بیان مهمترین احکام دینی؛ احکام خانواده
كارشناس: حجت الاسلام والمسلمين حسینی قمی
تاريخ پخش: 25-03-96

بسم الله الرحمن الرحیم و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین
می‌روی با فرق خونین پیش بازوی کبود *** شهر بی زهرا که مولا لایق ماندن نبود
با وضو آمد به قصد لیلة الفرقت علی *** ابن ملجم در شب احیاء چه قرآنی گشود
مسجد کوفه کجا، پشت در کوچه کجا *** ضربت کاری که خوردی یا علی آن ضربه بود
دور محرابت نمی‌بیند ملائک را مگر؟ *** با چه رویی دارد این شمشیر می‌آید فرود
ساقیا در سجده هم جام شهادت می‌زنی *** اولین مستی که می‌خوانی تشهد در سجود
رسم شد شق القمر کردن میان کوفیان *** از همین شمشیر درس آموخت شاید آن عمود
در وداعت با حسین، اشک تو جاری می‌شود *** دیده‌ای گویا از اینجا خیمه‌ها را غرق دود
بین فرزندانی اما این حسینت را غریب *** می‌کشندش با لبان تشنه در بین دو رود
با یتیمان آمدم پشت سرای زینبت *** شیر آوردم پدر جان دیر آوردم چه سود

شریعتی: سلام می‌کنم به همه شما دوستان خوبم، خانم‌ها و آقایان، بیننده‌ها و شنونده‌های نازنین‌مان. طاعات و عبادات شما قبول باشد. ایام شهادت مولی الموحدین امیرالمؤمنین علی(ع) را تسلیت می‌گویم. در آستانه شب قدر هستیم، انشاءالله به برکت نام و یاد امیرالمؤمنین بهترین‌ها برای همه شما رقم بخورد. انشاءالله ما را هم فراموش نکنید. ما هم دعاگوی همه شما هستیم حاج آقای حسینی سلام علیکم و رحمة الله. خیلی خوش آمدید.
حاج آقا حسینی: عرض سلام و ارادت خالصانه خدمت همه بینندگان و شنوندگان رادیو قرآن دارم. شهادت امیرالمؤمنین(ع) را به همه بینندگان عزیز تسلیت می‌گویم. با شعر کوتاهی عرض ادبی کنم. در زیارت‌نامه حضرت هست «السلام علیک اول مظلومٍ»
الهی گر سحر گردد مرا این شام تار امشب *** کنم این جان شیرین در رهت جانا نثار امشب
الهی مردم از من سیر و من هم سیرم از مردم *** نما راحت مرا این خالق ارض و سماء امشب
در نهج‌البلاغه هست که امیرالمؤمنین اینطور می‌فرمودند: خدایا من از مردم خسته شدند و مردم هم از من خسته شدند. یعنی مردم هم تحمل عدالت امیرالمؤمنین را نداشتند.
سپارم با تو یا رب نوگلان باغ زهرا را *** که باشد در جنان از بهرشان در اضطراب امشب
این برای یک جامعه فاجعه است که شخصیتی مثل امیرالمؤمنین به جایی برسد که هم او از مردم خسته شود و هم مردم از عدل او خسته شوند و تحمل نداشته باشند. من از همه عزیزان التماس دارند. به همه مؤمنین و ما دعا کنند و از این شبی که لیلة القدر است، از این شب استثنایی انشاءالله خوب استفاده کنند. در جلسه قبل گفتیم، در آستانه شب نوزدهم گفتم همه اعمالی که امشب هست، انشاءالله به هر مقداری که می‌توانیم بخوانیم مخصوصاً دو اعمال یادمان نرود یکی نماز امیرالمؤمنین(ع) است که اگر شب نوزدهم هم خواندیم، دوباره باز هم بخوانیم. امام صادق(ع) فرمود: کسی که این نماز را بخواند، صورتش را از قبله بر نمی‌گرداند مگر اینکه خداوند تمام گناهانش را بیامرزد. نماز خیلی آسان است ولی با وعده‌ای که دادند، امشب شب توبه و مناجات است، مثل نماز صبح است، دو تا رکعت است، بعد از هر دو رکعتی سلام می‌دهند. با این تفاوت که در نمازهای معمولی یک «قل هو الله» می‌خوانیم. در این نماز در هر رکعتی پنجاه «قل هو الله» می‌خوانیم. مجموعاً دویست «قل هو الله» می‌خوانیم. در مفاتیح هم نوشته نماز امیرالمؤمنین، امشب شب امیرالمؤمنین و نماز امیرالمؤمنین را بخوانیم که نماز توبه هم می‌گویند. خیلی وعده مهمی است و کسی ناامید نباشد. انشاءالله امشب این نماز را بخوانند. آن نمازی هم که معروف است، هفتاد مرتبه استغفرالله و اتوب الیه دارد هم بخوانند. زیارت سید الشهداء هم فراموش نکنند.
