُولُونَ نَخْشى‏ أَنْ تُصِيبَنا دائِرَةٌ فَعَسَى اللَّهُ أَنْ يَأْتِيَ بِالْفَتْحِ أَوْ أَمْرٍ مِنْ عِنْدِهِ فَيُصْبِحُوا عَلى‏ ما أَسَرُّوا فِي أَنْفُسِهِمْ نادِمِينَ «52» وَ يَقُولُ الَّذِينَ آمَنُوا أَ هؤُلاءِ الَّذِينَ أَقْسَمُوا بِاللَّهِ جَهْدَ أَيْمانِهِمْ إِنَّهُمْ لَمَعَكُمْ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ فَأَصْبَحُوا خاسِرِينَ «53» يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَ يُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكافِرِينَ يُجاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ لا يَخافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ ذلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشاءُ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِيمٌ «54» إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ «55» وَ مَنْ يَتَوَلَّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغالِبُونَ «56» يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا الَّذِينَ اتَّخَذُوا دِينَكُمْ هُزُواً وَ لَعِباً مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ مِنْ قَبْلِكُمْ وَ الْكُفَّارَ أَوْلِياءَ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ «57»
ترجمه: اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد! يهوديان و مسيحيان را سرپرست و ياور نگيريد، (زيرا) بعضى از آنان يار و ياور بعض ديگرند و هر كس از شما كه آنان را ولىّ خود قرار دهد پس قطعاً از آنان است. همانا خداوند، قوم ستمگر را هدايت نمى‏كند. (با آن همه توصيه به نپذيرفتن ولايت كفّار) بيماردلان را مى‏بينى كه در دوستى با آنان (كافران)، سبقت مى‏گيرند (و در توجيه كارشان) مى‏گويند: مى‏ترسيم كه حادثه‏اى بد برايمان پيش آيد (و ما نيازمند كمك آنان باشيم) پس اميد است كه خداوند، پيروزى يا امر ديگرى را از جانب خود (به نفع مسلمانان) پيش آورد، آنگاه آنان از آنچه در دل پنهان داشته‏اند پشيمان شوند. و كسانى كه ايمان آوردند (هنگام پيروزى مسلمانان و رسوايى منافقان با تعجّب، به يكديگر) مى‏گويند: آيا اينان همان‏هايى هستند كه با تأكيد، به خدا قسم مى‏خوردند كه ما با شماييم؟ پس (چرا كارشان به اينجا كشيد؟) اعمالشان نابود شد و زيانكار شدند. اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد! هر كس از شما كه از دين خود برگردد (به خدا ضررى نمى‏زند، چون) خداوند در آينده قومى را خواهد آورد كه آنان را دوست دارد و آنان نيز خدا را دوست دارند. آنان نسبت به مؤمنان نرم و فروتن و در برابر كافران سرسخت و قاطعند، در راه خدا جهاد مى‏كنند و از ملامت هيچ ملامت‏كننده‏اى نمى‏هراسند. اين فضل خداست كه به هر كه بخواهد (وشايسته ببيند) مى‏دهد و خداوند وسعت‏بخش بسيار داناست. ولىّ و سرپرست شما، تنها خداوند و پيامبرش و مؤمنانى هستند كه نماز را برپا مى‏دارند و در حال ركوع، زكات مى‏دهند. و هركس كه خدا و پيامبرش وچنان مؤمنانى را (كه در آيه قبل بيان شد) ولىّ خود بگيرد (از حزب خداست) همانا حزب خدا پيروز است. اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد! از كسانى كه دين شما را به مسخره و بازى مى‏گيرند، آنان كه پيش از شما كتاب (آسمانى) داده شده‏اند و (نيز) كفّار را ولىّ خود نگيريد و از خدا بپرهيزيد، اگر ايمان داريد.
شریعتی:
خوشا باغی که ریحانش تو باشی *** خوشا ملکی که سلطانش تو باشی
سمرقند و بخارا بی گزند است *** اگر شاه خراسانش تو باشی
در هفته اول ماه مبارک رمضان مهمان امام رضا بودیم و دلهایمان را هر روز با تلاوت قرآن راهی مشهد کردیم. انشاءالله دوستانی که در مشهد هستند نایب‌الزیاره همه ما باشند. انشاءالله از روز شنبه مهمان کربلای معلی خواهیم بود و از حرم سیدالشهدا(ع) تلاوت آیات نورانی را تقدیم نگاهتان خواهیم کرد.
حاج آقای حسینی: سوره مبارکه مائده آیات فراوانی دارد در مسأله امامت امیرالمؤمنین(ع) است. سوره ولایت است. آیه سوم این سوره «الْيَوْمَ‏ أَكْمَلْتُ‏ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَ رَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ دِيناً» یکی هم آیه 67 همین سوره مبارکه است، «يا أَيُّهَا الرَّسُولُ‏ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ» یکی هم همین آیه‌ای که تلاوت شد. آیه 55 سوره مائده می‌فرماید: ولی شما کسی است «إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ» عزیزان نگاه کنند عامه و خاص است. اهل سنت و شیعه، آیه 3، 55 و 67 سوره مائده تمام تفاسیر عام و خاص هر سه آیه را در داستان امیرالمؤمنین(س) و ولایت امیرالمؤمنین بیان کردند. در تفسیر دُر المنثور در ذیل آیه 67 سوره مائده «يا أَيُّهَا الرَّسُولُ‏ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ» دُر المنثور از تفاسیر مهم اهل سنت است. مهمترین تفسیر حدیثی اهل سنت است که برای جلال الدین سیوطی است. ذیل آیه 67 از عبدالله بن مسعود نقل می‌کند. عبدالله بن مسعود می‌گوید: وقتی این آیه نازل شد، ما برای اینکه گم نکنیم، حواس ما پرت نشود، آدرس را اشتباه نکنیم، آیه را با تفسیرش می‌خواندیم. «يا أَيُّهَا الرَّسُولُ‏ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ أن علی مولی المؤمنین» آیه را با تفسیرش می‌خواندند.