شریعتی: نفحه دیگر بیامد هوش باش! یکی از نفحاتی است که باید خیلی قدرش را بدانیم و انشاءالله همه دست پر ازاین شب با عظمت بیرون بیاییم. حاج آقای حسینی در این هفته‌ها از احکام برای ما می‌گویند.
حاج آقای حسینی: در این جلسات باقیمانده‌ای که داریم در دو سه بخش بعضی از مسائل را بگویم. یک بخش احکام عبادی ما هست. یک بخش احکام خانواده هست و یک بخش هم احکام معامله و کسب و کار است. آنهایی که خیلی ضروری به نظر می‌رسد را بگوییم. در بخش اول احکام عبادی را بخواهیم بگوییم یکی مسأله تقلید است.
مسأله‌ی 81؛ مسأله تقلید است. بعضی از مردم ما وقتی از آنها می‌پرسیم شما مقلد چه کسی هستید که ما طبق فتوای مرجع تقلید شما پاسخ بدهیم. می‌گویند: ما هنوز مرجع تقلید انتخاب نکردیم. مثلاً آقای 30 ساله، 40 ساله می‌گوید: ما هنوز مرجع تقلید انتخاب نکردیم. شما خودتان یا پزشک هستید یا به پزشک مراجعه می‌کنید، شما یا خودتان مهندسی بلد هستید یا به مهندس مراجعه می‌کنید، شما یا باید مجتهد باشد یا از مجتهدی تقلید کنید. در مسائل دیگر هم همینطور است. شما اگر ناراحتی قلبی داشته باشید، یا جراح قلب هستید و خودتان می‌دانید باید چه کار کنید. یا به جراح قلب مراجعه می‌کنید. عزیزان توجه داشته باشند در مسأله تقلید باید از یک مجتهد تقلید کنیم.
نکته دوم اینکه به بعضی می‌گوییم: شما مقلد چه کسی هستید که ما نظر آن مرجع تقلید را برای شما بگوییم؟ می‌گوید: من مقلد امام (ره) هستم. می‌گوییم: 28 سالگرد ارتحال امام(ره) است. یکوقت می‌گویید: من باقی بر فتوای امام هستم، این درست است. اما می‌گویند: ما مقلد امام هستیم و بعد از امام از امام جدا نشدیم. این درست نیست. مرجع تقلید امام هم که باشد وقتی از دنیا می‌روند شما باید به یک مرجع تقلید زنده رجوع کنید. آنوقت اگر نظر ایشان بود که بر امام باقی باشید، بله باقی باشید. اما کسی بگوید: من همچنان باقی بر امام هستم بدون انتخاب یک مرجع تقلیدی که در قید حیات است و زنده هست امکان ندارد. بنابراین عزیزانی که مقلد مراجع دیگر بودند که از دنیا رفتند، حتماً باید یک مرجع تقلید زنده داشته باشند، اگر مرجع زنده نظرشان این باشد که می‌توانند باقی بمانند اشکالی ندارد. البته اینکه می‌گوییم باید به اجازه مرجع تقلید زنده باقی باشیم، معنایش این نیست که شما بروید خدمت یک مرجع تقلیدی برسید، بگویید: شما اجازه می‌دهید ما باقی باشیم؟ نه! همین که شما در نظرتان باشد که الآن مرجع تقلید من این آقایی است که الآن هست، به رساله ایشان عمل می‌کنید، همین مقدار کافی است.
مسأله 82؛ می‌خواهیم یک سیری در رساله داشته باشیم. به همین دلیلی که ما در جلساتمان احکام نمی‌گوییم، حداقل در دهه‌ی آخر ماه رمضان عزیزان هرجا منبر می‌روند برای مردم مسأله بگویند. مردم بخواهند که برایشان مسأله بگویند. یک جوان هیأتی و کاملاً مذهبی متدیّن در همین تهران به من گفت: سالها بعد از اینکه من تکلیف شدم و غسل بر گردن من بوده است، وقتی غسل می‌کردم اول سمت راست و بعد سمت چپ و آخر سر و گردن را می‌شستم! یعنی جوانی که اینقدر مذهبی و متدین است نمی‌داند که در غسل اول باید سر وگردن را شست. حالا تکلیف نمازهای من چیست؟ در رساله‌ها نوشتند، این آقا این مدتی که نماز خوانده است، نمازها را باید دوباره بخواند. البته در روزه فرمودند: اشکالی ندارد. نمازها را باید حتماً بخواند.
مسأله 83؛ باز دیدم سؤال کردند، خانمی نوشته: من سالها بعد از تمام شدن عذر شرعی فکر می‌کردم، وقتی غسل می‌کنم دیگر نیازی به وضو گرفتن نیست. با همان غسل نماز خواندم. جوابش یک کلمه است که دوباره باید نمازهایش را بخواند. چون غسل حیض و نفاس، بنابر فتوای مشهور فقها کفایت از وضو نمی‌کند.
مسأله 84؛ در وضو یک مسأله ساده‌ای است که از آن غافل هستیم، گاهی وضو را برای خودمان مشکل می‌کنیم. یکوقتی عزیزی بود که من در جبهه این مسأله را می‌گفتم، اینقدر خوشش می‌آمد که مردم را خبر می‌کرد و می‌گفت: بیایید یک مسأله جدید شنیدیم و بعد هم این بزرگوار در عملیات مقدماتی والفجر دو چشم خودش را در راه خدا تقدیم کرد. الآن پیرمردی است. من یکوقت منزل امام جمعه خرم آباد رفتم. ایشان فرمود: امروز یک مهمان خوبی برای شما آوردم و بعد دیدم همان آقاست و ما سالها او را ندیده بودیم. در رساله‌ها نوشتند: در وضو شستن اول واجب، شستن دوم مستحب، شستن سوم حرام است. شستن اول صورت واجب است، شستن دوم صورت مستحب است. من گاهی به خودم مردم می گویم: جواب بدهید. غالب مردم می‌گویند: شستن اول صورت زمانی تمام می‌شود که شما آب بریزید و وقتی دست بکشید دیگر شستن تمام می‌شود. این اشتباه است! شستن اول چه زمانی تحقق پیا می‌کند؟ شما یک مشت آب بریزید، دو مشت آب بریزید، دو بار دست بکشید، تا وقتی شما یقین کنید تمام صورت را آب گرفته است. فرض کنید می‌گویند: این دیوار را یکبار رنگ کنید. دیگر کار ندارند که شما چند بار این رنگ را می‌پاشید و این وسیله را می‌کشید. از شما می‌خواهند یکبار این دیوار کامل رنگ شود. الآن بعضی فکر می‌کنند وقتی دست بکشید، شستن اول تمام شده است تا وقتی که شما یک مرتبه یقین کنید تمام صورت شما را آب گرفته است.
مسأله 85؛ برای کسانی که سالخورده هستند، خانم‌ها و آقایان سالخورده‌ای که یک نگرانی اینها با این مسأله برطرف می‌شود. خانم‌هایی می‌گویند: ما نمازهای واجبمان را با هر زحمتی هست ایستاده می‌خوانیم. ولی اگر نمازهای قضا را نشسته روی صندلی بخوانیم، کافی است؟ این نمازهای قضا را خدا قبول می‌کند یا نه؟ استفتاء از مرحوم آیت الله العظمی تبریزی (ره) است. کسی که نمازهای روزانه خود را با سختی زیاد ایستاده می‌خواند و امید به تندرستی ندارد. آیا می‌تواند نمازهای قضا را نشسته بخواند؟ جواب: بله می‌تواند. بنابراین آقایان و خانم‌های سالخورده اگر ایستاده برایشان مقدور نیست نماز بخوانند، با سختی زیاد ایستاده می‌خوانند اگر نشسته بخوانند حتماً کفایت از نماز قضا را می‌کند.
مسأله 86؛ چون ماه رمضان ماه نماز جماعت است و اهمیت نماز جماعت هم معلوم شود، اگر کسی مسجد رفت نماز جماعت بخواند و دید امام در رکوع است. ذکر هم گفته و الآن بلند می‌شود. اگر ما خواستیم برویم به صف آخر متصل شویم و به جماعت برسیم، امام سر از رکوع برداشته است. چه کار کنند؟ فرمودند: هرجای نماز هستی الله اکبر را بگو و اقتدا کن. البته وقتی راه می‌رود ذکر نباید بگوید.
مسأله 87؛ در جلسه قبل یک مسأله در مورد مخارج حروف گفتم که باید رعایت کنیم. یک عبارتی دیدم خیلی جالب است. این سؤال و جواب استفتائاتی از مرحوم سید محمد کاظم طباطبایی یزدی صاحب عروه است. این کتاب برای عموم هم مفید است. «سؤال و جواب استفتائات فقیه کبیر سید محمد کاظم طباطبایی یزدی(ره)» کتاب بسیار ارزشمندی است. سؤال کردند: اینهایی که مخارج حروفشان را درست نکردند، جلسه قبل گفتیم که هشت حرف است و کار سختی نیست. سؤال کردند اگر کسی هنوز حمد و سوره‌اش را درست نکرده باشد، تکلیف نمازی که می‌خواند چیست؟ فرمودند: دو حالت دارد. یکوقت کلاً عاجز است و نمی‌تواند بخواند و دیگر توانایی تصحیح نماز را ندارد. جلسه گذشته گفتیم به بعضی وقتی می‌گوییم: مخارج حروف را اصلاح کن، می‌رود و برمی‌گردد غلط‌هایش هشت تا می‌شود. اصلاً نمی‌تواند و کاری نمی‌شود کرد. اگر می‌تواند باید اصلاح کند ولی اگر نمی‌تواند همین نمازی که می‌خواند صحیح است و خدا از او قبول می‌کند. «لا يُكَلِّفُ‏ اللَّهُ‏ نَفْساً إِلَّا وُسْعَها» (بقره/286) دیگر توانایی ندارد ولی اگر امکان یادگیری مخارج حروف را دارد، اولاً یاد گرفتنش واجب است. ثانیاً فرمودند: احتیاطاً تا مخارج حروفش درست نشده در نماز جماعت شرکت کند. چرا؟ چون در جماعت حمد و سوره را امام می‌خواند. نکته سوم اینکه ما نمی‌خواهیم کسی را بترسانیم. می‌خواهیم اهمیت مسأله روشن شود که مردم تشویق شوند. فرمودند: اگر آقا می‌تواند مخارج حروف را اصلاح کند، اصلاح نکرد. الآن اذان ظهر را گفتند، یا باید جماعت برود، اگر جماعت نرفت و خواست در خانه بخواند، حق ندارد اول وقت بخواند. چرا؟ برای اینکه اول وقت برود مخارج حروفش را درست کند. الآن اذان ظهر گفتند تا اذان مغرب هفت ساعت وقت است، این چند ساعت را برود مخارج حروف را اصلاح کند. اگر نرفت، صبر کن آخر وقت نماز بخوان! البته نه اینکه بگویند: خوب شد دیگر ما مسأله را متوجه شدیم. از این به بعد همه نمازها را آخر وقت می‌خوانیم. وظیفه این بوده که اول وقت انجام بدهد. مثل کسی که گفتیم اگر غسل به گردنش است و وقت تنگ شد، باید تیمم کند. این گناه کرده، معصیت کرده است.
شریعتی: اگر اصلاح نشد نمازهای قبلی چه می‌شود؟
حاج آقای حسینی: نمازهای قبلی را هم اگر می‌توانسته اصلاح کند و نکرده است، آن هم باید اعاده کند.
مسأله 88؛ مسأله آخر است که در بخش احکام عبادی عرض می‌کنم. شما در نماز جماعت‌ها که شرکت می‌کنید، وقتی امام جماعت تکبیرة الاحرام را می‌گوید، مردم شروع به جماعت می‌کند، در حرم‌های معصومین صدای گریه‌های بچه‌ها و صدای خانم‌ها می‌آید. مسأله‌اش را قبلاً گفتیم، خانم محترم هیچ مانعی ندارد شما بچه‌ات را در آغوش بگیر. بچه را بغل کن و نمازت را بخوان. هیچ اشکالی ندارد. در حالات پیامبر خدا هست که وقتی حضرت برای نماز رفتند، یک بچه کوچکی بود خردسال بود، حضرت او را بغل می‌کردند. رکوع که می‌رفتند زمین می‌گذاشتند، دو سجده می‌رفتند و دوباره بچه را بغل می‌کردند. اشکالی ندارد.
روایتی داریم که پیامبر خدا از کنار خانه حضرت زهرا(س) عبور می‌کردند، صدای گریه سیدالشهداء بلند شد. حضرت ایستاد و فرمود: این بچه را آرام کنید. ناراحت می شوم! در نماز کاری کنیم که بچه‌های ما خاطره شیرینی از نماز داشته باشند. مخصوصاً در نمازهای جماعت!
یکوقتی یک مادری گفت: حاج آقا شما این مسأله را که من می‌گویم به مردم بگویید، مشکل حل می‌شود. به مادرها بگویید: وقتی می‌خواهید نماز بخوانید پای بچه‌ را به میزی ببندید، آنوقت تا آخر نماز نمی‌تواند تکان بخورد. گفتم: خوب پای بچه را ببندیم دیگر چه خاطره‌ای از نماز برای او می‌ماند؟ شما او را در آغوش بگیر. در همین عروه سید محمد کاظم طباطبایی هست و همه رساله‌ها هم نوشتند. نوشتند: حتی اگر بچه‌ات آرام نمی‌شود، نشستی داری تشهد می‌خوانی، بچه را بغل کردی باز هم بچه آرام نشد. هیچ اشکالی ندارد، این بچه را زیر چادر ببر و به او شیر بده. اسلامی که اینقدر اهمیت قائل است به محبت به کودکان که حتی سر نمازش که معراج مؤمن است، می‌گوید: هم بچه را بغل کن و هم شیرش بده. وارد مسأله احکام خانواده شویم.
مسأله 89؛ یکی از مسائلی که گاهی مورد غفلت قرار می‌گیرد، این است که دختر وقتی خواست ازدواج کند، در ازدواج اول مشهور فقها فتوایشان این است که اجازه پدر لازم است. خدا رحمت کند شهید آیت الله مطهری(ره) یک کتابی دارند به نام «نظام حقوق زن در اسلام» حتماً عزیزان تهیه کنند و بخوانند به زبان‌های مختلف هم ترجمه شده است. ایشان این مسأله را آنجا مطرح کرده است. آنجا نوشته: دختر خانم‌ها، علت اینکه اسلام می‌گوید: با پدر مشورت کنید، البته می‌دانید رضایت خود دختر مقدم است و شرط است. همه عالم هم موافقت کنند ولی خود دختر خانم راضی نباشد فایده ندارد. ولی در کنار اجازه دختر، اجازه پدر هم لازم است. شهید مطهری آنجا نوشته: دختر خانم‌ها، هنوز صابون این مردها به تن شما نخورده است. شما روح لطیف دارید، به همه حسن ظن دارید اما نمی‌دانید در بین مردها بعضی‌ها چقدر شارلاتان هستند. همه مردها که خوب نیستند.
الآن چقدر از مشکلات و پرونده‌ها به خاطر مردهای ظالم است که با یک خانمی ازدواج کرده و حالا به مشکل خوردند. بنابراین پدر شما سابقه و تجربه دارد و دلسوز شماست. دخترخانم‌ها و آقا پسرها یادشان باشد که حتماً اذن پدر در ازدواج اول لازم است.
مسأله 90؛ اگر خانمی با شوهرش اختلاف پیدا کرد، بعد از یکی دو ماه، یا چند سال از هم جدا شدند. تا طلاق شرعی این زن از شوهرش گرفته نشود و بعد هم دوران عده که حدود سه ماه است، نگذرد هیچ کس نمی‌تواند با این خانم ازدواج کند. این مسأله خیلی مهم است. خیلی‌ها به این مسأله توجه نکردند، مثلاً خانم هنوز در عده است، عده تمام نشده رفته ازدواج کرده است. آنوقت یک مشکلات سنگینی ایجاد می‌شود که قابل اصلاح نیست.
متأسفانه بعضی‌ها مثلاً از شوهرش قهر کرده، یا مثلاً دو سال است همدیگر را ندیدند. زمانی من در یک مرکز اسلامی بودم، آنجا عقد ازدواج هم می‌خواندیم. خانم می‌آمد عقد ازدواج بخواند. می‌گفتیم: شما شوهر نداری؟ می‌گفت: نه، می‌گفتیم: ازدواج قبلی نداشتید؟ می‌گفت: داشتم. گفتم: طلاق گرفتی؟ گفت: نه، ولی الآن شش سال است از شوهرم بی خبر هستم! باید شوهر شما یک جمله بگوید: «زوجتی طالق». این صیغه طلاق را شوهر شما یا کس دیگری باید بخواند. اگر این را نخواند شش سال که هیچ، شصت سال هم باشد این طلاق محسوب نمی‌شود. عزیزان یادشان باشد صرف طلاق عاطفی که من از شوهرم ناراحت هستم، از شوهرم بدم آمده، اینها طلاق محسوب نمی‌شود. اگر طلاق شرعی گرفته نشود و دوران عده سپری نشود و بروند ازدواج کنند یک مشکلاتی ایجاد می‌شود که دیگر نمی‌شود جمع کرد.
در طلاق عرض کردم که شرایط طلاق سنگین است. ازدواج آسان، بعد از طلاق رجوع آسان است. ولی خود طلاق سنگین است. باید دو شاهد عادل باشد، خانم را وقتی می‌خواهند طلاق بدهند، خانم نباید در دوران عذر شرعی باشد. در آن دوران باشد طلاق باطل است.
مسأله 91؛ اگر هم طلاق صورت گرفت. یادمان باشد بعد از طلاق زن و شوهر از هم جدا شدند، دیگر این خانم با این آقا ارتباطی ندارد. بعد از طلاق این آقا دیگر نمی‌تواند فیلم‌هایی که از این خانم داشته را نگاه کند. این خانم دیگر نامحرم است. عکس و فیلم او را نمی‌تواند ببیند.
مسأله 92؛ شرایط ضمن عقدی که الآن هست، اصلاً داماد نمی‌داند این دوازده بندی که در این عقدنامه‌ها هست، چه هست؟ شما باید بدانی چه چیزی را امضاء می‌کنی. من خواهش می‌کنم محضردارها و سر دفتر دارها داماد را متوجه کنند، بخواند و عجله نکند و بداند چه چیزی را امضاء می‌کند. می‌تواند حتی بندی را امضاء نکند، آنوقت باید دید خانم به این ازدواج راضی می‌شود یا نمی‌شود. هستند دامادهایی که می‌گویند: ما این بند را امضاء نمی‌کنیم. خانم هم می‌گوید: شما امضاء نمی‌کنی من هم راضی به این ازدواج نیستم. یا بگوید: راضی هستم.
مسأله 93؛ یک جوانی خواستگاری می‌رود، از فاصله خواستگاری تا روزی که عقد بخوانند، فرض کنید یک ماه طول بکشد. صرف خواستگاری قبل از عقد، محرمیت نمی‌آورد. جوان عزیز این خانم هنوز برای شما نامحرم است. صیغه محرمیت کار خوبی نیست و ما پیشنهاد نمی‌کنیم. چون صیغه محرمیت را گاهی موقت می‌خوانند، دائم نمی‌خوانند و جایی ثبت نمی‌شود. یکوقت دوباره به هم می‌خورد و مشکلات دیگری پیدا می‌شود. یادشان باشد که خواستگاری محرمیتی نمی‌آورد.
مسأله 94؛ نا محرم‌ها طبقه‌بندی ندارند. در احکام ما با چند نفر از دوستان مشورت کردیم، حاج آقای وحید پور، حاج آقای علوی و حاج آقای فلاح زاده، تعبیر حاج آقای وحید پور جالب بود. فرمودند: نامحرم‌ها طبقه بندی ندارند. یعنی خانم محترم الآن پسرعموی شما به شما نامحرم است و بقال محل هم به شما نامحرم است. هیچ تفاوتی ندارد. این شب‌ها که یادتان باشد اگر افطار می‌دهید سفره‌های محرم و نامحرم را جدا کنید. اما در محرم‌ها یکوقت یک محرمیت بین زن و شوهر است، آقا و خانمش که معلوم است. اما یکوقت خواهر و برادر هم به هم محرم هستند، اما محرمیت خواهر و برادر محدودیت دارد. مثل زن و شوهر نیست! محرمیتی که پدر به فرزند دخترش دارد.
تازگی دیدم جوانی که پای چوبه دار و اعدام از او سؤال کرده بودند: چطور دچار این گرفتاری سنگین شدی؟ گفته بود: علت آلودگی من این بود که در خانه به دلیل پوشش نامناسبی که خواهر و مادرم مقابل چشم من داشتند اینطور شدم. یک حریمی را باید نگه داشت. الآن در مسأله ازدواج جوان‌ها مشکل هست، ازدواجشان به تأخیر افتاده است. زمینه‌های گناه هم که فراوان است. بعد هم جوان به خانه بیاید، خواهرش را با وضع بدی ببیند و تحریک شود و جای دیگری برود. معاذ الله!
مسأله 95؛ این است که یکوقت به استانی رفته بودم، آقایی گفت: من با خانمم زندگی می‌کنم، خواهر خانم من با ما زندگی می‌کند. این تحت تکفل من است. خیلی هم مؤمن و متدین بود. از جمله مسائلی که از من پرسید این بود که گفت: یک صیغه محرمیتی نیست که خواهر زن ما به ما محرم باشد؟ ما اصلاً چیزی به نام صیغه محرمیت نداریم. صیغه محرمیت برای ازدواج زن و شوهر داریم. اما اینکه من بخواهم با خانم دیگری بدون ازدواج صیغه محرمیت بخوانیم، درست نیست. کسی که با خانمی ازدواج کرده دیگر نمی‌تواند همزمان با خواهرش هم ازدواج کند. می‌گویند: صیغه خواهر و برادری بخوانیم. اصلاً نداریم!
شریعتی: هر مسأله‌ای که گفتند دنیایی از مسائل درونش نهفته است و می‌شود در موردش صحبت کرد. منتهی اهم مسائل را مطرح می‌کنند که یک بهانه‌ای شود که دنبالش برویم و با این احکام آشنا شویم و یاد بگیریم. یاد گرفتن این احکام برای همه ما واجب و لازم است و خیلی به این احتیاج داریم. امروز از جزء بیستم قرآن کریم صفحه 396، آیات انتهایی سوره مبارکه قصص وآیات ابتدایی سوره مبارکه عنکبوت را تلاوت می‌کنیم. چقدر خوب است ثواب تلاوت این آیات را در شب قدر پیش رو، شبی که به نام امیرالمؤمنین است هدیه به روح بلند و آسمانی حضرت بکنیم.
«إِنَ‏ الَّذِي‏ فَرَضَ عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لَرادُّكَ إِلى‏ مَعادٍ قُلْ رَبِّي أَعْلَمُ مَنْ جاءَ بِالْهُدى‏ وَ مَنْ هُوَ فِي ضَلالٍ مُبِينٍ «85» وَ ما كُنْتَ تَرْجُوا أَنْ يُلْقى‏ إِلَيْكَ الْكِتابُ إِلَّا رَحْمَةً مِنْ رَبِّكَ فَلا تَكُونَنَّ ظَهِيراً لِلْكافِرِينَ «86» وَ لا يَصُدُّنَّكَ عَنْ آياتِ اللَّهِ بَعْدَ إِذْ أُنْزِلَتْ إِلَيْكَ وَ ادْعُ إِلى‏ رَبِّكَ وَ لا تَكُونَنَّ مِنَ الْمُشْرِكِينَ «87» وَ لا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلهاً آخَرَ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ كُلُّ شَيْ‏ءٍ هالِكٌ إِلَّا وَجْهَهُ لَهُ الْحُكْمُ وَ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ «88»
«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‏، الم «1» أَ حَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَ هُمْ لا يُفْتَنُونَ «2» وَ لَقَدْ فَتَنَّا الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ صَدَقُوا وَ لَيَعْلَمَنَّ الْكاذِبِينَ «3» أَمْ حَسِبَ الَّذِينَ يَعْمَلُونَ السَّيِّئاتِ أَنْ يَسْبِقُونا ساءَ ما يَحْكُمُونَ «4» مَنْ كانَ يَرْجُوا لِقاءَ اللَّهِ فَإِنَّ أَجَلَ اللَّهِ لَآتٍ وَ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ «5» وَ مَنْ جاهَدَ فَإِنَّما يُجاهِدُ لِنَفْسِهِ إِنَّ اللَّهَ لَغَنِيٌّ عَنِ الْعالَمِينَ «6»
ترجمه: همانا آن كس كه قرآن را (بر تو نازل و عمل به آن را) بر تو واجب كرد، قطعاً تو را به وعده‏گاه (و زادگاهت) باز خواهد گردانيد. بگو: پروردگارم آگاه‏تر است كه چه كسى هدايت آورده وچه كسى در گمراهى آشكار است. و تو اميد نداشتى كه (اين) كتاب (آسمانى) به تو القا گردد، (و اين نزول نبود،) مگر رحمتى از سوى پروردگارت، پس (به شكرانه‏ى آن) هرگز پشتيبان كافران مباش. و (به هوش باش) پس از آنكه آيات الهى به سوى تو نازل گرديد، (وسوسه‏ها و تهديدات كفّار) تو را (از تبليغ و عمل به آن) باز ندارد و (همچنان ديگران را) به‏سوى پروردگارت دعوت كن و هرگز از مشركان مباش. و (هرگز) معبود ديگرى را با «اللّه» مخوان كه معبودى جز او نيست. همه چيز جز وجه او نابود است، حُكم (و حاكميّت، تنها) از آن اوست، و همه به سوى او بازگردانده مى‏شويد.
به نام خداوند بخشنده ‏ى مهربان. الف، لام، ميم. آيا مردم پنداشتند كه چون گفتند: ايمان آورديم، رها مى‏شوند و ديگر مورد آزمايش قرار نمى‏گيرند؟! در حالى كه بدون ترديد كسانى را كه پيش از ايشان بودند آزموديم تا خداوند كسانى را كه راست گفتند معلوم دارد و دروغگويان را (نيز) معلوم نمايد. آيا كسانى كه كارهاى بد انجام مى‏دهند، پنداشته‏اند كه بر ما پيشى خواهند گرفت (و از كيفر ما خواهند گريخت)؟ چه بد داورى مى‏كنند. آن كس كه به ديدار خداوند اميد دارد (مى‏داند كه) بى شك اجلى كه خداوند تعيين كرده آمدنى است؛ و اوست شنواى دانا. وهركس تلاش كند پس براى خود مى‏كوشد، زيرا خداوند از جهانيان بى‏نياز است. و كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده‏اند، قطعاً لغزش‏هاى آنان را مى‏پوشانيم، و بى شك بهتر از آنچه عمل مى‏كرده‏اند پاداششان مى‏دهيم. و به انسان سفارش كرديم كه به پدر و مادر خود نيكى كند، و اگر آن دو كوشيدند تا چيزى را كه بدان علم ندارى شريك من سازى، از ايشان اطاعت مكن، سرانجامِ شما به سوى من است، پس شما را از (حقيقت) آنچه انجام مى‏داديد آگاه خواهم ساخت.
شریعتی: انشاءالله در این شب قدر ظرف وجودی ما را وسیع کند که بتوانیم از برکات امشب نهایت استفاده را داشته باشیم. به یاد همه باشیم، انشاءالله همدیگر را فراموش نکنیم. حاج آقای حسینی اشاره قرآنی را بفرمایید.
حاج آقای حسینی: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‏، الم «1» أَ حَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَ هُمْ لا يُفْتَنُونَ» دنیا، دنیای آزمون و ابتلا و امتحان است. انبیاء همه در آزمون قرار گرفتند، اولیاء در آزمون قرار گرفتند، ائمه، امیرالمؤمنین(ع) بالاترین و سخت‌ترین آزمون‌ها در زندگی امیرالمؤمنین بود و برای همه ما هست. روایت داریم در نهج‌البلاغه هست که امیرالمؤمنین فرمود: کسی نگوید خدایا مرا امتحان نکن. امکان ندارد و سنت الهی است. اگر کسی آزمونش به فقر است، اگر کسی آزمونش به گرفتاری است، از دست دادن عزیزی است، اگر کسی آزمونش به بداخلاقی شوهرش است، آزمونش با بداخلاقی خانمش هست، آزمونش با بداخلاقی اولادش هست، آزمونش با بداخلاقی پدر و مادرش هست، آزمون ثروت هم کمتر از فقر نیست. یادمان باشد «أَ حَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَ هُمْ لا يُفْتَنُونَ» بگویند: ایمان آوردیم ما آنها را رها می‌کنیم؟امتحانشان نمی‌کنیم؟ «وَ لَقَدْ فَتَنَّا الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ صَدَقُوا وَ لَيَعْلَمَنَّ الْكاذِبِينَ» خدا همه را امتحان کرده و ما را هم امتحان خواهد کرد.
چون در آستانه شب قدر هستیم آیات بعد این آیه نورانی است، «وَ وَصَّيْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَيْهِ حُسْنا» (عنکبوت/8) امشب به همه دعا کنیم. به یاد همه باشیم. مخصوصاً به یاد پدرها و مادرها، تا دیر نشده من خواهش می‌کنم، تا شیطان وسوسه نکرده و پشیمانش نکرده است، آنهایی که توانایی دارند همین الآن یک مبلغی را به عنوان خیرات برای پدر و مادرشان بدهند. اگر امشب فقط شب جمعه بود برای عظمتش کافی بود. اگر فقط یکی از شب‌های ماه رمضان بود برای عظمتش کافی بود، اگر فقط شب قدر بود برای عظمتش کافی بود، شب قدر باشد، شب جمعه باشد، شب ماه رمضان باشد، شب شهادت امیرالمؤمنین و شب احیاء باشد، چون شیطان وسوسه نکرده پشیمان نشدید، همین الآن برای ارحام و خویشاوندان و نیازمندان و گرفتارها احسان و نیکی داشته باشیم.
نمازی که گفتیم نماز امیرالمؤمنین یا نماز توبه را حتماً امشب بخوانید. نمازی هم که دو رکعت است و هفت مرتبه «قل هو الله» دارد با هفتاد مرتبه «استغفرالله و أتوب الیه» را هم بخوانید. خدا را به حق صدیقه طاهره قسم می‌دهیم به همه ما توفیق استفاده از این شب با عظمت را عنایت بفرماید. چون بینندگان خیلی سفارش کردند در این شب استثنایی دعای سید الشهداء را بخوانیم. «بِحَقِّ يس وَالْقُرْآنِ الْحَكيمِ وَ بِحَقِّ طه وَ الْقُرْآنِ الْعَظيمِ يا مَنْ يَقْدِرُ عَلى حَوآئِجِ السّآئِلينَ يا مَنْ يَعْلَمُ ما فِى الضَّميرِ يا مُنَفِّساً عَنِ الْمَكْرُوبينَ يا مُفَرِّجاً عَنِ الْمَغْمُومينَ يا راحِمَ الشَّيْخِ الْكَبيرِ يا رازِقَ الطِّفْلِ الصَّغيرِ يا مَنْ لايَحْتاجُ اِلَى التَّفْسيرِ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ» خدا به حق محمد و آل محمد حوائج همه ملتمسین دعا را برآورده بفرما. همه گرفتاری‌ها برطرف بفرما. مریض‌ها لباس عافیت بپوشان. امر ازدواج جوان‌های ما را به خوبی مقدر بفرما.